«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
75
ұтқанымыз да, ұтарымыз да көп болары анық! Қарыштап дамып бара жатқан бүгінгі заманда
ұлттың тарихи тамырынан бастау ала отырып, рухани ұлттық құндылықтарымызды жаңа
үрдіспен қиюластыра отырып алға жылжу, «Мәңгілік Ел» тұғырын берік ұстар білімді ұрпақ
тәрбиелеу баршамыздың ортақ мақсатымыз болып қалмақ.
ӘДЕБИЕТТЕР:
1. http://kazorta.org/ltty-ndyly-tar.
2. Ғаламтор Тәрбие.орг сайтынан Отбасындағы ұлттық тәрбиенің ерекшелігі.
3. https://egemen.kz/article/nursultan-nazarbaev-bolashaqqa-baghdar-rukhani-zhanhghyru.
ӘОЖ 41.017.02
АҚПАРАТТЫҚ – КОМУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯРДЫҢ МАҢЫЗЫ
Адамқұлов Н.М., Таттибаева Г.Б., Ахметов Б.Б.
І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті, Талдықорған қ.,
Тараз Мемлекеттік педагогикалық университеті, Тараз қ.
Ақпараттық – коммуникациялық технологияларды оқушылар толық меңгеріп
пайдалана алса, ол да үлкен жетістік болады. Олардың зиянды жақтары да мол, ол интернетті
тек көшірме ретінде пайдалану, жас ерекшелігіне сай келмейтін бағдарламаларды көру, тек
ойын ойнаумен айналысу осының барлығының өз деңгейінен шығу шегіне жеткенде
баланың психикасы бұзылады. Сондықтан оқушылардың пәнге байланысты құнды
ақпараттық -коммуникациялық технологияларды пайдалану, оны қолдана білу, іске асыру
және нәтиже шығару мәдениетіне тәрбиелеуміз қажет. Көп жағдайларда оқушылар берілген
тапсырманы неден бастарын білмей қиналады, бұл жағдайларда ақпараттық технологияларға
сүйенген өте тиімді, әртүрлі жобалар, жасалған бұйымдар, эскиздер және ою-өрнектер т.б.
Оқушылардың кездескен кедергілерінен шығу жолдарын іздестіріп, оқушының
сабаққа деген көзқарастарын ақпараттық технологиялар арқылы өзгерте білу өте маңызды.
Осы әдістер бойынша жұмыс істеу еңбекке баулудың ең құнды бөлігі болмақ, мұғалімдер
үшін ең үлкен жетістіктік бастамасы, тиімді әдіс. Бұл процесс тіпті нашар оқитын оқушының
өзін ынта мен аса үлкен қызығушылыққа баулиды және оқушылар осылайша өз-бетінше
ізденуге, шығармашылық жұмыстар жасауға, өзін - өзі бағалауға қол жеткізеді. Осындай
тиімді әдісті кеңінен білім беру саласында қолданатын болсақ келешекте өзін–өзі сенімді, өз
бетінше шешім қабылдай алатын, іздемпаз, ғылыми салаға үлес қоса алатын, болашақ ұрпақ
тәрбиелеп шығарамыз деген сенімдемін. Осындай шығармашылық талпыныстағы білім
алған оқушы болашақта елімізді алдыңғы қатарлы дамыған елде өз орнын алатын ұрпақ
болады. Бұл әдістеменің тиімділігі, оқушының сабақ оқымауына, жалқаулығына мүмкіндік
бермейтініміз. Қазіргі кезде ғаламтор өте жақсы дамыды, мүмкіндіктері өте зор, осыған орай
үйірме жұмыстарының бағдарламалары мүмкіншілігі де әр сәттерді ескеріп жасалған дұрыс.
Біз бұрынғы әдістермен жұмыс істеп тек өзіміз ізденіп, өз білімімізді шыңдап отырғанбыз.
Енді сонымен қатар оқушы да ақпараттық технологиялар арқылы жаңаша ізденеді, өз білімін
шыңдайды. Оқушының сөздік қоры дамиды. Өздерін түрлі әдістердің арқасында әділ бағалай
алады. Өзіне және өзгеге сыни тұрғыдан қарай алатын тұлға болып қалыптасады.
