Бүгінгі таңда қоғамымыз жасөспірімдерді тәрбиелеуде мек

5

 

Жайық ұстазы

28 мамыр, 2014 ж.

А

к ц и я   қ о л д а у   т а п т ы

А

к ц и я   қ о л д а у   т а п т ы

Дене тәрбиесінің жеке тұлға қалыптастырудағы рөлі

М е ж д у н а р о д н ы й 

о б у ч а ю щ и й   с е м и н а р

М

е ж д у н а р о д н ы й 

о б у ч а ю щ и й   с е м и н а р

Дене тәрбиесі туралы ұғым. Дене 

тәрбиесі денсаулықты нығайтуға, тіршілік 

үшін маңызды дағдылар мен ептіліктерді 

игеруге, жоғары жұмыс қабілетіне же-

туге  бағытталған.  Мұнда  адамның 

жылдамдық, күш, ептілік, төзімділік 

секілді  дене  қасиеттерінен  басқа, 

табандылық, ерік, мақсаттылық, өзін-өзі 

ұстай білу тәрізді  сенімді психологиялық 

қасиеттер де дамиды.

Дене тәрбиесінің организмге әсері. Әр 

түрлі бұлшық ет топтарын, буындар мен 

сіңірлерді ұдайы жаттықтыру олардың 

атқаратын қызметі мен үйлесімділігін 

күшті дамытады. Дене еңбегі организмнің 

мүшелері мен жүйелерін (жүрек-тамыр, 

тыныс алу) жаттықтырады, қимыл 

қозғалыстың қалыпты жұмыс істеуін, зат 

алмасу процестерін қамтамасыз етеді. 

Дене тәрбиесінің міндеттері: Әр 

жастағы дене тәрбиесінің міндеттері 

әр  түрлі  болады.  Бастауыш  сы-

нып оқушылары бұлшық ет сезімін – 

қимылдың қарқын мен ауқымын, бұлшық 

еттің жиырылу және босаңсу дәрежесін 

білу қаблетін жетілдіреді. Олар дұрыс 

қимылдау  техникасын  игереді,  яғни 

жаттығады, бұлшық еттің тиісті жи-

ырылуына  сәйкес  келетін  бағытты, 

ырғақты  және  қарқынды  орындауға 

үйренеді. Егер оқушылар негізгі қимыл 

элементтерін (секіру, гимнастикалық 

және акробатикалық жаттығуларды, 

т.б)  дұрыс  орындауға  үйренбесе, 

қимылдың аяғына дейін жеткізуге ынта-

ланбаса, біріншіден, ешқандай нәтижеге 

жетпейді, екіншіден, олардың өзін-өзі 

бақылау қабілеттері жетілмейді. Қимыл 

техникасының жетілуі  адамның же-

ке басының қалыптасуымен байланы-

сты. V-VIII сынып оқушылары бұрынғы 

үйренгенін бекітумен бірге, күрделілігіне 

қарай әр түрлі жағдайларды орындайтын 

негізгі қимыл түрлерін және спорттық 

техниканы (шаңғы, коньки тебу, суға 

жүзу, жеңіл атлетика, доп пен ойнайтын 

ойындар) игереді.

Бұл жаста үнемі дене шынықтыру 

жаттығуларымен  шұғылдану  әдемі 

қалыптасып, нығая түседі. Жасөспірім 

шақтағы оқушылар дене еңбегін көбірек 

атқарады, бірақ денеге күш түсіретін 

жаттығуларды  шектеп отыру керек. 

Айта кету керек, бұл жастағыларға де-

неге көп күш түсіретін жұмыс атқару 

организмнің қалыпты дамуына кедергі 

келтіруі  мүмкін.  Мысалы,  бастапқы 

спорт дайындығында спорттық гимна-

стика, теннис сабақтарына балалар 7 

жастан, футбол, хоккей қазіргі заманғы 

бассейн,  күреске  10  жастан,  бокске 

12 жастан бастап кіріскені кездейсоқ 

жағдай емес. Ортаңғы сынып оқушылары 

өздерінің дене мүмкіншіліктерін асы-

ра бағалауға бейім келеді. Міне, осындай 

жағдайлардағы сәтсіздіктен, кемшіліктер, 

дене шынықтыру жаттығуының алуан 

түрлерінде төмен нәтижеге жету олардың 

өздеріне деген сенімсіздігін жойып, со-

нымен қоса, дене шынықтыру сабағына 

қызықтырмауы мүмкін. Сондықтан де-

не еңбегі жүрек қызметінің бұзылуына 

себепші болмауы  тиіс.

