0 -т а р а у Аиналымга түспеитін активтер

1 0 -т а р а у Аиналымга түспеитін активтер
  ♦ 
221
Станоіск» амортнзациялык аударым сомасыиык бес жыл 
бойы есептелуін томендегі кестеден  көруге болады
Сганох-
"ГЫҢ
бастапкы
күны
(тснге)
Ёір жыддық 
амортиза- 
ЦИЯЛЫ Қ
аүдарым 
сомасы (теңге)
Жинак-
талтаи
тозу
сомасы
(теЕце)
Станок-
тыц
ка:ідык
кұны
(теңгс)
Сатып алынған кездегі
1000000
•-------
1000000
1-жшцшц соңынла
1000000
180000
180000
820000
2-жылдын сонында
1000000
180000
360000
640000
3-жылдыц сокынла
ю о о о о о
180000
540000
460000
4-жыддың соньшда
1000000
180000
720000
280000
5-жылдын соңында
1000000
180000
900000
100000
Бүл кестеден үш жагдайды керуге болады:
■  негізгі  қүралдардың  пайдалану  мерзімі  ішінде,  яғни
5 (бес) жыл бойы оған есептелетін амортизациялық аударым 
сомасы  езгермейді  (түрақты);
•  жинақталған  тозу  сомасы  біркалыпты  өсіп  (көбейіп) 
отырады;
•  негізгі  қүралдардың  қалдық  қүны  бірқалыпты  азайып 
отырады
Қүнды  орыпдалган  жұмыстыщ  көлеміне  тепе-тең  мөл- 
иісрде есептен шыгару эдісі (вндірістік эдіс)
Бүл  здіс  объектшің  пайдаланылган  уакытына  емес,  оны 
пайдалану 
нәтижесше 
негізделген. 
Егер 
жоғарыда, 
яғни 
алдьщғы  әдісте  қарастырьшган  станок  өзініц  5  (бес)  жыл  ішінде 
пайдаланатын  уақыты  аралығында  10  (он)  миллион  дана  өнімді 
жасауга  негізделгең  болса,  онда  ол  станокқа  жыл  сайын  есепте- 
летін  амортизациялық  аударым  сомасы  бүл  эдіс  бойынша  станок 
арқылы  өндірілегііі  бір  дана  өнімге  тиісті  амортизащнгіық 
аударымды  эр  жьшда  осы  станок  арқылы  өндірілген  өнім  санына 
кобейту арқьиы табылады.

Бастапкы кулы -  калдык кұіш _ 
эр жылдағы өндірілген
Жалиы өндірілуге тиісті 
ө ііім  
саны 
ө н ім  
саны
 
] 000000-100000______  
эр жылдағы өндірілген өнім
I0000000 
саны
= 
0.09 теңге 
*  әр жылдагы өндіріпген өнім саны
Станоктың  бір  дана  өнім  өндіруге  есептелетін  аморпгизация- 
лык  аударым  мөлшері  бұл  әдіс  бойынша  жоғарыда  табылғандай 
0.09 теңгені  кұрайды, ягни тоғыз (9) ткын.
Егер станок
бірінші жылы  3  миллион 
екінші жьшы  3  мшілион 
утпінші  жьшы 2  миллион 
төртінші жылы  1  милллон 
бесінші жылы  1  миллион
өиім  өндірсе,  онда  оған  әр  жылда  есептелетін  амортизация- 
лық аударым мөлшері
бірінші жылы 270000 тг = 3  миллион х 0.09  = 270000 
екінші жылы  270000 тг = 3  миллион х 0.09 = 270000 
үшінші жылы  180000 тг -  2  миллион х 0.09 =  180000 
төртінші жылы 90000 тг =  1  миллион х 0.09 = 90000 
бесінші жылы 90000 тг =  1  миллион х 0.09 = 90000 
сомаларына тең болады
222
  ♦ 
Бухгалтерлік есеп  теприясы жэне негіздері
Станокка  кунды  оры ндалгаи жумыстың  көлеміне тепе-тен мөлшерде 
есептен шыгару (ондірістік эдіс) эдісі бойынша  амортизаииялык аударым
ессптеу кестесі
Стаиоктың
басіапқы
қүті
(теңге)
Өіщіріл- 
ген ннім
келемі
(дана)
Бір
жьодық
амортиза-
ШІЛЛЫК
аударым 
сомасы (генге)
Жинақ- 
талган 
юзу сомасы 
(гекге)
Станок-
ты ң
қаддық
құны
(тецге)
Сатьш алынған
кездегі
1000000
—
—
—
1000000
1-жылдьщ соныңда
1000000
3000000
270000
270000
730000

10-тарау. Линалымга түспеитт активтер  ♦ 223
Соңы
1
2
3
4
5
6
2-жылдың соңыңда
1000000
3000000
270000
540000
4600001
3-жылдын соңында
і 000000
2000000
180000
720000
280000
4-жылдыц сонында
1000000
1000000
90000
810000
190000
5-жылдыц соныида
1000000
1000000
90000
Г  900000
100000
Бул  әдісті  (өндірістік  әдісті)  капдануца  эр  жылғы  амор- 
тизациялық  аударым  сомасымен  орындалған  жұмыс  көлемшің, 
яғни  станок  арқылы  өндірілген  өнім  саньшың  арасында  тікелей 
байланыс  бар.  Бұл  эдісті  қолдаңу  барысында  жинакталган  тозу 
сомасы  жьш  сайын  орындалган  жумыстың  көлемше,  өндірілген 
өншнщ санына қарай өсіп, көбейіп отырады. Ал объекгінің калдық 
құны  амортизацияланатын кұнның  соңына жеткенше  орындалган 
жұмыстын көлсміне,  өңдірі.тген өнімнің санына тікелей  үйлесімді 
түрде  азайып  отырады.  Жалпы  бұл  әдісті  объектінің  пайдалану 
кезііщегі  онын  істейтін  жұмысыньщ  көлемін,  ол  арқылы  өңдірі- 
летін  өнімнің  санын  айтарлыктай  дэлдікпен  анықтауга  болатын 
жагдайда гана қолдануга болады.
Жылдамдатып есептен  шыгару здісі
Жеделдетілген  аморгизациялық  аударым  эдістері  негізгі 
құра-ідарды  ездерінің  мөлшерленген  пайдалану  мөлшершен 
бұрын  есептеп  шығару  үшін  қолданылады.  Бұл  эдістерді  колдану 
барысында негізгі қү.ралдарды алгашқы пайдалану жылдарындағы 
есептелетін  амортизациялык  аударым  сомасы,  оның  соңгы  пай- 
даланатын  жылдарындағы  есептелетін  амортизациялық  аударым 
сомасынан анағұрлым (едэуір) асьш түседі.  Өйткені, негізгі  құрал- 
дардың  алгашқы  пайдалану,  яғни  жұмыс  істеу  жылдарыіідагы 
онім  өндіру  кабілеттілігі  соңгы жылдарга  караганда  едэуір  жоға- 
ры  больш табылады.  Осыларды ескеретін  болсақ амортизациялық 
аударым  есептеудің  жоғырыда  аталган  жьтдамдатып  есептен 
шыгару  эдісі  өндірілген  өнімнің  өзіндік  құнына  сэйкестеңдіршіп 
есептеу  принцишне  негізделген.  Жеделдетшген  эдістің  қолда- 
нылуы,  сонымен  қатар  техника  мен  технологияны  мейлінше 
жетілдіруге, ягни жацартуға орай жабдықтарды ң, ягни негізгі құрал-