«Әсіресе ақпараттық технологиялар арқылы сыни тұрғыдан ойлануды, әдетте, білім
берудің кейінгі кезеңдермен –орта мектептің жоғары сыныптары мен жоғары оқу
орындарында оқушылармен байланыстырады.
Бұл жолдағы ең оңтайлы тәсіл–баллардың жеке басының тәжірибесіндегі дәлелдерге
мән беруге ынталандыру. Бізде балалардың қызығушылығын оятып, олардың сыни тұрғыдан
ойлау дағдыларын дамыту, қолдануға болатын, әлемнің түрлі бөліктеріндегі және тарихы
түрлі кезеңдердегі тұрыс салт туралы мысалдар жеткілікті».
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
76
Оқушылардың диалогы арқылы сыни тұрғыдан ойлауын дамыту. Оқушылар арасында
пікірталастар тудырып оларға өз проблемаларын шешуге, тығырықтан шығуға үйрету болып
табылады. Рольдік ойындар да және шығармашылық жұмыстар жасату арқылы оқушы өз
қабілетін анықтайды, өз ой–өрісін шыңдайды, неге бейімді екеніне көзін жеткізеді. Міне
осыдан кейін оқушының бір салаға деген талғамын, талпынысын, іздемпаздығын анықтауға
болады. Осылайша дарынды бала анықталады және оның дарынын ашу үшін өзін жаңа
ізденістерге жетелейтініне сеніміміз мол. Сонымен қатар бейнелеу өнері, сызу, технология,
тіпті жоғарғы оқу орындарындағы дизайн пәндерінің де осы заманға лайықты дамып келе
жатқан тұстары өте көп десек дәл болар еді себебі, атадан балаға жалғасып келе жатқан
мәдениетімізді, ырым – наным, салт–дәстүрімізді, әдет –ғұрып, тұрмыс – тіршілік
болмысымызда қайта жаңғыртып қазақ көлөнерін ел арасына, білім ордасына бірте –бірте
тамаша үлгілерімен ендіртіп оқушыларға жан–жақты білім мен тәрбие беруге, жаңаша еңбек
етуге талпындырып отыруша, шабыт беруге, оларды әсемдік, әдемілікке ынталандыруға
себеп. Әрине бұл халықтық педагогика болып табылады. Қайта жаңғырып жастар тәрбиесіне
арқау болып отырған халықтық педагогика-бұл кезде педагогтар қаумына ғана емес, бүкіл
қауымызға ортақ қозғалыс. Ұлттық педагогика бұл жаңалық емес, ол ежелден халықпен
бірге өмір сүріп келе жатқан тәлім–тәрбие мектебі. Болашақ ұрпақтың сана–сезімін, ұлттық
психологиясын, оны ерте кездегі салт–дәстүрмен сабақтастырып тәрбиелеу кәзіргі күннің
өзекті мәселесі. Өйткені қазіргі буын кейбір «Саптаяқ», «Бөзәнші», «Саба», «Кепшік»,
«Кебеже» және т.б. этнопедагогика саласындағы бұйымдарды ұмытып бара жатыр.
Сондықтан өте сирек айтылатын бұйымдармен әркез жаңа заманауи тақырыптарды
байланыстырып отыру керек. Ақпараттық технологияларда өрнектердің де көптеген түрлерін
табуға болады, оларды бұйымға түсіру, шеберлікпен ойып немесе кесіп шығу өте үлкен
талғамдықты қажет етеді. Этникалық сондай-ақ ұлттық заманауи бұйымдардың әсемдігі ою-
өрнектерге өте көп байланысты. Мұндай үлгілерді ақпараттық технологиялардың көмегімен
табу, іздену оқушылардың еңбекке, әсемділікке талпынысын оятады.
