З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Ћалмаћтардыѓ Жоѓѕарияѕа ћайта кшуiне аймаћтыћ кiмет билiгi ћалай ћарады? 2

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	66/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 62 63 64 65 66 67 68 69 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

1. Абылай – ћазаћ хандыѕыныѓ аса кHрнектi саяси жќне мемле- кет ћайраткерi. ХVIII ѕасырдаѕы Ћазаћ хандыѕы билеушiлерiнiѓ бiрi Абылай

1.
Ћалмаћтардыѓ Жоѓѕарияѕа ћайта кшуiне аймаћтыћ кiмет билiгi
ћалай ћарады?
2.
Ћазаћтардыѓ Едiл бойы ћалмаћтарын талћандауѕа белсе-
не ћатысуыныѓ себебiн ћалай тљсiндiруге болады?
3.
Ћалмаћтардыѓ бџ-
рынѕы тарихи отанына ћайтып оралуына ћазаћ билеушiлерi ћалай ћарады?
§8. АБЫЛАЙ ХАН БИЛIГI ТЏСЫНДАЅЫ
ЋАЗАЋ ХАНДЫЅЫ
XVIII ѕасырдаѕы аса крнектi ћазаћ билеушiлерiнiѓ бiрi Абылай
хан болды. Ол те кљрделi ћиын жаѕдайдыѓ зiнде Ћазаћ хандыѕы-
ныѓ салыстырмалы тљрдегi тќуелсiздiгi мен аумаћтыћ тџтасты-
ѕын саћтай бiлдi.
1. Абылай – ћазаћ хандыѕыныѓ аса кHрнектi саяси жќне мемле-
кет ћайраткерi.
ХVIII ѕасырдаѕы Ћазаћ хандыѕы билеушiлерiнiѓ бiрi
Абылай
зiн аса крнектi мемлекет ћайраткерiне тќн ћасиеттерi жа-
ѕынан крсете бiлдi. Абылай хан зiнiѓ бљкiл ѕџмырын ћазаћ
мемлекеттiлiгiн ныѕайту мен халыћтыѓ бiрлiгiн ћамтамасыз ету iсiне
арнады.
Абылай ханныѓ ткен мiр жолы оѓай болѕан жоћ. Ол
1711
жылы
Тљркiстан ћаласында дљниеге келдi. Оныѓ азан айтып ћойылѕан аты
Ќбiлмансџр болатын. Бiраћ ол
Сабалаћ
деген жасырын атпен жљруге
мќжбљр болды. Сџлтан Абылай мџсылманша жаћсы бiлiм алды. Ол
Шыѕыстыѓ жетi тiлiн бiлдi. Домбыраны жаћсы тартты. Оныѓ зi
шыѕарѕан 20-дан астам кљйi бар. Gзара баћталастыћ, алауыздыћ сал-
дарынан болѕан соѕыстар кезiнде жастайынан
жетiм ћалѕан едi. Он бес жасћа толѕан кезiнен
бастап жоѓѕар басћыншыларымен соѕысћа бел-
сене ћатысты.
Сџлтанныѓ бойы ортадан жоѕары болатын.
Жауырыны ћаћпаћтай, дене кљшi зор едi. Заман-
дастары оны батылдыѕы, ержљректiгi жќне
ќбжiлдiгi љшiн ћатты ћџрметтейтiн. Ол з ѕџмы-
рыныѓ еѓ соѓѕы кљндерiне дейiн жауынгер-
лерiмен бiрге болды. Соѕыста ћолѕа тљскен бар-
лыћ олжаны блiстi. Жаумен шайћастар кезiнде
бiрнеше рет жаралы да болды.
Сзге шебер ќрi тапћыр едi. Gз замандаста-
ры арасында сзiне берiк, алѕыр ойлы, барын-
Абылай хан.

49
ша адал ќрi ќдiлдiгiмен кзге тљсетiн. Керемет шешендiгiмен, ћазаћ-
тардыѓ ежелден келе жатћан ќдет заѓдарын жќне
шежiресiн
те жаћ-
сы бiлетiндiгiмен ерекшеленетiн. Ол з тѓiрегiне халыћтыѓ
ћџрметiне бленген еѓ беделдi ќрi адал адамдарды топтастырды.
Абылайдыѓ аты халыћ арасына жиырма жасында-аћ кеѓiнен та-
нымал болды. Ќбiлмќмбет ханныѓ ќскери жасаѕына кiрген ол бiр
шайћастыѓ кезiнде «Абылайлап» џран тастап, жоѓѕар ћалмаћтары-
ныѓ атаћты батыры
Шарышты
жекпе-жек џрыс љстiнде лтiредi. Со-
дан кейiн-аћ ол Абылай деген жаѓа атћа ие болып, ћазаћтардыѓ
арасында орасан зор бедел алды, сый-ћџрметке блендi. Оѕан Орта
жљздегi Арѕын тайпасыныѓ Атыѕай атты iрi руына басшылыћ ету
сенiп тапсырылды.
Сџлтан Абылай билiгiн ныѕайта тљсуге жќне шекаралас елдер-
мен бейбiт ћарым-ћатынас орнатуѕа џмтылды. Осы маћсатпен ол
кршi мемлекеттердiѓ ыћпалды отбасыларыныѓ, сондай-аћ ћазаћ
хандары мен сџлтандарыныѓ ћыздарына љйленiп, ќулеттiк некеге
отыруды кздедi.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 62 63 64 65 66 67 68 69 ... 481