Экономика

Ал  есепті  кезеңге  жатқызылатын  жал  төлемі  есеитеы  шы- 
ғарылған уақытта
Д-т:  «Тауарларды  сату бойынша шыгындар»;
«Жшігы жэне  экімшілік шыгындары»;
«Үстеме  шығындар»,  жэне  тағы  да  басқа  шотгардьщ 
тиістілері;
К-т:  «Жал төлемі»  шоты түріндегі бухгалтершк жазуы,
«Баскддай  алдагы  кеіең  іиыгындары»  шоты  «Сақгандыру 
полисі»  мен  «Жал төлемі» деп  аталатын шоттарда  аталмай кеткен 
басқадай  алдағы  кезең  шығындары  жайлы  ақпараттарды  есептеу 
үшін арналган.
170
  ♦ 
Бухгалтертк есеп  теориясы жэне негіздері
Алдагы  кезен  шыгындары  шоты бойынша жургізілетін  операциялар
№
Операциялар
мазмұны
Дебигте-
летін шот
Кредитге-
летін шаг
1
2
3
4
1
Сакгандыру полисін алу ушш есеп айырысу 
шотынан төленген сома
341
441
2
Сактандьфу полисін ал>т барысында болған 
шьнъшлар сомасы есен беретін уакытта 
тиісгі  шоггарга апарылды
811,821,
938
341
3
Алдаі ы кезецніц жал төлемі есеп айырысу 
шотынан  аванс ретінде алдьш ала 
аударылды.
342
441
4
Ессп бсрстін уақьпта жал толемі есептен 
шығарылды.
811,  821,937
342
8
.
7
. 
Б е р іл г е н  
аванстар есебі
Берілген  аванстардың есебі келесі шоггарда есептелінеді:
•  « Тауарлъщ-материалдыц  цорларды  жетктп  беруі  үшт 
берілген аванстар» шоты;
•  «Орындалатын  жүмыстар  меп  көрсетілетт  ңызметтер 
ушін берілген аванстар» шотьі
Ал  берілген  аванстар  дегеніміз  ұйымның  жабдықгаушылар 
мен  қызмет  көрсетушшерге  олардан  алынатын  тауарлык-мате- 
риалдық  қорлар,  неғізгі  қүралдар,  материалдық  емес  ақгивтер 
үшін  жзне  олардың  көрсететін  қандайда  бір  қызметі  үшін  алдын 
ала төлетп қойылған сомалары болып табылады.

8-тарау, Дебиторлық борыштар есебі...
  ♦ 
171
Бүл  жоғарыда  аталған  шоттарға  байланысты  бухгалтерлік 
есепте мынадай  корреспондеңциялар жазылвды:
•  Тауарлық-материалдық  қорларды  жеткізіп  беруі  үшін, 
орындалатын  жүмыстар  мен  көрсетілетін  қызметтер  үшін 
берілген аванстарга 
Д-т:  «Тауарлық-материалдык  қорларды  жеткізіп  беруі  үшін 
берілген  аванстар»  шоты  немесе  «Орындалатын  жүмыстар 
мен  көрсетілетш  қызметгер  үшін  бершген  аванстар»  шотьшың 
тиістісі:
К-т:  «Акшалар»  щоты.
Несие есебінен бершген аванс сомасына 
Д-т-  «1 ауарлық-материалдық  қорларды  жеткізіп  беруі  үшін 
берілген  аванстар»  шогы  немесе  «Орындалатын  жүмыстар 
меи  көрсетшетін  кызметтер  үшін  берілген  аванстар»  шотынъщ 
тиістісі;
К-т: 
«Банктен  тыс  мекемелердің  несиелері»  шоты  немесе
«Баска,дай несиелер»  шотының тиістісі.
Шетелдік ақша бірлігі,  ягяи  валюта түрінде бертген  аванстар 
бойынша тшмді багамдык айырмашьтықгың пайда болуына:
Д-т:  «Тауарлык-материалдық  қорларды  жепгкізіп  беруі  үшіін 
берілгең  аванстар»  шоты  немесе  «Орындалатын  жүмыстар 
мен  көрсетілетін  кызмеггер  үшін  берілген  аванстар»  шотының 
тиістісі;
К-т:  «Багамдық айырмашылақтан альшатын кірю» шогы 
Бүрынырақга аванс ретшде берілген соманың пайдаланғаннаң 
калғаны  қайтарылғанда:
Д-т:  «Ақшалар» шоты;
К-т*  «Тауарлық-материалдық  қорларды  жеткізіп  беруі  үшін
берілген  аванстар»  шоты  немесе  «Орындалатын  жүмыс  пен 
көрсетідетін  кызмет үшін берілген аванстар»  шотының тиістісі.
Бүрынырақга  берілген  аванс  есебінен  жабдықгаушыларға 
тиісті қарыз  сомалары әтелгеңде:
Д-т: 
«Жабдықтаушы  жэне  мердігерлерм ен  есеп  айырысу»
шоты;

К-т:  «Тауарлык-материаллык  қорларды  жеткізіп  беруі  уш{н 
берілген  аванстар»  шоты  немесе  «Орындалатын  жұмыстар 
мен  көрсетілетін  қызметгер  ұшін  берілген  аванстар»  шотынь-  ,
тиістісі.
Жалпылама  аталмыш  бөлімшенің  шотгары  тауарлық-мате- 
риалдық  қорларды  жеткізгені  үшін  алдын  ала  берілген  аванстар 
сомасын сііпаттайды. Осылайша аталып өткен шоттар мен олардьщ 
сипаттамасы,  дебиторлық  борыштар  мен  үшінші  бөлімдегі 
басқадай активтер жайлы түсшпсгеме алуға мүмкшдік береді.
172
  ♦ 
Вухгаптерлік есеп  теориясы жэие пегіздері
Берілген аванстар шоты бойынша жүргізілетш операцнялар
№
Опсрапкялар
мазмұны
Дсбитте- 
летін шот
Кредитте- 
летін шот
1
2
3
4
1
Жабдықгаушыларға олардан алдагы 
уакы па алынатын тауарлар. магериалдык 
кұн;іылықгар 
ушш 
аударылган аванс 
сомасы
351
423. 
431,441
2
Мердігерлеріч; олардын алдағы уақыхта 
аггкаратын жумыстары мен көрсеіетін
кызмеггері үшін аударылған аванс сомасы
352
423,431, 
441
3
Бұрын толснген аванс сомасы есебіпен 
коюшы мердігсрлерге карыз сома өтслді
671
351,352
4
Аванс рстінде жабдыктаушы-мерді- 
іхрлерге алдьш ала аударьшган сома-
лардьщ пайдаланбаған  боліп  кайтарылды
423, 431,441
351,352

Ж
/ і у
^
Р
Л
Щ
-
жлжвршлъиъ
. 
- %
0
Р
4
Л
Р
 
. .
і
• *• • 
I.
*
' г •
■■-і
9.1 
Тауарлық-материалдық қорлар
жайлы 
түсінік
9.2, 
Тауарлық-матөриалдық 
қорлардың
жіктелуі
9.3.
 
Матөриалдарды есептөуді 
үйымдастыру
9.4 
Материалдардың номенклатурасы
9.5. 
Матөриалдар қозәалысының  есебі
және оларды қүжаттау
9.6. 
Тауарлық-материалдық қорларды 
бааалау едістері
9.7. 
Матөриалдық қорлардың 
қоймадаеы есебі
9.8. 
Материалдардың бухгалтериядагы
есебі
9.9. 
Материалдық 
қорларды түгендеу
і;
? У