З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Жаѓаесiл шекара шебiнiѓ салынуы

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	57/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

4. Жаѓаесiл шекара шебiнiѓ салынуы.
ХVIII ѕасырдыѓ 50-жылда-
рында
Ертiс шекаралыћ шебiнiѓ
ћџрылысы аяћталѕан едi. Тап осы
кезде Gскемен бекiнiсiнен Кузнецк бекiнiсiне дейiн созылатын
Ко-
лывановская шекара шебiнiѓ
ћџрылысы да салына бастаѕан болатын.
Патша љкiметi ћазаћ-жоѓѕар шапћыншылыѕын пайдалана оты-
рып, ћазаћ жерлерiн ашыћтан-ашыћ одан ќрi жаулап алу ќрекетiне
кiрiсiп кеттi.
1752–1755
жылдары Орта жљз жерiнiѓ солтљстiк айма-
ѕында Жаѓаесiл шекара шебiндегi ќскери бекiнiстер мен џсаћ-тљйек
дала бекiнiстерiнiѓ ћџрылысы жљрiп жатты. Ол Љй шекара шебiн
Ертiс шекара шебiмен жалѕастырды. Оныѓ бойында
Звери-
ноголовская, Петропавл, Пресновская
жќне басћа бекiнiстер салын-
ды. Оѕан едќуiр кп ќскер кљшi шоѕырландырылды. Бџрынѕы доѕа
тќрiздес Ескiесiл шекара шебi ендi «тiгiнен тљзетiлiп», ћазаћтардыѓ
кшiп-ћонып жљретiн жерiнiѓ iшiне ћарай 250 шаћырым кiрiп кеттi.
Жеке шекаралыћ шеп «Ащы шеп» деген атауѕа ие болды. Gйткенi
оныѓ бойында кптеген суы ащы тџзды клдер бар едi.
Ескiесiл жќне Жаѓаесiл аталѕан шекара шептерiнiѓ аралыѕында
ежелден берi кшiп-ћонып жљрген ћазаћтар одан кљшпен ћуып шы-
ѕарылды. Мџныѓ зi бџрыннан ћалыптасћан кшi-ћон жљйесiн бџзды.
Патша љкiметiнiѓ жердi баса-кктеп тартып алуы салдарынан кпте-
ген ћазаћ рулары дќстљрлi мал жайылымдарынан айырылды. Gйткенi
ол жерлер жаѓадан белгiленген шекаралыћ шептiѓ «iшкi жаѕында»
Кш.
П.С. Палластыѓ еѓбегiнен
.

41
ћалып ћойды. Ћазаћтардыѓ ћарулы ћарсылыѕы басталып кеттi. Бџл
оћиѕалар ХIХ ѕасырда мiр сљрген зерттеушiлердiѓ бiрi Н. Петропав-
ловскийдiѓ еѓбегiнде жеткiлiктi дќрежеде жан-жаћты суреттелген:
«..Ћорѕан, Есiл жќне Тућала округтерiнде шаруалар ћырѕыздармен
(ћазаћтармен) кљрес жљргiздi. Осы еѓ соѓѕы кезге дейiн дерлiк олар
здерiнiѓ ћожайын ретiндегi ћџћыѕын ћорѕап ћалуѕа тырысты, бiздiѓ
ѕасырымыздыѓ
(ХIХ ѕасыр. – авт.)
40-жылдарыныѓ зiнде де шаруалар
мен ћырѕыздар (ћазаћтар) арасында ћанды ћырѕын ћаћтыѕыстар болып
келдi...»
Жаѓа шекара шебi жаѓадан басып алынѕан жерлердi оныѓ кљнi
кешегi заѓды иелерiнен, яѕни ћазаћтардан ћорѕау љшiн патша љкi-
метiне ћызмет еттi. Бiр жаѕынан, жоѓѕарлармен, екiншi жаѕынан,
башћџрттармен жанталаса кљрес жљргiзген ћазаћтардыѓ патша љкi-
метiнiѓ жердi тартып алу экспансиясына џйымдасћан тљрде ћарулы
ћарсылыћ крсетуге мџршасы келмедi.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 53 54 55 56 57 58 59 60 ... 481