Әдістемелік нұсқау Физика 10

Жалғасы
133
тілдік 
мақсаттар
— Механикадағы импульс пен энергияның сақталу заңдарын 
түсіндіру;
—  Энергия  ұғымын  әртүрлі  күштердің  жұмысын  есептеу 
үшін, энергияның сақталу заңын есептер шығаруда үйрету;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Құндылық-
тарды дарыту 
Топпен  жұмыс  жасау  барысында  оқушыларда:  ынтымақ-
тастық, өз білімі үшін жауапкершілік сияқты құндылықтар 
дамиды.
пәнаралық 
байланыс
Ìàòåìàòèêà: сызықтық функция және оның графиктері, 
квадрат  теңдеулер,  теңдеулер  жүйесі,  тригонометрия 
элементтері.
аКт қолдану 
дағдылары
Электрондық оқулық, Интерактивті тақта, видеороликтер, 
слайдтар.
осыған дейін 
меңгерілген 
білім
Физика,  10-сынып:  Атмосфералық  қысым.  Торричелли 
тәжірибесі. 
Жабдықтар
Видео-сабақ:  “Механикадағы  импульс  пен  энергияның 
сақталу заңдары”. 
сабақ барысы
уақыт бойын-
ша бөліп 
жоспарлау
сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер
ресурстар 
сабақтың 
басы
5 мин
Сабақтың басталуы.
Ұйымдастыру кезеңі. 
1. Сабаққа оң көңіл күймен ыңғайлану. 
2.  “сұрақты  қағып  ал”  әдісі  арқылы 
сабақтың тақырыбына жетелеу.
Сұрақтар: 
а) Қатынас ыдыстар деп қандай ыдыс-
тарды айтады? 
ә) Қатынас ыдыстардағы біртекті сұйық-
тың биіктіктері өзара қандай қатынаста 
болады? 
б)  Қатынас  ыдыстардағы  әртекті 
сұйық тардың биіктіктері өзара қандай 
қатынаста болады? 
3. Сабақтың тақырыбы, мақсаты айты-
лады.
4. 
Бағалау  критерийлерін  анықтау 
(оқушылармен бірге):
— Механикадағы импульс пен энергия-
ның сақталу заңдарын түсіндіреді;
“Механикадағы 
импульс пен 
энергияның 
сақталу заңдары” 
тақырыбына 
презентация.

Жалғасы
134
— Энергия ұғымын әртүрлі күштердің 
жұмысын  есептеу  үшін,  энергияның 
сақталу  заңын  есептер  шығаруда 
үйретеді;
— Өзін-өзі бағалай алатын болады. 
5.  Бағалау.  Мұғалім  ынталандыратын 
сөздермен, бонустармен бағалайды. 
Бірігіп жасаған критерийлер бойынша 
оқушылар  арасында  өзара  бағалау 
өткізіледі.
сабақтың 
ортасы
30 мин
1) 
Жаңа материалды зерделеу.
“Айналмалы бекеттер” әдісі.
Мұғалім сұрақтар береді: 
1.  Денелердiң  соқтығысуы  кезiнде 
импульстiң сақталу заңы қандай сипатта 
болады? 
2. Импульстiң сақталу заңы орындалуы 
үшiн қандай шарт қажет? 
3. Дененiң толық механикалық энергия-
сы дегенiмiз не? 
4.  Механикалық  энергияның  сақталу 
және айналу заңының мәнi неде?
Мұғалім  сұрақ  қойған  кезде  оқушы-
ларға  әр  шағын  топты  бекетте 
орналастырып,  шаттастыратын 
сұрақты  талқылауға  және  ойларын 
қағазға  немесе  тақтаға  жазуға  10 
мин беріңіз. Уақыт аяқталғанда топ 
басқа бекетке ауысып алдағы топтың 
жұмысын  жалғастырады.  Ауысу  әр 
10
  мин  сайын  болып  тұрады,  әр  топ 
барлық позицияларда болып шыққанға 
және  барлық  топтардың  ойларын 
ойлап шыққанға дейін жалғаса береді.
Содан соң мұғалім:
— Тұйық жүйе деп сыртқы күштердiң 
теңәсерлi  күшi  нөлге  тең  болатын 
жүйенi  айтады,  яғни,  тұйық  жүйеге 
кiретiн  денелер  басқа  денелермен 
әсерлеспей, тек бiр-бiрiмен әсерлесетінін 
айтады.
 
—  Энергияның  сақталу  заңы,  кинети-
калық  энергия,  механикалық  жұмыс-
тың  ХБ  жүйесiндегi  өлшем  бiрлiгi 
—  Джоуль.  1  Дж  =  1  Н  ·  м.  деп  еске 
түсіреді. 
“Физика” 
оқулығы, 
10-сынып.
Физикадан 
“Механикадағы 
импульс пен 
энергияның 
сақталу заңдары” 
тақырыбындағы 
видео-сабақ.

Жалғасы
135
Бұнда  жаңа  тақырып  бойынша 
терминдер тиянақталады.
Дескриптор.
1)  Импульстiң  сақталу  заңы  туралы 
түсінік алады;
2)  Энергияның  сақталу  заңы,  кинети-
калық энергия, механикалық жұмыстың 
ХБ жүйесiндегi өлшем бiрлiгi — джоуль. 
1 Дж = 1 Н · м. болатынын түсінеді;
3) Осы шамалардың өзара байланысын 
көрсететін өрнекті жазады.
Күтілетін нәтижелер.
Оқушылар:
— Механикадағы импульс пен энергия-
ның сақталу заңдарын түсінеді;
— Энергия ұғымын әртүрлі күштердің 
жұмысын  есептеу  үшін,  энергияның 
сақталу  заңын  есептер  шығаруда 
қолдана алады;
— Топта бағалай алатын болады.
Қб:  “Бас  бармақ”  әдісі  арқылы  орын-
далады.
оқушылар:
— Қатынас ыдыстар жайлы талқылайды; 
—  Жұпта,  топта  мәселелік  сұрақтар 
құрастырады, оларға жауап береді:
“пікір  алмасу”  (Showdown). 
Әрбір 
топ  тақырыпқа  қатысты  4  сұрақ 
дайындайды. Әрбір сұрақты стикердің 
бірінші  жағына,  ал  жауабын  екінші 
жағына жазып, келесі топпен стикер-
лерін  ауыстырады.  Топ  басшысы 
стикердегі  сұрақтарды  оқиды,  топ 
мүшелері  жауаптарын  жазып  дайын-
дайды. Көшбасшы белгі бергенде, барлығы 
өз жауабын ашады және жауаптарды 
талқылап,  дұрыс  жауаппен  салыс-
тырады.
1.  Денелердiң  соқтығысуы  кезiнде 
импульстiң сақталу заңы қандай сипатта 
болады? 
2. Импульстiң сақталу заңы орындалуы 
үшiн қандай шарт қажет? 
3.  Дененiң  жалпы  импульсi  осы  дене-
лердiң бiреуiнiң импульсiнен аз болуы 
мүмкiн бе? Жауаптарыңды негiздеңдер.