«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері»

«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері» 
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж. 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
60 
 
қабілеттілікті  дамыту  тек  мұғалімге  ғана  емес,  әр  баланың  қызығуына, 
ізденуіне, жаттығуына, үздіксіз өздігінен оқуына да байланысты.  
 
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 
1. 
2018  жылғы  10  қаңтар,  5  қазан  айындағы  Қазақстан  президентінің 
халыққа  Жолдауы-2018:  Толық…stan.kz/kazakstan-prezidentinin-khalykka-
zhol 
2. 
Платонов К.К. Проблемы способностей.-М.: Наука, 1972.-312с. 
3. 
Гельвеций  Клод    Мысли  и  размышления  /  Сочинения  в  2-х  томах, 
Том  2,  «Мысль»,  1974  г.,  с.  573.  Источник:  https://vikent.ru/author/388/  и 
Педагогическая энциклопедия. Том 1. Гл. ред.- А.И. Каиров и Ф.Н. Петров. 
М., 'Советская Энциклопедия', 1964. 832 столб. с илл., 7л. илл. 
4. 
Длугач Т.Б. Дени Дидро. -М.: Мысль, 1975.- (Мыслители прошлого). 
5. 
Коменский Я.А. Избранные педагогические сочинения [Текст] / Я. А. 
Коменский.- В 2-х т. Т.1.- М.:Педагогика,1982.- 656 с. Пережовская А. Н. 
Вклад 
Я.А.Коменского 
в 
развитие 
педагогической 
науки 
[Текст]//Инновационные 
педагогические 
технологии:материалы 
II 
Междунар. науч. конф.(г.Казань,май 2015г.).-Казань:Бук,2015. - С. 27-30. – 
UR 
https://moluch.ru/conf/ped/archive/150/7993/ 
(дата 
обращения:28.10.2018). 
6. 
Құнанбаев А. Қара сөз. Поэмалар.-Алматы:Жібек жолы,2005.-487б. 
7. 
Штерн  В.  Персоналистическая  психология.  История  зарубежной 
психологии.  (30-60-е  гг.  XX  в.)  Тексты.  М.,  Издательство  Московского 
университета, 1986. с. 185-198.  
8. 
Научная  библиотека  диссертаций  и  авторефератов  disser  Cat 
http://www.dissercat.com/content/psikhologo-pedagogicheskoe-nasledie-
vilyama-shterna-i-ego-znachenie-dlya-vozrastnoi-i-pedago#ixzz5VDgSu7w5 
9. 
Яровицкий В. Гальтон Френсис //100 великих психологов //Авт.-сост. 
В.Яровицкий - М.:Вече,2004- С. 205-208.- (Серия «100 великих»). 
10. 
 Теплов 
Б.М.Проблемы 
индивидуальных 
различий.-М.:АПН 
РСФСР,1961.-536с. 
11. 
Ананьев  Г.М  Человек  как  предмет  познания.-Л.:Изд-во  ЛГУ,1968.-
339с. 
12. 
Мясищев В.Н. Проблемы способностей. М.: Наука, 1962.-123с. 
13. 
Лейтес 
Н.С. 
Умственные 
способности 
и 
возраст.-
М.:Педагогика,1972.-279  
14. 
Изюмова  С.А.  К  проблеме  природы  способностей:  задатки 
мнемических 
способностей 
у 
школьников 
литературного 
и 
математического  классов  Текст//Психологический  журнал.-1995.-Т.16.-
№6.-С.55-71 
15. 
 Крутецкий 
В.А.Психология 
математических 
способностей 
школьников.-М.:Просвещение,1968.-431с. 

«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері» 
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж. 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
61 
 
16. 
Небелицын  В.Д.  Основы  своиства  нервной  системы  человека.  // 
Избранные психологические труды.-М.:Педагогика, 1972.-279 с. 
 
 
УДК 811:378.14.                          
КӨПТІЛДІЛІК - ЗАМАНАУИ ҚАЖЕТТІЛІК 
 
Г.Ж.Женисова
1
 
Х. Досмұхамедова атындағы  Атырау  мемлекеттік  университеті 
 
Аннотация 
Статья посвящена рассмотрению функций современной образовательной 
системы,  а  также  вопросом  изучения  инностранных  языков  в  этом 
контексте. 
Түйін сөздер: үштілділік, көптілділік, билингвизм, үштұғырлы тіл. 
                                         
Annotation 
The  article  is  devoted  to  the  consideration  of  the  functions  of  the  modern 
educational system, as well as the question of studying foreign languages in this 
context. 
     