Қазақстанның білікті мамандарын көркейту үшін талантты да қабілетті оқушыларды
тауып, оларға білім беру барысында ой өрісін дамыту өте маңызды. Ол үшін ақпараттық
технологиялардан да сауатты бағыттар берудің өзі маңызды;
Оқушылардың қабілеттілігін анықтау, ғаламторлар арқылы ерекше тапсырма
орындауға үйрету;
Оқушылардың жобалау жұмыстарындағы бұйымдар, жасаудағы немесе сурет
салудағы көшбасшылық қабілетін дамыту. Нәтижеге жеткізе білуге, әдемілікке,
ұқыптылыққа тәрбиелеу. Топпен жұмыс істеу арқылы талқылау үшін ою-өрнек түрлерін
үлгісін сыза білуді үйрену;
- Оқушы топпен жұмыс жасауда бірін - бірі жетелеу;
- Ыдыстарға қандай боя түрін пайдаланатынын білу;
- Өз жұмыстарының нәтижесін көру;
- Өзін-өзі және өзгені бағалай алуы.
Топ бойынша тақырыпқа юбайланысты әртүрлі жұмыстарды орындайды. Әр оқушы
өз пікірін қоса білуі, талқыға салуы, нақтылы шешім қабылдай алуы.
Міне осы кезде жаңа тұынды пайда болады.
Тапсырма бойынша оқушылар жасаған жұмыстарын көрсетеді, басқа жұмыстармен
саластырады, қорғайды. «Этникалық бұйымдарды ою –өрнектермен безендіру» сабақты
бағалау әдісін негізге ала отырып сабақты жоспарлау.
Сыныптағы бұйымдарды бағалау тек қана техникалық тәсіл емес. Мұғалімдер
жазбаша немесе ауызша түрде баға қою арқылы да бағалайды. Олар қолданатын кез келген
нысанның артында тек қана объективті, немес жеткілікті дәрежеде объективті емес нормалар
мен стандарттар ғана емес, сондай –ақ баланың дамуы, оқуы және уәжі туралы түсінік,
сонымен қатар өзін – өзі бағалау, қабілеттілік және күш жігер сияқты ұғымдарға қатысты
құндылықтар жатады. Оқушыларға дайын жұмыстарын рольдік ойындар арқылы түсіндіруге
үйрету.
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
77
Көшбасшылық қабілетін дамыту.
Оқушыларды өз жүмысытарын бағалауға тәрбиелеу.
Топпен жұмыс істеу арқылы талқылау үшін ою-өрнек, бұйымның бейнесін, жобасын,
бейнелеу өнерінің принциптерін, олардың түрлерін сыза білуді үйрету.
- Оқушы топпен жұмыс жасауға бірін - бірі жетелеуі.
- Топпен жұмыс жасау мүмкіндігіне ие болуы.
- Жарнамалау арқылы жұмыстарын көрсете алуы.
- Өз пікірлерін дәлелдей білуі.
- Өзін және өзгені бағалай алуы.
Ғаламторды қолдану арқылы слайд, бейнетаспалар көрсетеді. Ою-өрнектер туралы
аңыз әңгіме. Қалай оқыту? Қалай оқу?
Керектігін үйрету, факт, идея, зертеу, жоспар.
Оқушылар таратылып берілген дескрипторларды тарау бойынша өздерін бағалайды.
Жинаған ұпайлары бойынша жиынтық бағалау жасалады, оқушы өзінің нақты бағасын
алады. Оқыту үшін бағалаудың маңыздылығы.
«Кез-келген мұғалім оқыту үшін бағалау неліктен оқытуды және білім беруді
жетілдіру проблемеларын шешудің маңызды мәселесіне айналып отыр деген сұрақ қоюы
мүмкін, онысы орынды да. Өздерінің бұрынғы тәжірибесі бойынша көптеген мұғалімдер,
оқушылар және олардың ата-аналары бағалауды оқыту және білім беруден кейін болатын
нәрсе ретінде қарастырады. Бағалау оқыту мен білім берудің ажырамас бөлігі болуы мүмкін
деген ой біздің түсінігімізді едәуір өзгертеді талап етеді және оқыту үшін. Бағалау ұғымы
дегеніміз осы деп табылады.
ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Адамкулов Н. М. Музыкалық аспаптар жасау технологиясы. –Алматы, 2007. -119 бет.
