50
тарына сќйкес келмейдi деп таниды. Сондыћтан да олар
ол келiсiмдердi ћажетсiз деп танып жќне кљштерiн жоюѕа
келiседi. РКФСР љкiметi Тљркияны ертеде Тљркия мен
патша љкiметiнiѓ арасында жасалѕан халыћаралыћ мiндет-
темелерiнен азат деп есептейтiндiгiн жариялайды.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 834.
АШАРДЫ ЖОЮ ЖЌНЕ ОНЫЃ ОРНЫНА ЖАЃА ЖЕР
САЛЫЅЫН ЕНГIЗУ ТУРАЛЫ ЗАЃ
17 аћпан, 1925 жыл.
1-бап. Ашар жљйесi жойылсын. 1341 (1925) бюджет
жылынан бастап жер жќне орман шаруашылыѕы #нiм-
дерiне осы заѓныѓ негiзiнде салыћ салынатын болды.
2-бап. Егiн шаруашылыѕыныѓ #нiмдерiне, сондай-аћ
џн, ћырмаѕа осы кљнге дейiн салынып келген ашар
салыѕыныѓ орнына осы #нiмдердiѓ порттаѕы немесе
стансыдаѕы баѕасыныѓ 10
% м#лшерiнде салыћ салынады.
Артылѕан жерлерден 60 шаћырым ћашыћ орналасћан
порттар не стансыларѕа келетiн #нiмдерге салынѕан салыћ
#ндiрiлген жерiнде т#ленедi...
Стамбџл, Пера, Скутары уалаяттарыныѓ ауылдыћ
жерлерiнен жеткiзiлген к#к#нiстер мен жемiс-жидектер
љшiн бџл салыћ т#ленбейдi.
3-бап. Жљзiм, кљрiш, кљнжiт сияћты егiн #нiмдерiне
олардыѓ ћџныныѓ 8
% м#лшерiнде салыћ т#ленедi.
Хрестоматия по новейшей истории
(1917—1939 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 1. С. 834-835.
ЏЛТТЫЋ ЋОРЅАНЫС ТУРАЛЫ ЗАЃ
8 ћаѓтар, 1940 жыл.
1-бап. Т#тенше жаѕдайларда мемлекеттiѓ ћџрылымын
экономикалыћ жќне џлттыћ ћорѕану тџрѕысынан ныѕайту
љшiн Министрлер кеѓесiне осы заѓ белгiлеген ћџрылым
мен жаѕдайларѕа сќйкес тиiстi ћџћыћтар мен #кiлеттiктер
берiледi. Т#тенше жаѕдайлар деп мыналар саналады:
51
а) iшiнара немесе жаппай жџмылдыру;
б) елдiѓ соѕысћа кiру мљмкiндiгi;
б) Тљркия Республикасына мљдделi шетелдер арасында
соѕыс жаѕдайы туѕан кезде...
Хрестоматия по новейшей истории
(1939—1945 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1960. Т. 2. С. 697, 709.
ЖЕРДI ШАРУАЛАРЅА ЉЛЕСТIРУ ТУРАЛЫ ЗАЃ
11 маусым, 1945 жыл.
8-бап. Осы заѓныѓ ережелерiне сќйкес љлестiруге мына
жерлер жатады:
а) ћазынаныѓ ћарамаѕындаѕы жќне пайдалануындаѕы
жерлер, арнайы иелiк категориясына жатћызылѕан жќне
ћоѕамдыћ ћажеттiлiкке пайдаланбаѕан жерлер;
б) бiр немесе бiрнеше село, елдi мекендер мен ћала-
лардыѓ пайдалануында болѕан жер шаруашылыѕы
министрлiгi артыћ деп тапћан жерлер;
б) иесiз жерлер;
в) осы заѓныѓ ћаулыларына сќйкес ћайтарылып
алынатын жерлер...
