143
Холодное лето и проливные дожди в Северо-Казахстанской, Костанайской и
Карагандинской областях не позволили зерну созреть к началу уборочных работ.
Из-за этого большинство хозяйств северного региона приступили к уборке намного
позже запланированных сроков. Дожди не прекращались и в период уборки, которую
многим хозяйствам так и не удалось завершить до выпадения зимних осадков. В результате
часть урожая не была убрана, и зерно осталось под снегом. Зерно, убранное в поздние сроки,
под воздействием осадков поступало на элеваторы влажное, в связи с чем, крестьяне понесли
дополнительные расходы на его просушку. Данные условия привели к ухудшению качества
зерна, что повлекло уменьшение экспорта зерна на данный период.
Для отечественных компаний, занимающихся агропромышленной сферой, главную
роль играет стоимость импортных товаров, которые впоследствии используют для
производства конечной продукции на внутреннем рынке. Цены на импортируемые
сельскохозяйственную технику и оборудование, материалы, комплектующие изделия,
семена, удобрения, гербициды и т.п. формируют себестоимость отечественной
сельхозпродукции и, в конечном счете, воздействуют на конкурентоспособность этой
продукции на рынках сбыта. Рост цен на вышеуказанные импортные товары заставляет
многие хозяйства применять дешевые средства производства, что негативно сказывается на
урожайности и качестве производимой сельхозпродукции.
Также
одним
из
ключевых
вопросов
в
деятельности
казахстанских
сельхозтоваропроизводителей является поиск возможностей привлечения дешевых займов
на долгосрочный период. В связи с этим, состояние банковского сектора страны и мирового
финансового рынка, в том числе размеры %-ных ставок, залоговая политика финансовых
институтов и т.д. имеют большое влияние на стратегические планы аграрных компаний,
нуждающихся в долгосрочном финансировании [3].
Серьезным испытанием для субъектов отечественного АПК является необходимость
принятия Казахстаном условий ВТО по ограничению прямой поддержки сельского
хозяйства. Так, например, Казахстан не сможет больше использовать субсидии по
возмещению транспортных расходов экспортерам зерна, которые применялись ранее в
высокоурожайные годы в целях поддержания внутреннего рынка и стимулирования
экспорта.
В целом можно отметить, что на казахстанском рынке зерна существует ряд проблем
сдерживающих развитие зернового производства и экспортного потенциала, но несмотря на
это, Казахстан заметно расширил географию экспорта своей пшеницы за счет достаточного
производства и хорошего качества зерна, что несомненно является важным показателем
продовольственной безопасности и экономической независимости страны.
Литература:
1. Стратегия развития АО «Национальная компания «Продовольственная контрактная
корпорация» на 2011- 2020 годы. Астана, 2015 г.
2. Программа по развитию АПК РК// Агробизнес-2020. Астана, 2012 г.
3. Стратегия «Казахстан-2050» - новый политический курс состоявшегося государства.
Послание Президента РК - Лидера нации Нурсултана Назарбаева народу Казахстана// Казахстанская
правда.- 2012 г.
4. Программа по развитию агропромышленного комплекса в Республике Казахстан на 2013 -
2020 гг.- Астана, 2012.
144
ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫ ДАМУЫ ЖОЛЫНДАҒЫ ИНДУСТРИАЛДЫ–
ИННОВАЦИЯЛЫҚ МОДЕЛЬ
Ғабдолкəрім А., Наримбетова А.Ж.
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті,
Астана қ., Қазақстан Республикасы
E-mail: asilay_97@mail.ru
Қазақстан Республикасында экономиканың басым секторларын дамытуды жəне
индустриялық-инновациялық қызметті мемлекеттік қолдауды жүзеге асыру ел келешегінің
дамуындағы ең басты бағыттардың жəне міндетті шарттардың бірі. Қазіргі кезде
инновациялық типті экономикаға дүние жүзінің көптеген елдері қолдануда. Көптеген аса
дамыған елдер инновацияны дамытуды ертеректе бастап кеткен. Соның біріне бүгінде
экономикасы қарыштап дамып, əлемдік экономикада көш бастап келетін АҚШ-ты атап өтуге
болады. АҚШ 2013 жылы əлем елдері арасындағы инновациялық индексі бойынша бесінші
орынға тұрақтады. АҚШ – тың дəстүрлі басым бағыты білім беру жүйесі болып табылады.