2. Құлжабаев Е.У. Өрім өнері. –Алматы, 2007 ж. - 120 бет.
3. Грегори Р.Л. “Таз и мозг“. Психология зрительного восприятия. М., 1970. С.203.
4. Адамкулов Н. М. Саз аспаптар тарихы.- Алматы, 2006 - 48 бет.
5. Сарыбаев Б. Қазақтың музыкалық аспаптары. –Алматы: Өнер, 1981. - 26-42 бб.
6. Бейсенқұлұлы. О. Сазды аспаптар сыры. –Аламаты: Ана-тілі, 1994 ж. -15 бет.
7. Тарақты Ақселеу. Қазақтың ұлы күйшілері. – Алматы:Өнер, 2000 ж. 8-11 бет.
8. Адамқұлов Н.М. Домбыра жасау өнері. - Алматы, 1995 ж.
9. Адамкулов Н.М. Өнімді еңбек. – Талдықорған, 1997 ж.
10. Адамқұлов Н.М. Музыкалық аспаптар жасау технологиясы. - Алматы, 2007 ж.
11. Адамқұлов Н.М. Ұлтттық қолданбалы қолөнері. - Алматы, 2006 ж.
12. Оспанов Б.Е., Адамқұлов Н.М. Ахметов Ғ.Р. Қыш бұйымдарының технологиясы. -
Алматы, 2010 ж. -189 бет.
13. Оспанов Б.Е., Адамқұлов Н.М. Бейнелеу өнері. – Алматы, 2010 ж.
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
78
МАЗМҰНЫ
Баймырзаев Қ.М.
АЛҒЫ СӨЗ...............................................................................................................................
3
Адамқұлов Е.М., Қыстаубай Ә.Б., Азанбаева А.Б.
ЖАҢА ФОРМАТТА БІЛІМ БЕРУ–ЖАҢА ЗАМАН ТАЛАБЫ.........................................
5
Айдарханова Н.К.
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ – КЕШЕ, БҮГІН ЖӘНЕ ЕРТЕҢ.........................................................
8
Алашабаева Ұ.Н.
ДӘСТҮРЛІ
МӘДЕНИЕТТІҢ
ЕУРАЗИЯ
КЕҢІСТІГІНДЕГІ
РУХАНИ
ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ......................................................................
10
Газизова Н.С.
ЖАСТАРДЫҢ
ҚҰҚЫҚТЫҚ
МӘДЕНИЕТІН
ҰЛТТЫҚ
ҚҰНДЫЛЫҚТАР
НЕГІЗІНДЕ ҚАЛЫПТАСТЫРУ............................................................................................
12
Гудимова К.А., Нұрлыбекова Д.Б.
ҚАЗАҚТЫҢ ҚАЙСАР ҮШ АРЫСЫ....................................................................................
15
Есімова Ж.К., Әміркұлова Ә.Д.
МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНА ҚОЛӨНЕРДІ ҮЙРЕТУДІҢ БАСТЫ МІНДЕТТЕРІ......
18
Жанузақов У.Т.
ОҚУШЫЛАРДЫ ҚОЛДАНБАЛЫ ҚОЛӨНЕРГЕ БАУЛУ................................................
21
Жаскиленова А.Е.
КӘСІПТІК ОҚЫТУ ЖӘНЕ ДИЗАЙН МАМАНДАРЫН РУХАНИ МӘДЕНИ
ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫМЫЗБЕН ҚАТАР ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ
ИГЕРТУ АРҚЫЛЫ ҰЛТЖАНДЫЛЫҚҚА ТӘРБИЕЛЕУ..................................................
24
Жексембаева Ж., Тумарбаева А.
ПАТРИОТТЫҚ ТӘРБИЕ БЕРУДІҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ............................
26
Калдыбаева Г.А.
ЖАС ҰРПАҚҚА ҰЛТТЫҚ РУХАНИ, МӘДЕНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАР НЕГІЗІНДЕ
ТӘЛІМ-ТӘРБИЕ БЕРУ..........................................................................................................
