361
Данная сумма баллов попадает в диапазон значений от 44 до 86, следовательно,
внутрихозяйственный риск средний. Рассмотрим количественный метод оценки
аудиторского риска. В таблицах, составленных на основе полученных данных, выбираются
значения, наиболее близко соответствующие поставленным вопросам. В ряде случаев
предлагается самостоятельно определять значение риска по десятибалльной шкале. После
выбора значения риска при его уровне, превышающем 0.8, в соответствующей графе
делается произвольная метка (+). Заключительным этапом заполнения граф таблицы
является проставление значения качества информации, на основе которой принималось
решение. В конце таблицы подводится итоговая количественная оценка как
среднеарифметическое значение всех показателей составляющих риска. В качестве
иллюстрации предлагается часть таблицы оценки организационного риска (организационный
риск обусловлен внутренними факторами, действующими внутри компании, такими
факторами могут быть стратегия фирмы, принципы деятельности, ресурсы и их
использование, качество и уровень использования менеджмента и маркетинга), заполненной
в реальной ситуации (таблица 6).
Принятие решения является заключительной и самой ответственной процедурой в
оценке рисков финансово-хозяйственной деятельности.
Используя вышеизложенные инструменты аудита, совмещающие в себе методы
рискологии и комплекс аудиторских процедур в зависимости от текущего сценария, можно
заметно облегчить процедуру планирования аудиторских проверок. Данный способ дает
возможность аудиторской организации контролировать ход проведения независимых
проверок в любой момент времени и оценить тот масштаб работ, которые необходимо
провести. Мониторинг отдельных видов риска позволит минимизировать объемы
аудиторских процедур и время, затраченное в целом на аудит финансовой устойчивости
организации.
Литература:
1.
Гильмутдинов К.Я. Применение методов рискологии в аудите. Аудитор – 2011 - №6 –
с. 34-39
2.
С. М. Бычкова, Л. Н. Растамханова. Риски в аудиторской деятельности - М. : Финансы
и
статистика, 2003. - 416 с.
3.
Терехов А.А. Аудит: законодательные решения. М.: Финансы и статистика, 2003. - 608
с.
4.
Б.Т.Жарыгласова. Оценка аудиторского риска. Аудитор – 2006, -№12 – с. 30-35
5.
Акимова Е. В. Риски в аудиторской деятельности. Справочник экономиста – 2014 - №2
– с. 28-35
ИНТЕГРАЦИЯ ЖАҒДАЙЫНДА ШЕТ МЕМЛЕКЕТТЕР ЕСЕПТІЛІКТЕРІН
НОРМАТИВТІ РЕТТЕУДІҢ ЗАМАНУИ ЖҮЙЕСІ
Ақылбекұлы Ж., Сапарбаева С.С
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті,
Астана қ, Қазақстан Республикасы
E-mail: jandarbekakilbek@mail.ru, saulet71@mail.ru
Бухгалтерлік есептің қабылдануы жəне жүзеге асырылуы сол елдің ерекшелігіне
байланысты. Ұлттық есептің қағидаларын құру немесе қайта құру мыналармен анықталады:
елдің орналасу жағдайы, экономика дамуының тарихи алғышарттары, мəдени дəстүрлер,
құқықтық қарым-қатынас, заманауи саяси жағдайы.
Қаржылық есептілікті құруды жəне ұсынуды реттеуші моделдерді зерттеу мен
қолданылып жүрген стандарттар арқылы, барлық мемлекеттерді екі топқа бөлуге болады:
362
- ұлттық есеп жəне есептіліктің жүйесін пайдаланушы мемлекеттер;
-
əр түрлі дəрежемен өздерінің есеп жəне есептілік ұлттық жүйелерін енгізген
жəне жалпы көпшілікпен қабылданған ұлттық жүйені қабылдаушы мемлекеттер [2].
Бүкіл əлемдегі ең үлкен 500 компаниялардың негіздерінен алынған, «Fortune»
журналының рейтингісіне байланысты, есептілікті құру кезіндегі ең көп қолданылатын есеп
пен есептіліктің жалпы қағидаларының жүйесі болып IFRS (IAS), US GAAP и Japan табылды
(1 сурет).
Сурет 1 – Есеп жəне есептілікті құруда əр түрлі жүйені пайдалану
Қазіргі кезде стандарттарды таңдауда географиялық жəне саяси факторлар үлкен роль
атқарады. Мысалға АҚШ-тың жағдайына тəуелді Израиль, Оңтүстік Америка елдері
көбінесе, АҚШ-тың БЕЖҚ-н (бухгалтерлік есептің жалпы қағидаттары) қолданады, ал ХҚЕС
оған қарағанда аздау тараған. Мемлекеттердің экономикалық даму жағдайлары да өте үлкен
роль атқарады. Бағалы қағаздар халықаралық кəсіпорындар комиссиясының (International
Organization of Securities Commissions, IOSCO) мəліметтеріне қарағанда, нарықтың
(капиталдандыру көрсеткіші бойынша) басым бөлігі АҚШ-тың БЕЖҚ қолданатын
компаниялар болып табылады. Бұл жерде капиталдандыру деп отырғанымыз-
компаниялардың жалпы шығарылған қарапайым акцияларының санына акциялардың
бағаларын белгілеу (ашық нарықтағы компания бағасы) . Берілген мəліметтерге сəйкес
АҚШ-тағы үлкен жəне белсенді қор нарығында ХҚЕС едəуір АҚШ-тың БЖЕҚ-на жол
береді. Өз кезегінде қор биржасы жоқ, бар болғанның өзінде аса маңызды роль атқармайтын
ХҚЕС-ты қолданушы мемлекеттер ( ЕО қоспағанда), сəйкесінше мəнді қаржылық өлшем
ретінде қарастырылмайды. Бұл мемлекеттерге таяу шығыс елдері (Бахрейн, Кувейт жəне
т.б.), бұрынғы Британия отарында болған (Кипр, Кения жəне т.б.), өтпелі экономикалы елдер
(Шығыс Европа жəне ТМД) жатады.
Халықаралық қаржылық стандарттар пайда болуы, төмендегідей объективті
алғышарттармен байланысты:
1.
Қаржылық жəне инвестициялық нарықтағы əлемдік экономиканың
шоғырландырылуы, өзара тəуелділігі, өзара шарттастығы жəне жаппай
қажеттілігі;
2.
Ұлтаралық корпорациялардың, ортақ шоғырландырылған кəсіпорындардың,
корпорациялардың қызметтерін кеңейту жəне əр түрлі мемлекеттер капиталдарының
келісімді енуі;
3.
Əлемдік өндіруші күштерді ғаламдық жəне халықаралық деңгейге дейін
жеткізілуі.
4.
Жетекші мемлекеттердің еркін валюта айырбастауы, сонымен қатар біріңғай
европалық
валютаның енгізілуі;
5.
Экономикалық жағдайларды басқаруда жəне экономикалық, əлеуметтік,
қаржылық салаларда ұлтаралық бағдарламаларды жүзеге асыру кезеңінде
бірегейлендіру мен
стандарттау сияқты біріңғай тəсілдемелердің қажеттілігі;
6.
Ұлттық қағидалар жəне ережелер аясында қалудың мүмкін еместігі;