Əлемдегі ең үздік он жоғары оқу орынының жетеуі АҚШ – та орналасқан. INSEAD
ұйымының атқарушы директоры Брун Ланвинның пікірі боынша: «АҚШ дағдарыс кезінде
инвестиция көлемі мен инновациямен байланысты экономика жəне де басқа да салалардағы
зерттеу деңгейін төмендетпеген бірден – бір мемлекет. Сонымен қатар америкалықтар
бағдарламалық қамтамасыздандыру мен ғылыми бағыттағы жұмысбастылық деңгейін
арттырды» [1].
Индустриалды-инновациялық саясат – бұл мемлекет арқылы бəсекеге қабілетті тиімді
ұлттық өнеркəсіпті жəне жоғары технологиялар индустриясын қалыптастыру үшін
кəсіпкерлікке қолайлы жағдайлар жасау мен оларға қолдау көрсететін шаралар кешені.
Өнімнің, тауардың бəсекеге қабілеттілігі ең алдыңғы орынға шығып отырған бүгінгі
жаһандану заманында инновациялық қызмет шешуші мəнге ие. Дамыған елдердің
экономикасының үздіксіз алға басуы инновациялық қызметті үнемі қолдап, қуаттайтын жəне
ынталандыратын саясаттың арқасында мүмкін болып отыр. Бұл саясат ел экономикасының
бұзып-жарып алға шығуын қамтамасыз ететін озық технологияны, басқарудың жаңа
түрлерін, ғалымдар мен өнертапқыштардың ойлап шығарған жаңа дүниелерін тез өндіріске
енгізіп отыруға бағытталған.
Қазақстанның да басым мақсаттарының ең негізгісі – инновациялық жағдайды дамыту
арқылы əлемдік экономикалық жүйеге Қазақстанның интеграциялануының нəтижелі жүйесін
құру. Негізінен индустриалы-инновациялық бағыт дағдарыстан кейінгі Қазақстанның дамуы
моделінің негізі болып табылады. Елбасымыз халыққа Жолдауында «Қазақстан – 2050» даму
Стратегиясын ұсынды. «Оның басты мақсаты – мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың
жəне жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру, Қазақстанның əлемнің ең
дамыған 30 елінің қатарында болуы. Жаңа бағыттың экономикалық саясаты – пайда алу,
инвестициялар мен бəсекеге қабілеттіліктен қайтарым алу принципіне негізделген түгел
қамтитын экономикалық прагматизм». Ел экономикасының қарқынды өсуінің қажетті шарты
ғылыми-техникалық, өндірістік, қаржылық жəне институционалдық саланың өзара
байланысты қалыптасуына ықпал ететін инновациялық жолға өту болып табылады.
Мұнымен бірге басты міндет ғылымның дамуын, жаңалықтардың қозғалысы, озық өндірістік
технологияларды əзірлеу жəне енгізуге ынталандыруға шақыратын индустриалды-
инновациялық саясатты қалыптастыру болып табылады.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ə.Назарбаевтың «Жаңа кезең – жаңа
экономика» атты мақаласында «Жаңа экономика кең тұрғыда — бұл жоғары технологиялар,
ғылымды көп қажет ететін, барлық салалар мен сегменттерде инновациялармен каныққан
экономика. Шикізаттық жəне индустриялық экономикадан интеллектуалдық ресурстарға,
ғылымды көп қажет ететін жəне ақпараттық технологияларға негізделген осынау сапалық
басқа құбылысқа көшу əлемдік шаруашылықтың барынша маңызды үрдістерінің біріне