Әрбір  жасөспірім  дене    тәрбиесі 

деңгейін арттыра отырып, жан-жақты 

дамыған адам болып қалыптасуы керек. Ол 

үшін ең алдымен, жақсы оқу қажет. Со-

дан денені шынықтырып, өмірде кездесетін 

түрлі қиындықтарды жеңе білуге дай-

ын болу керек. Жан-жақты дамыған адам 

болу дегеніміздің өзі – дені сау, кез кел-

ген еңбек түрін істей алуға қаблетті 

адам. Оның үстіне ондай адамның дене 

бітімі сымбатты, ақыл-ойы жоғары бо-

луы тиіс. Жалпы дене тәрбиесінің ең ба-

сты артықшылығы – ол қимыл-қозғалыс 

дағдысының жақсаруына ықпал етеді.  

Оқушы  мектептегі  спорт  залының 

табалдырығын алғаш аттаған сәттен 

бастап дене тәрбиесімен тұрақты ай-

налыса бастайды. Дәл осы арада үлкен 

спортқа дене құлшынысы пайда болаты-

ны сөзсіз, еңбектеніп тер төгеді. Тіпті 

спортшылардың, чемпиондардың үштен 

бір бөлігі оқушылардан тұратыны белгілі. 

Әсіресе, спорттық гимнастика, футбол, 

күрес құрама командалары негізінен мек-

тептерден іріктеліп жасақталады.

Біздің  мемлекетіміз  балалардың 

дені сау да білімді болып өсуі үшін бар 

мүмкіндіктерді жасау үстінде. Сонымен 

бірге балалар мен жасөспірімдер спортын 

дамытуға  үлкен қамқорлық көрсетуде.  

Спорт мектептері мен клуб жұмыстарын 

жолға қойып жандандыру міндеті тұр.

Жастарды спорттық олимпиадаға да-

ярлау ісі де жақсаруда.

Қазақстан Республикасы – әлемдік 

спорт жетістіктерімен әйгілі болған 

ел.  Тәуелсіз  еліміздің  спорты  жоғары 

қарқынмен дамып келеді.

Спорт – қоғамға жат қылықтар мен 

күресуге көмектесетін, ұжымдық және 

өзара көмек беру сезімдерін жетілдіретін, 

белсенді өмірлік көзқарасты тәрбиелейтін, 

жоғары  адамгершілік  қасиеттерді 

қалыптастыратыны шынайы өмірде белгілі 

болған қағида.

Сондықтан «Барлық қазақстандық-

тардың  өсіп-өркендеуі,  қауіпсіздігі 

мен  әл-ауқатының  артуы  туралы» 

Президентіміздің  халыққа  Жолдауы 

(Қазақстан-2030) соны міндерттерді ше-

шуге бағыттайды. Онда бүкіл кезеңнің 

міндеттерімен  қазіргі  ұрпақтың  ке-

лер  ұрпақтар    алдында  орасан  зор 

жауапкершілік  жүгін  арқалайтын 

міндеттері тұр. Қазақстанның болашағы 

–  қазіргі  жеткіншек  жастардың 

денсаулығына,  оны  нығайту  ісіне 

айрықша көңіл бөліп, салауатты өмір 

салтын тұрақтандырып, күн тәртібіне 

толық енгізу. Спортшы болу балалардың 

барлығына бірдей мақсат болмас, бірақ 

дені сау, қоғамымызға пайдалы азамат бо-

лып өсу  – баршамыздың міндетіміз.

Аслан АҚМҰҚАНОВ,

Қ.Мырзалиев ЖББОМ мұғалімі,

Сырым ауданы

В  апреле  ме-

сяце 2014 года в 

течение  2  дней 

на  базе  школы-

гимназии  валь-

дорфской ориента-

ции города Ураль-

ска был проведен 

международный 

обучающий семи-

нар «Интеграция 

вальдорфской пе-

дагогики и этнопе-

дагогики народов 

Казахстана в фор-

мировании клю-

чевых компетен-

ций школьников» 

с участием курато-

ра вальдорфской 

педагогики из Германии Элке Винтер.

В  работе  семинара  приняли  уча-

стие преподаватели филиалов АО «НЦПК 

«Өрлеу» ИПКПР по Костанайской, Северо-

Казахстанской,  Актюбинской,  Южно-

Казахстанской, Западно-Казахстанской обла-

стей  и города Астаны, а также методисты рай-

онных отделов образования из Теректинского, 

Зеленовского, Сырымского и Бокейординско-

го районов Западно-Казахстанской области.