31
Кәкейқызы Қ., Сулейманова Ж.Е., Нүсіпқан Қ.
ТЕРМЕБАУ ӨНЕРІНІҢ ПЕДАГОГИКАДАҒЫ МАҢЫЗЫ...............................................
35
Қырғызбаева К.А., Таурбаев А.Р., Ченарбекова А.
БОЛАШАҚ ТЕХНОЛОГИЯ, БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІ ЖӘНЕ СЫЗУ ПӘНІ МҰҒАЛІМІН
ҰЛТТЫҚ ҚОЛӨНЕРГЕ ДАЯРЛАУДЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ..................................................
37
Қыстаубаева Б.Қ., Абдильдаев М.Д.
БЕЙНЕЛЕУ ӨНЕРІН ОҚЫТУДЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ........................
40
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
79
Маденова А.Б.
ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ
МҮМКІНДІКТЕРІ...................................................................................................................
44
Мадигалиев С.Қ.
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕРДЕГІ ТЕХНОЛОГИЯ, СУРЕТ ЖӘНЕ СЫЗУ
ПӘНДЕРІНІҢ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ НЕГІЗІ........................................................................
48
Мизамбаева Ф.К.
ДУХОВНО - НРАВСТВЕННОЕ ВОСПИТАНИЕ УЧАЩИХСЯ
НА УРОКАХ ГЕОГРАФИИ..................................................................................................
51
Мырзаканов М.С.
ОҚУ ҮДЕРІСІНДЕ ҰЛТТЫҚ ӨНЕРГЕ БАУЛУДЫҢ ЖОЛДАРЫ..................................
54
Нұрбекова С.О., Қартбаев Е.Н., Тұрлыбаев Қ.Х.,
ТЕХНОЛОГИЯ ПӘНІНІҢ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ӨЗЕКТІЛІГІ..........................................
59
Оспанов Б.Е.
МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫН КӨРКЕМ ЕҢБЕК ПӘНІНДЕ ҚОЛӨНЕРДІ ОҚЫТУҒА
ДАЯРЛАУДЫҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ.................................................................................
61
Рахметова Н.Б.
ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ НЕГІЗІНДЕГІ МЕКТЕПТЕ «КӨРКЕМ ЕҢБЕК»
ПӘНІН ОҚЫТУ МӘСЕЛЕСІ.................................................................................................
64
Сагындыкова А.М., Жексембаева Ж.Р.
КӘСІБИ
ҰТҚЫР
ТҰЛҒА
ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ,
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШІЛІГІ......................................................................................
66
Сапарова А., Тулешова Г.Б.
ЭТНОМӘДЕНИЕТТІК ФАКТОРЛАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК- ЭКОНОМИКАЛЫҚ
ДАМУҒА ЫҚПАЛЫ..............................................................................................................
70
Исабек Н.Е., Хасенова Э.К.
ҮЗДІКСІЗ БІЛІМ БЕРУДІҢ ҰЛТТЫҚ МОДЕЛІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ
ТӘРБИЕНІҢ АЛАТЫН ОРНЫ.............................................................................................
72
Адамқұлов Н.М., Таттибаева Г.Б., Ахметов Б.Б.
АҚПАРАТТЫҚ–КОМУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯРДЫҢ МАҢЫЗЫ.................
75
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
атты республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының материалдар жинағы
80
«ҰЛТТЫҚ РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ДАМЫТУ МАҚСАТЫНДАҒЫ
ИННОВАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР»
республикалық ғылыми-тәжірибелік симпозиумының
МАТЕРИАЛДАР ЖИНАҒЫ
5-6 сәуір
Компьютерлік қалыптаушы – Абильмажинова А.К.
Мұқабаның дизайнері – Төлеген Н.
Басуға қол қойылды 28.03.2018 ж.
Әріп түрі «Times New Roman». Қалыбы 60х84/8. Sveto Copy қағазы
Таралымы 28 дана. Ш.т.б.10. Тапсырыс № 00109
Баспа бөлімі
І. Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті
040009, Талдықорған, Жансүгіров көшесі, 187а
Достарыңызбен бөлісу: |