«Қазақ тілі мен әдебиеті» және «Ұлағат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің ай сайын шығатын Республикалық

92

93

Пәнаралық байланыс

Жазира БАКЫТБЕКҚЫЗЫ,

Тарбағатай колледжінің мұғалімі.

Шығыс Қазақстан облысы,

Тарбағатай ауданы,

Ақжар ауылы.

МӘШһҮР ЖҮСІП КӨПЕЙҰЛЫ 

ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНЫҢ 

ТАҒЫЛЫМЫ

(қорытынды сабақ)

Сабақтың  мақсаты:  Мәшһүр  Жүсіп  Көпейұлының 

шығармашылығы 

туралы 

ойларын 

тереңдету, 

сын 

тұрғысынан  бағалай,  талдай  білуге  үйрету,  ізденімпаздыққа, 

шығармашылыққа  ынталарын  арттыру,  бейнелі  сөздер, 

сөз  айшықтарына  көңілдерін  аударту,  білімдерін  кеңейту. 

Міндеттері:  білімділік  –  Мәшһүр  Жүсіп  Көпейұлы 

шығармаларының  елге  берер  нәрі  туралы,  құндылықтары 

жайында  тереңірек  тоқталу,  қазақ  әдебиетін  дамытуға  қосқан 

үлесі  ерекше  екеніне  мән  беру;  дамытушылық  –  Мәшһүр 

Жүсіп  Көпейұлы  туралы  алған  білімдерін  шығармашылыққа, 

зерттеушілікке  ұштастыру,  жинақтау,  асыл  сөз  айшықтары 

арқылы  ойлау  қабілетін,  тіл  байлығын  молайту;  тәрбиелік 

–  Мәшһүр  Жүсіп  шығармаларының  ерекшеліктерін  таныта 

отырып,  ұлт  руханиятына  қосылған  кәусар  бұлақтай  екеніне, 

нәзік  те  отты  әрі  ойлы  өлеңдері  арқылы  адамгершілікке, 

шешендік ізетілікке, имандылыққа, өз елін, жерін сүйе білуге 

тәрбиелеу.  Түрі:  білімді  жинақтау  қорытындылау.  Әдісі:  оқу 

мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту. Пәнаралық 

байланыс: қазақ тілі, тарих. Көрнекілігі: техникалық құралдар, 

интерактивті тақта, компьютер, слайдтар.

Интерактивті тақтадан (Мәшһүр Жүсіп суреті):

1. Атымды Мәшһүр  деген үш жүз білді.

     Дүниеден мұнан артық не табасың?!

     Мәшһүр Жүсіп.  (Абайдың суреті).

2. Мен де ақынмын, Мәшһүр  де ақын

    Дегенмен, ол ақын болғанымен

    Құдайға жақын. Сондықтан да

    Мәшһүр  адамзаттың әулиесі ғой.  Абай.

(Ж.Аймауытовтың суреті).

3.  Сіз  қазақтың  қазақ  заманында  дүниеге  келіп  қалған 

гауһарысыз. Ақынның ақындығы улаған ойын, тулаған сырын 

оқушыны  толқытқандай  қылып,  тізген  меруерттей  кестелі, 

толғаулы сөзімен айта білуінде ғой.

                        Жүсіпбек Аймауытов.

(Сурет Әуелбек Қоңыратбаев).

4. Мәшһүр Жүсіп – ХХ ғасыр басындағы ақындардың  аса 

бір  көрнектісі.  Саяси  тәртіпті  одан  батыл  сынаған  ақын  жоқ. 

Ескіні сынағанда, ол – үлкен сатира, саяси лириканың ақыны, 

әділет, бостандық идеясын  жырлағанда – романтик. Поэзияны 

ол  интим  сезім  емес,  үлкен  саяси  мазмұнның  құралына 

айналдыра білді.

Ә.Қоңыратбаев – филолог-ғалым, түркітанушы.

Сурет слайд  (Мәшһүр Жүсіп кесенесі).

Дүниенің базарында арзан нарқым,

Нарқым арзан болса да, қымбат даңқым.

Тіршілікте ағайынға қадірім жоқ,

Өткен  соң, «әттеген-ай» дерсің халқым. Мәшһүр Жүсіп.

Сабақтың 

барысы.

Ұйымдас-

тыру 

кезеңі.

 

Қызығушы-

лықты ояту 

Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды 

дамыту 

Кезеңдер 

Әдістер 

Ой шақыру 

Топтастыру 

Ассоциация 

94

95

I. Ой  шақыру: 1. Мәшһүр  атану себебі неде? 2. Мәшһүр 

Жүсіп  шығармашылығының  тақырыптық  ерекшеліктері.  3. 

Мәшһүр Жүсіп  пен В.Радловтың шығармашылық байланысы. 

4.  Қазақ    даласындағы    жер    мәселесі,  әлеуметтік  теңсіздік,  

өркениетті  елдің  қатарына  қосылу    үшін  оқу-білімнің  керек 

екендігін  қай кітабында  жан- жақты көрсете білген? 5.Мәшһүр 

Жүсіптің шығармашылығындағы діни адамгершілік  арналар. 

6.  «Үлгілі  сөз»,    «Ғибратнама»,  «Шайтанның  саудасы»  атты 

шығармашылығындағы    халықтың    көкейіндегі  әлеуметтік 

мәселелер. 7. Мәшһүр Жүсіп – көсемсөзші. 8. Мәшһүр Жүсіптің 

қазақ  әдебиетінде  алатын  орыны,  шығармаларының  идеялық 

мазмұны. 9. Мәшһүр Жүсіп  ұрпақтары туралы не білесіздер?  

II. Топтастыру.

сопылық әдебиеттің өкілі            фольклоршы ғалым

         соңғы биігі                                     ақын-саясеткер

             тарихшы                                        философ

  әулие көріпкел                                           көсемсөзші

діни сауаты жоғары                                 ағартушы

          көп тіл біледі                               этнограф

      Ассоциация.               

 Ақын-жыраулардың                              мақал-мәтел

   өлең қиссалары                                     діни өлеңдер, 

      нақыл сөздер                                          жоқтау, бата

күлдіргі өлеңдер                                           дастандар

ел тарихына                                                   ертегілер  

қатысты шежірелер                                     өз өлеңдері

емдік шөптер                                                   даналық 

туралы                                                            ой-толғаулары

тарихи тұжырымдар

             жұмбақтар                                   батырлар жыры                

өз дастан-хиссалары

Слайд: Мәшһүр Жүсіп кітаптарының суреттері

           Мәшһүр Жүсіп 

               кітаптары

                                                         

 

Джиксо 

Семантикалық 

карта 

Түсініктеме 

күнделігі 

Концептуалдық 

кесте 

INSERT 

Мағынаны 

тану 

 

Ой-толғау, 

зерттеу 

Венн 

диаграммасы 

Еркін жауап 

Интервью, тест 

Сэккуэи 

Ой-толғаныс 

 

Мәшһүр

Жүсіп 

1858-

1931 

 

Мәшһүр 

Жүсіп 

қолжаз-

балары 

 

М.Ж.Көпейұлы. «Хал-ахуал». Қазан қаласы, 

1907, Құсайыновтар баспасы. 

М.Ж.Көпейұлы. “Сарыарқаның кімдікі 

екендігі”. Қазан қаласы, 1907, 

 Құсайыновтар баспасы. 

М.Ж.Көпейұлы. “Тірлікте көп 

жасағандықтан көрген бір тамашамыз”. 

Қазан қаласы, 1907, Құсайыновтар баспасы.