146
“Мыңдық” тақырыбында арифметикалық амалдарды үйрену
Мыңдық тақырыбында алдын қосу мен азайтудың ауызша, кейін
жазбаша тәсілдері үйреніледі.
Мыңның ішінде қосу мен азайтудың ауызша тәсілдерін үйрену
методикасы 100 ішінде қосу мен азайту методикасына ұқсастық жақтары бар.
1000 ішінде қосу мен азайтудың ауызша тәсілдері бір уақытта және
төмендегі тәртіппен үйреніледі.
1. 250+30, 420+300 түріндегі қосу мен азайтудың жағдайлары.
Есептеу тәсілдері санды қосындыға қосу мен қосындыдан санды
азайтуға қатысты қағидаларына негізделеді:
250+30=(200+50)+30=200+80=280
250-30=(200+50)-30=200=(50-30)=200+20=220
420+300=(400+200)+300=(400+300)+20=700+20=720
420-300=(400+20)-300=(400-300)+20=100+20=120
Оқушыларды қарастырып жатқан жағдайлар үшін қосу мен азайтудың
басқа тәсілі, яғни ондықтар санын өрнектейтін сандарды қосу және азайтуға
әкелген тәсілімен таныстыру мақсатқа сай болмақ:
250+30=280 250-30=220
25 ондық +3 ондық= 28 ондық 25 ондық -3ондық = 22 ондық
420+300=720 420-300=120
42 ондық+30 ондық=72ондық. 42ондық-30 ондық=12ондық
Бұл тәсілді пайдалану оқушыларды 1000 ішінде көбейту мен бөлудің
ауызша тәсілдерін, сондай-ақ, көп таңбалы сандар үстінде амалдар
орындауды үйренуге дайындайды.
2. 840+60, 700-80 көрінісіндегі қосу мен азайту жағдайлары. Қосудың
бұл тәсілін қарауда еске түсіру жеткілікті:
840+60=(800+40)+60=800+(40+60)=800+900
700-80 көріну үшін 70-8 көрінісін еске түсірумен бірге төмендегі
арнаулы жаттығуларды орындауды көздеу қажет:
Сандарды үлгіге ұқсас болған қосындымен ауыстырыңыз.
400+300+100, 600=..., 900=...
437+400, 162+5, 872-700, 568-4... т.б.
Бұлардың шешімдерін де қосындыға санды қосу және қосындыдан
санды азайту қағидаларын қолдануға негізделеді.
147
Мұндағы бір-бірінен ерекшелік үш таңбалы санды таңба бірліктерінің
қосындысы түрінде емес, қолайлы қосылғыштардың қосындысы түрінде
өрнектеудің қолайлылығы:
437+200=(400+37)+200=(400+200)+37=637
162+5=(160+2)+5=160+(2+5)=167
872-700=(800+72)-700=(800-700)+72=172
568-4=(560+8)-4=560+(8-4)=564
3. 700+230, 430+260, 90+60, 380+70, 270+350 көрінісіндегі қосу
жағдайлары.
Қосудың мұндай тәсілдері санға қосындыны қосу тақтасында
негізделеді.
700+230=700+(200+30)=(700+200)+30=930
430+260=430+(200+60)=(430+200)+60=690
90+60=90+(10+50)=(90+10)+50=150
380+70=380+(20+50)=(380+20)+50=450
270+350=270+(300+50)=(270+300)+50=570+50=620
420+260 көрініс үшін қосындыны қосындыға қосу қағидасын да
пайдалану мүмкін.
430+260=(400+30)+(200+60)=(400+200)+(30+60)=600+90=690
90+60 көрінісінде ондықтар үстінде амалдарды орындау тәсілін де
пайдалану мүмкін: 9 ондық+6 ондық=15 ондық.
4.Саннан қосындыны азайту ережесінің қолданылуына негізделген
тобы:
500-140=500=(100+40)=(500-100)-40=400-40=360
270-130=270-(100+30)=(270-100)-30=170-30=140
140-60=140-(40+20)=(140-40)-20=100-20=80
340-60=340-(40+20)=(340-40)-20=300-20=280
340-160=340-(100+60)=(340-100)-60=240-60=180
270-130 көрінісіндегі жағдайлар үшін қосындыдан қосындыны азайту
қағидасына негізделген барлық таңба азайту тәсілін пайдалану оңай.
270-130=(200+70)-(100+30)=(200-100)+(70-30)=100+40=140
140-60 көрінісіндегі жағдай үстінде азайту амалдарын орындау тиімді:
14 ондық – 6 ондық =8 ондық.
Қосу мен азайтудың жазбаша тәсілдері жеке-жеке қаралады:
Қосындыны қосындыға қосу ережесі жазбаша қосу (баған түрінде
қосуға) негіз болады:
148
354+132=(300+50+4)+(100+30+2)=(300+100)+(50+30)+(4+2)=
400+80+6=486
Кейін осы мысалдар баған етіп шешіп көрсетіледі және салыстырып
тиімдісіне ұмтылады.
Оқытушы жазба түрде қосу жүздіктерден емес, бірліктерден
басталуына оқушылардың назарын аудару қажет.
Оқушыларға сандарды бірінің астына екіншісін дұрыс жазудың
қажеттілігін анықтау үшін бірінші сабақта қосылғыштардың бірі үш таңбалы,
екіншісі екі таңбалы болған мысалдарды қолдану керек:
412 1 437 2 563 3 346 4279
325 123 246 454 74
737 560 809 800 1000
II. Бірліктердің қосындысы немесе ондықтардың қосындысы 10-ға тең
болған жағдайлар.
III. Бірліктердің қосындысы немесе ондықтардың қосындысы 10-нан
үлкен болған жағдайлар.
Жазбаша азайтудың әртүрлі тәсілдері қосылғштағыдай үйреніледі:
Алдымен қосындыдан қосындыны азайту қағидасы қаралады, жазбаша
тәсілі шешіп барылады.
563-321+(500+60+3)-(300+20+1)=(500-300)+(60-20)+(3-
1)=200+40+2=242
563 450 963
- - -
321 136 586
242 314
1000 ішінде көбейту және бөлу. Екінші сыныпта оқушылар бір немесе
екі нөлмен аяқталатын сандарды көбейту және бөлу тәсілдерімен танысады.
Көбейту және бөлу жағдайы кестеде көбейту және бөлуге келтіріледі.
60 х 4 80:2 540:9
6 ондық х 4=24 8 ондық:2=4 ондық 54 ондық:9=6 ондық
60х4=240 80:2=40 540:9=60
900:3 300x2
9 жүздік:3=3 жүздік 3 жүздік x 2=6 жүздік
Достарыңызбен бөлісу: |