Цель семинара: 

- ознакомить с психолого-педагогическими 

аспектами вальдорфской педагогики;

- с практическим опытом адаптации эле-

ментов вальдорфской педагогики и этнопе-

дагогики в образовательное пространство 

школы-гимназии;

- с адаптирован-

ными программами по 

«Химии-удивления» и 

«Физике-удивления», 

с  программами  по 

раннему  обучению 

английскому и немец-

кому языкам;

-  научить  педа-

гогов интегрировать 

предметы в рамках 

урока – эпохи в на-

чальной школе;

- обучать с учетом 

темперамента.

В первый день се-

минара с приветственным словом выступи-

ла директор филиала АО «НЦПК «Өрлеу» 

ИПКПР по Западно-Казахстанской области 

С.С.Измуханбетова. О школе – гимназии валь-

дорфской ориентации города Уральска расска-

зала директор ШГВО Халыкова Ж.Р. Был по-

казан документальный фильм о школе.

Затем выступили: методист-куратор на-

чального и среднего звена вальдорфской шко-

лы в Германии Элке 

Винтер, она расска-

зала о вальдорфских 

школах  в  Герма-

нии,  об их особен-

ностях, особое вни-

мание уделила под-

ходам воспитания в 

вальдорфских шко-

лах, об отношени-

ях учителей, уче-

ников и родителей, 

Королевская Е.Л. 

– заместитель ди-

ректора по учебно-

воспитательной ра-

боте ШГВО, пред-

ставила слушателям 

семинара образова-

тельную программу школы-гимназии: 

а) введение с 1 класса немецкого и англий-

ского языка; б) блочная – модульная система 

обучения; в) преподавание эпохами; г) вклю-

чение эстетического цикла в систему обуче-

ния, Жубашева Б.С. – заместитель директо-

ра по учебно-методической работе ШГВО 

выступила по теме: «Методическая копилка 

школы», Чебакова С.Н. – заместитель дирек-

тора по воспитательной работе по теме: «Вос-

питывающая среда в школе», Креймер А.Г. 

– вожатая школы рассказала о самоуправле-

нии в школе и с темой «Сегодня и завтра валь-

дорфской педагогики» выступила Никифо-

рова Т.П. – руководитель экспериментальной 

площадки, заведующая кафедрой психолого-

педагогического сопровождения профес-

сионального разви-

тия учителя филиала 

АО «НЦПК «Өрлеу» 

«ИПКПР по Западно-

Казахстанской об-

ласти».

В этот же день 

состоялись практи-

ческие занятия: «Ру-

коделие и ремесла», 

которые  провела 

учитель рукоделия, 

ремесел и техноло-

гии ШГВО Стрелина 

Ю.Г., и «Живопись. 

Работа акварелью» - 

учитель живописи ШГВО Халыкова Ж.Р.

На второй день слушатели обучающего се-

минара посетили 12 открытых уроков, которые 

прошли под знаком «Познаем, учим, творим».

Всем участникам были вручены сертифи-

каты, участники семинара высказали актуаль-

ность затронутых проблем.

Руфия АФЛЕТОНОВА,

город Уральск 

«Тұрақты даму» Жер қорының баста-

масымен «19 сәуір Бүкілқазақстандық 

орман  отырғызу»  акциясының  өтуіне 

орай  №15  облыстық  көмекші  мектеп-

интернатында осы тақырыпта акция болып 

өтті. Акцияның ашылу салтанатына Батыс 

Қазақстан облыстық білім басқармасының 

басшысы А.Мыңбаева, Облыстық бала-

лар құқын қорғау департаментінің бас-

шысы  Ә.Масалимов,  Батыс  Қазақстан 

облыстық  әкімдігінің  бас  инспекторы 

К.Төремұратов, Азербайжаннның «Бірлік»  

ұлттық орталығынан Ә.Кубашев және 

А.Юсупов, Ауған соғысының ардагері 

Б.Измуханбетов, ата-аналар және мектеп-

интернат мұғалімдері қатысты.

