Раманкулов шерзод жумадуллаевич

 
55 
-  креативтілік  -  адамның  ӛзін  кӛрсетуінің  бастапқы  қабілеті  ретінде 
талқыланады.  
Педагогикалық 
іс-әрекеттің 
шығармашылыққа 
айналуы 
болашақ 
мұғалімде  -  білімгерде  креативтік  әлеуетті  тиімді  ашуы  мен  іске  асыруына 
байланысты[93]. 
Креативтілік  мәселесін  зерттей  отырып,  креативтілік  түсінігін  зерттеген 
ғалымдардың  ортақ  сипаттамасы  бойынша  -  әр  жеке  тұлғаның 
шығармашылыққа қабілеттілігі болу керек. 
Ал  біздің  ойымызша,  креативтілік  -  мәселелерді  дербес  ұсынуға 
бағытталған,  кӛптеген  жаңа  идеялар  мен  түрлі  педагогикалық  міндеттерді 
шешу амалдары мен жаңа білім түрлерін жасайтын,  тұлғаның шығармашылық 
іс-әрекеті. 
 «Шығармашылық»,  «креативтілік»  ұғымына  жасалынған  талдаулардан, 
болашақ  физика  мұғалімдерінің  креативтілігін  қалыптастырудың  маңызды 
екені  түсінікті.  Біздің  түсініктеріміздің  кӛрнекті  болуы  үшін  болашақ  физика 
мұғалімдерінің  шығармашылығын  қалыптастыруға  қажетті  әртүрлі  сипаттағы 
шарттарды ұсынамыз(16-сурет). 
 
 
 
Сурет 16 – Болашақ физика мұғалімдерінің шығармашылығын 
қалыптастыру шарттары 
 
ШАРТТАР 
Экономикалық 
- білім беру саласында экономикалық 
қатынастардың табысты дамуына жағдай 
жасау; 
- материалдық - техникалық және оқу 
әдістемелік құралдарды дұрыс 
пайдалануды қалыптастыру; 
- болашақ физика мұғалімдеріне тәрбие 
жұмысында экономикалық ұмтылыстарды 
пайдалану;  
 
Әлеуметтік 
- болашақ физика мұғалімдерінің моральдық 
ӛзін-ӛзі жетілдірулеріне түрткі болу; 
- болашақ физика мұғалімдерін қоғамның 
олардың кәсібилігі мен адамгершілік  
келбетіне қояр талаптары туралы біліммен 
қаруландыру; 
- болашақ физика мұғалімдеріне алдағы 
қызметтің әлеуметтік маңыздылығын түсіндіру; 
  
   
 
Психологиялық 
- ӛзіндік бекіту және ӛзіндік кӛріну 
мүмкіндігі;  
- нақты әлеуметтік дәрежеге жету 
мотивациясы және ыңғайы; 
- болашаққа сенімділік;  
- ойлау әдіснамасының және нәтижелік, 
болжамдық іздеушілік іс-әрекетке баса 
назар аударудың ӛзгеруі.  
 
Педагогикалық 
- физикалық заңдар мен құбылыстарды ӛндіріс 
пен техникада қолдана алуды үйрету;   
- физикадан ғылыми-зерттеу жұмыстарды 
дамытуға қалыптастыру; 
- болашақ жас ұрпақты сапалы, шығармашылық 
қабілеті дамыған, креативті етіп тәрбиелеу. 

