70
Педагогикалық тәжірибеде жақсы меңгеру көрсеткіші 0,7 немесе 70%
коэффициенті болып табылады.
Оқудың өнімділігі – оқу дағдыларының жалпылауыш сандық-сапалық
көрсеткіші, уақыт бірлігіне қарай игерілген мәтіннің мазмұн көлемімен
сипатталады. Оқу өнімділігі оқу жылдамдығының өнімі және оқу коэффициенті
ретінде анықталады және минутына бірнеше сөзбен өлшенеді.
Нормаланған өнімді оқу – бұл белгілі бір оқырманның белгіленген
стандартқа сәйкес келтірілген - меңгеру коэффициенті немесе оқу жылдамдығы
бойынша қалыпты оқу өнімділігі.
Динамикалық оқуды үйрену кезінде авторлар шапшаң оқудың аталған
көрсеткіштеріне қосымша, меңгеру коэффициенті, өнімді және қалыпты оқу
өнімділігінен басқа оқу икемділігінің көрсеткішін қолданады.
Икемділік немесе динамикалық оқу - оқу мақсаты мен түріне қарай
мәтіннің меңгеру коэффициентін, сондай-ақ мазмұнының дәрежесіне лайық
оқырманның жылдамдықты өзгерте алу қабілеті.
«Оқуды .... үйренеміз: динамикалық оқу сабақтары» кітабының
авторлары динамикалық оқумен мақсатты, жоғары өнімді, белсенді, икемді
және дамушы оқу ретінде түсініледі және динамикалық оқу үрдісі мұндай
оқуды психологиялық-педагогикалық тәжірибе ретінде қарастырады.
Әрбір адамның пайдаланбаған ішкі резерві болады. Заманауи адам оқу
жылдамдығын минутына 300 сөзден асыруға және мәтін мазмұнын кем дегенде
70 пайыз түсінуге тырысуы керек. Оқырман оқу мақсаты мен түрлеріне қарай
икемді динамикалық болуы тиіс. Авторлар динамикалық оқу - бұл міндеттерге
1.5 -
2 айда жетуге мүмкіндік береді деп мәлімдейді.
Оқырманда оқу- ой жұмысының қиында да, күрделі түрі деген саналы
көзқарасы қалыптасады. Ол әр түрлі оқырмандық даму дағдыларын дамытады,
өнімді оқуды екі-үш есеге арттыруға ықпал етеді, оқырманның оқу дағдысын
одан әрі жетілдіру үшін өте қолайлы жағдай жасайды [35].
71
3.
Оқушының оқырмандық іс-әрекеті жүйесін қалыптастыру бойынша
әдістемелік ұсынымдамалар
Мектеп оқушысының кітап оқу іс – әрекетін дамыту Қазақстандағы
білімді жаңғыртуда басым бағыттардың бірі болып табылады.
Кітап оқу - білім мен рухани құндылықтарды беру мен меңгерудің бір түрі
ретінде, тұлғаны тәрбиелеу және білім беру адамның қоғамда табысты болуына
және бәсекеге қабілеттілігінің жалпы деңгейіне әсер етеді.
Кітап оқу - адамзат ойлап тапқан ең ғажайып құбылыстардың бірі. Рухани
жан дүниеге демеу беріп, адамның адами қасиетін арттыратын да осы кітап.
Тәрбиеміздің бастауы ертегі, жыр, дастандарымыз да бүгінгі ұрпаққа кітап
болып жетті.
«Кітап оқу – мұның өзі әлі ештеңені білдірмейді , нені оқу және
оқығанды қалай түсіну – басты нәрсе міне осында» К. Д. Ушинский.
Өнердегі ақпараттық төңкеріс жағдайында оқырман болу - бұл ұлылық
және шексіз шеберлік. Ғалымдардың есебінше ғылыми-техникалық
ақпараттардың көлемі әр 10-15 жылда екі еселенеді. Кітап оқу саласында
жаһандық өзгерістер коммуникациялық және ақпараттық технологиялар
саласындағы
ашылған
жаңалықтармен
байланысты.
Оқулықтар,
энциклопедиялар және мектеп постерлері бүгінгі күні оқушылар үшін ақпарат
көзі болып саналмайды. Заманауи оқушыны интерактивті тақталар,
ақпараттық электронды кітаптар, онлайн-кітапханалар қанағаттандырады. Бұл
тізім күн сайын толығып келеді. Монитор экранынан оқу- кітап оқудан мүлдем
өзгеше, бүгінде оқудың жаңа түрі болды.