14-бап. Т#менде к#рсетiлген жерлер оларда салынѕан
ауыл шаруашылыѕын жљргiзуге ћажеттi ћџрылыстарымен
бiрге жерi аз жќне жерi жоћ шаруаларѕа (ауыл шаруа-
шылыѕы жџмысшыларымен ћоса) б#лiп беру љшiн Жер
шаруашылыѕы министрлiгiнiѓ ћарамаѕына алынады:
а) барлыћ вакуф жерi...;
б) жергiлiктi басћармалар мен монополистердiѓ бас-
ћаруында болып келген, бiраћ ћоѕамдыћ маћсатћа пайда-
ланбаѕан жер;
в) табиѕи жќне жеке заѓды тџлѕалардыѓ меншiгiндегi
к#лемi бес мыѓ денюмнан артыћ жер...
16-бап. Жерi аз аудандарда орташа жер иеленушi-
лерден 2 мыѓ денюмнан артыћ жер к#лемi алынуы
мљмкiн. Бiраћ бџл ћаулы иесi #зi #ѓдейтiн, тќртiпте џста-
латын жќне жергiлiктi жаѕдай мен мљмкiндiктерге сай
келетiн ћџрылыстары мен шаруашылыћ ћџрал-сайман-
дары бар орта шаруашылыћтарѕа тарамайды...
17-бап. Жерсiз немесе жерi аз љлескерлер жалдау-
шылар немесе ауыл шаруашылыѕы жџмысшылары пайда-
52
ланып отырѕан жерлер иесiздендiрiлiп, жоѕарыда атал-
ѕан #ѓдеушiлерге б#лiнiп берiледi, ал ол жердiѓ иелерiне
осы аудан љшiн белгiленген м#лшерден љш есе артыћ
м#лшерде ћалѕан жерi ћалдырылады...
45-бап. Б#лiп беру љшiн ћазынаѕа алынѕан жерлердiѓ
ћџны жер облигациялары деген атпен шыѕарылѕан
мемлекеттiк облигациялармен т#ленедi. Ол облигация-
лардыѓ ћџны 20 жыл iшiнде теѓ б#лшектерiмен #теледi
де, ќр келесi салымѕа жылына 4
% #сiм т#ленедi...
46-бап. Б#лiнiске тљскен жерлердiѓ, ондаѕы ћџрылыс-
тар мен ѕимараттардыѓ ћџны ћарызѕа алѕаннан кейiнгi
алтыншы жылдыѓ ћаѓтар айынан бастап 20 жыл iшiнде
ол ћарызѕа ешћандай #сiм ћосылмай теѓ љлеспен т#ленiп
бiтуi керек.
Хрестоматия по новейшей истории
(1939—1945 гг.). Документы и мате-
риалы. М., 1961. Т. 3. С. 677-678.
ХАЛЫЋАРАЛЫЋ ЋАТЫНАСТАР
В. ВИЛЬСОННЫЃ “14 ТАРМАЅЫ”
8 ћаѓтар, 1918 жыл.
1. Ашыћ бiтiмгершiлiк келiсiмдерi.
2. Бейбiтшiлiк жќне соѕыс кезiндегi теѓiздiѓ ашыћ-
тыѕы (бостандыѕы).
3. Кеден кедергiлерiн алып тастау.
4. Iшкi тќртiптi саћтауѕа ћажет м#лшердегi жаппай
ћарусыздану.
5. Отарлыћ ж#нiндегi талаптарды жергiлiктi халыћ
пен билiкке џмтылушы мемлекеттiѓ мљдделерi теѓ дќре-
жеде ескерiлетiндей етiп ќдiл реттеу.
6. Ресейдегi басып алынѕан аумаћты азат ету.
7. Бельгияны босату жќне оны ћалпына келтiру.
8. Францияныѓ ћираѕан облыстарын ћалпына келтiру
жќне оѕан Эльзас-Лотарингияны ћайтарып беру.
9. Италияныѓ шекарасын реттеу.
10. Австро-Венгрия халыћтарына автономия беру.
11. Балћандаѕы шекараларды тљбектiѓ тарихи дамуы
мен этнографиясын ескере отырып реттеу, Сербияѕа
теѓiзге шыѕуѕа жол ашу.
Достарыңызбен бөлісу: |