 
56 
Қалыптастыру  ұғымы  форманы  жасау,  қайта  құру,  ӛзгерту  ретінде 
түсіндіріледі. Ал креативтіліктің мазмұнын ӛзгертудың екі мәні бар:  
1)  тұлғаның  қалыптасуымен  оның  дамуы,  үдеріс  пен  нәтиже  ретінде  -  
психологиялық амал;  
2) мақсатқа бағытталу ретінде тұлғаны қалыптастыру: тәрбиелеу (тұлғаны 
қалыптастыру міндеттері мен тәсілдерін жіктеу, яғни қоғам талаптарына жауап 
беруі үшін тұлғада не және қалай қалыптасу керек) - педагогикалық амалы. 
Педагогикалық  сӛздіктерде  «тұлғаның  қалыпатасуы»  түсінігі  кең 
мағынада - бұл ортаның тұқымқуалаушылық пен тәрбиенің әсерінен тұлғаның 
даму үдерісі, нәтижесі деп анықталынады. Арнайы мағынада  - «тәрбиелеудің, 
оқытудың,  әлеуметтік  ортаның  сыртқы  әсерінен  тұлғаның  қалыптасуы  мен 
даму  үдерісі;  тұлғаның  немесе  оның  қандай  да  бір  жақтарының,  тәрбие  мен 
оқыту  әсерінен  мақсаттық  дамуы;  тұлғаның  қоғамдық  қатынастардың 
субъектісі немесе объектісі ретінде қалыптасу үдерісі» [94].  
Креативтілікті  қалыптастыру  маңызды  үрдістердің  бірі  екендігін  ескере 
отырып ғалымдар, оны жүзеге асыру бағытында зерттеу жұмыстарын жүргізді.   
Креативтілікті  қалыптастырудың  негізгі  амалдарының  бірі  эвристикалық 
әдістерді  қолдану  болып  табылады.  Оларды  қолдану  нәтижесінде  студенттер 
келесі  білім  беру  ӛнімдерін  алады:  идея,  гипотеза,  заңдылық,  тапсырманы 
шешу  және  т.б[95].  Эвристикалық  әдістер  студенттердің  іс-әрекеттерін 
ӛзектендіріп,  оқыту  үдерістерінде  оларға  ӛзіндік  және  шығармашылық  ойлау 
қабілеттерінің  дамуына  септігін  тигізетін,  оқытудың  белсенді  және 
интербелссенді әдістерін қолдану стандарттарына сәйкес келеді.  
Оқыту  үдерісі  оқу  тапсырмаларының  шешімін  іздестіруге  мүмкіндік 
беретін,  арнайы  қабілеттер  мен  дағдыларды  орындауды  студенттерден  талап 
ететін,  күрделі  ұйымдастырушылық  іс-әрекет  болып  табылады.  Мұнда  оқу 
материалының қаншалықты игерілуі емес, білім беру субъектісінің жаңалануы 
маңызды.  Оқытудың  эвристикалық  әдістері  ең  алдымен,  студенттердің 
тұлғалық  қасиеттерін  ӛзгертуге  бейімделеді.  Мысалы,  A.B.  Хуторскойдың 
айтуынша,  «студенттің  ӛзін  шығармашылық  қасиеттерінен  кӛрсетуі 
эвристикалық  оқытудың  тапсырмасы  ретінде,  үш  ӛзара  байланысты 
мақсаттардан  кӛрінеді:  студенттің  меңгеретін  білім  алу  жүйесіндегі  ӛнімін 
жасауы;  осы  салалардың  басты  мазмұнын  ӛз  нәтижелерімен  сәйкестендіру 
арқылы игеруі; әр білім беру салаларында жеке білім беру траекториясын ретке 
келтіруі» [96]. 
В.И.  Андреев    оқытудың  эвристикалық  әдістерін  «шығармашылық 
тапсырмаларды  студенттердің  іс-әрекетінің  түйсіктік  шараларын  дамыту 
мақсатында,  тұлғаның  ӛзін  басқаруы  мен  педагогикалық  басқару 
заңдылықтарын,  қағидаларын  есепке  алумен  жасалынған,  студент  іс-әрекеті 
(оқу  әдістері)  мен  педагог  іс-әрекетінің  (оқыту  әдістері)  «эвристикалық 
ережелерінің жүйесі» ретінде қарастырады[97]. 
Физиканы  эвристикалық  әдістер  негізінде  оқыту,  оқытушыға  болашақ 
физика 
мұғалімдерінің 
ӛзіндік 
және 
шығармашылық 
ізденістерін 
қалыптастыруына  мүмкіндік  береді.  Эвристикалық  оқытудағы  уақыттық