Оқырман сауаттылығын дамыту үшін мұғалім оқушыларға оқулықтан,
көркем әдебиетті және басқа да ақпараттың көздері арқылы кітап оқу
өнерінен жүйелі түрде білім беруі керек.
Кітап оқу әрекетін үйрету - бұл оқырманның кітап оқуды дәйекті,
қызықты, тұрақты және өз бетінше оқып шығуға үйретуді білдіреді.
Баланың кітап оқу іс-әрекетін ұйымдастыру оның шығармашылық қиялы
мен оның құрылымына сүйенуді қажет ететінін ескеру керек.
1-
кесте. Оқырмандық іс-әрекеттің құрылымы.
Оқырмандық
іс-әрекет
Сыныптан тыс іс-
шара (көркем сөз
оқу байқауы)
Кітапханамен
әріптестік
Үйде дербес оқу
Әдеби оқу
сабақтары
Отбасылық
оқу
Сыныптан
тыс оқу
Ірі
шығармаларды
оқу
72
Әдістемелік жоспарда оқушының оқу әрекетін дамытудың әр түрлі
формаларын қолдану тиімді болады. Осымен қатар, оқушылардың жас
ерекшеліктерін ескеру де маңызды.
Кітап оқу іс-әрекетін үйрету нәтижесінде оқушылар мынадай
компетенттерді табуы керек:
–
негізгі әдеби-теориялық таным мен категорияны меңгеру;
–
оқушы оқулықтарының бір бөлігі болып табылатын әдебиеттің әр түріне өз
бетімен талдауға қабілетті болуы, оқу процесінде олардың қол жетімді әдеби-
теориялық біліміне негізделген оңтайлы мүмкіндіктерін анықтау;
–
әртүрлі оқу әдебиеттерін, мерзімді басылымдар мен басқа да ақпарат көздерін
көру қабілеті.
Бастауыш сынып оқушыларының оқырмандық іс-әрекетін дамыту
бойынша ұсыныстар
Бастауыш мектеп мұғалімдеріне оқушылардың оқырмандық іс-әрекетін
жүйелі үш кезеңде ұйымдастыру ұсынылады:
1 кезең – сапалы оқу дағдысына жұмыс. (жүгіртіп оқуға тұрақты жаттығу,
оқыған шығарманың көлемі мен саны ұлғайту). Оқушыға жүгіртіп оқуға
дағдыланбай тұрып басқа барлық пәндер мен бастауыш сыныпта МЖМБС-ты
меңгеру қиын болады. Көркем әдеби шығарманың мәтінін меңгеру және одан
қажетті ақпаратты алу мүмкіндігін дамыту;
2 кезең –құндылық бағдарларын дамытудағы оқушының іс-әрекеті,
танымдық-коммуникативті қабылдау, эмоциялық жауаптылық, толғану,
оқылған шығарма бойынша оқырманның пікірі;
3 кезең – кітап оқу мәдениетіне тәрбиелеу, өз бетінше оқуға дағдылану
әрекеті.
Оқырмандық іс- әрекетті дамыту нәтижесіне оқырман
құзіреттілігінің 3 тобы кіреді:
-
1 топ оқу әдісімен байланысты және оқу дағдыларын қалыптастыру
деңгейін, оның ішінде дұрыстығын, жүгіртіп оқу, есте сақтауын, мәнерлілігін
көрсетеді; (когнитивті іс-әрекет);
- 2
топ әдеби шығарманың мәтінін меңгеру мен мәтіндік оқырман
құзыреттілігін дамытуға байланысты - автор шығарған суреттерді, өзіндік
қиялмен қайта суреттеу; көркем бейнелерді түсіну; кейіпкерлермен толғану;
Оқу дағдысы- күрделі құбылыс.
Оның екі жағы бар; мағыналық және техникалық.
Мағыналық:
Оқығанның мағынасы мен мазмұнын түсіну.
Техникалық:
•
Оқу дағдысының түрлері
•
Оқу қарқыны
•
Оқудың дұрыстығы
•
Мәнерлілігі
Достарыңызбен бөлісу: |