Акцияда  Батыс  Қазақстан  облысы 

әкімдігінің бас инспекторы К.Төремұратов 

құттықтау сөз сөйлегеннен кейін, мектеп-

интернаттың «Табиғат жанашырлары» 

клубының мүшелері аға буын өкілдерінің 

алдында ант берді. Бұдан кейін келген 

қонақтар мен балалар ағаш көшеттерін 

екті. Бұл жөнінде оқу ісінің меңгерушісі 

Ә.Бейісова біздің сұрағымызға жауап берді: 

«Мектебіміздің тұрақты демеушілерінің 

арқасында балалар бүгін 80-нен астам ағаш 

көшеттерін отырғызуда. Көшеттер арасын-

да қарағай, қайың, бозарша, терек талда-

ры бар. Жалпы біздің балалар тал еккенді 

жақсы көреді. Бұл олардың жыл сайынғы 

әдеттері, оларды күту, айналасын таза ұстау, 

осы өзіміздің кең де таза ауламызда ойнау – 

үйреншікті дағдылары. Мектеп-интернат 

ішінде де (биология сабағында) бөлмеге гүл 

өсіріп, күтіп баптайтын да өздері. Бұл олар-

ды ұқыптылыққа, мейірімділікке баулиды. 

Негізі адам өмірі табиғатпен сабақтас қой. 

Сондықтан біз әр оқушыға Табиғат-Ананың 

алдындағы  өзінің  перзенттік  парызын 

ұмытпай, ұқыпты аялай білуге тәрбиелеп 

отырамыз».

Ал, мектеп-интернат директоры Бау-

ыржан Абдрахмановқа жолыққанымызда 

өздерінің тұрақты демеушілері – «Каз-

Транс Газ Аймақтың» директоры Равиль 

Исмайловқа, Халық банкінің бас директоры 

Вадим Кабловқа, «КазТрубПром» бас ди-

ректоры Александр Быковқа, «Бірлік» Азер-

байжан ұлттық мәдениеті орталығының 

төрағасы Наджаф Мамедовқа разылығын 

білдірді. 

Акцияның  бағдарламасы  ипотера-

пия - емдік шарасына жалғасты. Шағын 

алаңда балаларды атқа отырғызып, кеңестер 

беріп жүрген Шамур Төлеуішов мұғалімге 

жолықтық:

-  Мен  сол  кезде  облыстық  спорт 

басқармасына  барып,  Азамат  Бекетке 

көмекші мектептегі балаларға ипотерапия 

яғни, ат үстінде емдеу терапиясын жүргізгім 

келетінін айттым. Ол мені қолдап, барынша 

көмектесті. Мен осында ипотерапия 2013 

жылдан бері айналысып келемін. 

Ал, 2014 жылдың қыркүйегінен ба-

стап облыс көлемінде алғаш рет осы ипо-

терапия ем-шарасы біздің көмекші мектеп-

интернатта енгізіліп отыр. Ғалымдардың 

айтуы бойынша, ат үстіндегі адам денесі 

нүктелерінің  барлығы  дерлік  қимыл-

қозғалысқа  түсіп,  адам  ағзасы  тазара-

ды екен. Ат желіп жүргеннің өзінде дене 

қызуы 1,5-2 градус қызудан жоғары бо-

лып, 110 импульсты қызуы үстінде отырған 

адамға беріледі. Яғни, жылқы малы өз 

қызуы арқылы бойындағы жақсы энергия-

сын балаға беретіні анықталыпты. Мұның 

өзі біздегі ДЦП, Аутизм, Даун синдромы 

бар балаларды емдеуге өте тиімді тәсіл. 

Бізде бұл  ем-шара аптасына 1 рет өтеді. 

Облыстық туризм, физкультура және спорт 

басқармасы көмегімен келіп тұратын 4-5 ат 

бар. Олар әр 10 оқушыдан кейін 10 минут 

демалады. Бұндай терапия әсіресе шыдам-

сыз, төзімсіз балалар үшін өте пайдалы, тез 

сауығуға мүмкіндік береді. Бұған қоса, ба-

лалар ипотерапия сабағында жылқыны жа-

лынан сипап, өздері жылқы малын аялауға, 

күтуге, ат ерттеуге үйреніп, төрт түліктің 

төресі жылқыны сүюге тәрбиеленеді» - деп, 

түсіндіреді, емдік физкультура мұғалімі.

Акция спорт алаңындағы балалардың 

футбол ойынына жалғасты.

                                                                 

Рысты ҚАЛАУҚЫЗЫ,

Орал қаласы

Форумы. Семинары. Конференции.

*** Біз және экология***

*** Ұлт денсаулығы - басты назарда***