Көптілділік  мәселесі  –  тек  Қазақстан  үшін  ғана  емес,  бүкіл  әлемнің 
алдында  тұрған  көкейтесті  мәселелердің  бірі,  себебі,  жаһандану    заманы 
тілдерді білуді талап етеді.    
Еліміз  өзінің  тәуелсіздігін  жариялағаннан  кейін  Қазақстан 
Республикасының  Ата  Заңында  мемлекеттік  тіл  –  қазақ  тілі  ,  сонымен 
қатар  орыс  тілін  ресми  тіл  ретінде  бекітті.  Бұл  жерде  негізгі  мақсат  
ұлтаралық  тұтастықты  сақтау,  қоғамның  тілдік  ортасын  дисфункцияға 
ұшыратпау  болған  еді.  Осы  орайда  орыс  тілі  достық  пен  бейбітшіліктің, 
этносаралық  қарым-қатынас  тілі  мәртебесіне  ие  болды.  Қазіргі  кезеңде  
жаһандану үрдісі етек жайған заманда халықаралық байланыс құралы және 
халықаралық  экономика,  халықаралық  білім  беру  тілі  –  ағылшын  тілін 
білмей әлеуметтік-экономикалық кеңістікке ену мүмкін емес. [1]. 
Сондықтан қазіргі заманның талабы  — көптілділік. Адам баласының 
рухани  байлығы,  тәрбиесі,  білімі  —  бәрі  де  тіл  арқылы  жетіледі.  Әр 
адамның сөздік қоры бай болуы үшін тілін, ой-өрісін жан-жақты дамытуы 
керек.  Сол  себепті  мемлекетіміздің  мектеп  реформасында  қаралған  үш 
тілде оқыту — заман талабына айналып отырған қажеттіліктердің бірі.  
                                                           
1
 Аударма ісі және шетел тілдері кафедрасының аға оқытушысы 

«Жоғары оқу орындарында көптілді білім берудің өзекті мәселелері» 
аймақтық ғылыми-практикалық конференция, 30 қараша 2018ж. 
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университеті 
62 
 
Еліміздің  қазіргі  заман  талабына  сай  ҚР  «Білім  туралы»  Заңының  5-
бабында:  «Барлық  оқу  орындары  мемлекеттік  жалпы  міндетті  стандартқа 
сәйкес  мемлекеттік  тіл  ретінде  қазақ  тілін  білу  мен  дамытуды,  орыс  тілі 
және  бір  шетел  тілін  оқып  үйренуді  қамтамасыз  етуге  тиіс»,  —  деп 
көрсетілген [2]. 
Қазақстан  Республикасының  Президенті  Нұрсұлтан  Әбішұлы 
Назарбаев  Қазақстан  халықтары  Ассамблеясының  XII  сессиясында 
сөйлеген  сөзінде:  «Қазақстандықтардың  жаңа  ұрпағы  ең  кемі  үштілді 
болуы,  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдерін  еркін  меңгеруі  тиіс»  -деді  және  
Еуропадағы мектеп түлектері мен студенттерінің өзара бірнеше тілде еркін 
сөйлесулері қалыпты жағдайға айналғандығын атап өтті.   
Көп  тіл  білу  біздің  мемлекетіміздің  халықаралық  байланыстарын 
дамытуға  мүмкіндік  беретін  тұлғааралық  және  мәдениаралық  қарым-
қатынастардың  аса  маңызды  құралы  болып  табылады.  Қазіргі  уақытта 
Қазақстан  Республикасының  шетелдермен  халықаралық  байланыстары 
күннен  күнге  арта  түсуде.  Сол  байланыстарды  дамыту  үшін  шет  тілін 
жетік меңгерген мамандар қажет.  
2007  жылы  ел  президенті  «Жаңа  әлемдегі  жаңа  Қазақстан» 
Жолдауында «Тілдердің үштұғырлылығы» мәдени жобасын кезеңді жүзеге 
асыруды бастауды ұсынған еді. 
Елбасымыз  өзінің  халыққа  арнаған  Жолдауындағы  білім  беру 
жүйесінде  үш  тілдің:  мемлекеттік  тіл  ретінде  қазақ  тілін,  ұлтаралық 
қатынас тілі ретінде орыс тілін және әлемдік экономикаға үйлесімді кірігу 
тілі  ретінде  ағылшын  тілін  меңгерген  бәсекеге  қабілетті  маман  даярлау 
міндетін атап көрсеткеніндігі белгілі. 
Қазіргі  таңда  адам  қызметінің  барлық  салаларында  жаһандану  үрдісі 
орын алғандықтан, білім беру саласында қайта қарастырулар болып жатыр. 
Сол 
себептен 
ақпараттық-коммуникативтік 
құзырлықпен 
қатар, 
полимәдениеттілік  бүгінгі  уақытта  білім  беру  құзырлығының  басты 
бағыттарының бірі ретінде анықталды [3]. 
Қазіргі  таңдағы  ең  басты  міндет,көптілділікті  мектеп  қабырғасынан 
оқытып  шығару  —  бұл  мақсат  аясында  білім  кеңістігінде  даму 
тенденциялары  байқалуда.  Бұл  тенденцияларға  келер  болсақ,  алдымен, 
қарқынды реформаларды тилге тиек етуге  болады, яғни білім саласының 
барлық  деңгейін  қамтитын  және  білім  саласының  өзгерісін  бақылайтын 
жүйелік  сараптама  (талдау);  екіншіден;  бұл  тенденция  қатарына  білім 
саласының  әртараптануын  (диверсификация)  қосу;  үшіншіден;  білімді 
халықаралық деңгейге жеткізу, яғни дамыған мемлекеттердің өзара саяси-
экономикалық  ықпалдасуының  арқасында  ұлттық  білім  беру  дәстүрін 
сақтай  отырып,  жалпы  тұжырымдамасын  құру.  Негізінен  жоғарғы 
мектептерде реформалау процесі көптеген жаңашылдықтарға алып келеді. 
Осы орайда айта кету керек, Қазақстандағы бірқатар мектептердегі деңгей