С.Қ. Малыбаев, Н. А. Данияров, А. Ж. Қарсақова

 
 
3.5 
 
3.6 
 
3.7 
 
3.8 
 
4. 
 
4.1 
4.2.  
4.3  
4.4 
 
4.5 
 
4.6 
4.7 
 
4.8 
5  
 
5.1 
5.2   
5.3  
 
5.4 
Локомотивтерді жабдықтауды ұйымдастыру және 
жабдықтау пункттерінің құрылғылары ......................................
Вагон  шаруашылығының  жалпы  сипаттамасы  және  оның 
негізгі міндеттері ...................................................................... 
Вагондардың бар болуын, жағдайын және пайдалануын 
есептеу............................................................................................ 
Жүйе  және  техникалық  қызмет  көрсету  ұйымы  және 
вагондарды жөңдеу .................................................................. 
ТЕМІРЖОЛ ЖЫЛЖЫМАЛЫ ҚҰРАМЫНЫҢ ТАРТЫМ 
КҮШІ ЕСЕПТЕРІ  - СОӨЖ  МАТЕРИАЛДАРЫ.......................
Жол профилін түзету................................................................ 
Пойыз ұзындығы мен құрам салмағын  есептеу ....................... 
Локомотивтің тартым сипаттамасы ............................................
Түрлі  тәртіпте  тежеу  мен  бірлік  үдеу  күштерін  анықтау 
есептерін шығару және диаграммасын тұрғызу....................  
Бөлімше бойынша пойыз қозғалысының жылдамдық 
қисығын тұрғызу ......................................................................... 
Пойыз қозғалысы уақытының қисығын құру 
............................ 
Дягтерев  әдісімен  бойынша  аралықтағы  жүріс  уақытын 
анықтау ................................................................................... 
Тежеу есептерінің шешімі........................................................... 
ПРАКТИКАЛЫҚ ТАПСЫРМАЛАРДЫ ОРЫНДАУҒА 
АРНАЛҒАН МАТЕРИАЛДАР.................................................... 
Локомотивтердің жұмыс және инвентарлық паркін есептеу.... 
Жөндеу бағаналарының ұзындығы мен санын анықтау........... 
Жөндеу персоналдары мен локомотивті бригадалардың 
штатын, станокты депо паркінің өлшемдерін анықтау............. 
Локомотивтерді жабдықтау......................................................... 
А ҚОСЫМШАСЫ........................................................................
 
67 
 
73 
 
74 
 
76 
 
83 
83 
85 
88 
 
88 
 
91 
91 
 
92 
93 
 
97 
97 
98 
 
100 
103 
106 
 
ҚОРЫТЫНДЫ........................................................................... 
Қолданылған әдебиеттер тізімі ............................................... 
112 
114 
 
 
 
 
                                                                   5
                            

 
 
КІРІСПЕ 
 
 
Көлік  экономиканың  инфрақұрылымын  қалыптастыратын  салалардың 
бірі 
болып 
табылады. 
Жинақталған 
әлемдік 
тәжірибе 
көлік 
коммуникацияларының  басым  дамуына  аса  маңызды  көңіл  бөлетін  мемле-
кеттер  экономикалық  игілігінде  аса  елеулі  жетістіктерге  жететінін  әрдайым 
растайды. Озық дамыған елдердің тамаша жолдары және үлгілі жұмыс істей-
тін көліктері бар екені белгілі. 
Қазақстанның  жеткілікті  түрде  дамыған  көлік  жүйесі  бар,  оған  темір 
жол,  автомобиль,  әуе,  ішкі  су  және  құбыр  көлігі  жатады.  Қазақстанның 
географиялық  шарттары,  өндірістің  шикізат  құрылымы  және  өндіру 
күштерін  орналастыру,  автожол  инфрақұрылымының  дамымағандығы  темір 
жол көлігінің ел экономикасындағы ролін  аса  маңызды  етеді.  Бұл роль көз 
жетерлік болашақта да сақталады. 
Қазіргі  уақытта  темір  жол  көлігі  біздің  еліміздегі  көліктің  негізгі 
түрлерінің  бірі  болып  табылады.  Өндіріс  көлемдерінің  төмендеуі  және  ХХ 
ғасырдың 90-шы  жылдарында  бұрынғы  Одақ  аумағындағы  кәсіпорындар 
арасындағы  экономикалық  байланыстардың  үзілуі  темір  жолда  тасымалдау 
көлемдерінің 70-проценттік  төмендеуіне  әкеліп  соқты.  Бүгінгі  күні  
экономиканың даму қарқындарының өсуі және сәйкес түрде жүктерді темір 
жол көлігімен тасымалдаудың ұлғаюы жүк көтергіштігі жоғары жаңа қуатты 
локомотивтер мен  вагондардың ендірілуін талап етеді. «Жылжымалы құрам 
және  поездар  тартымы»  курсына  темір  жолдарда  пайдаланылатын  локомо-
тивтер  мен  вагондардың  негізгі  конструкцияларымен  және  техникалық  си-
паттамаларымен  танысумен  қатар,  сондай-ақ  поездардың  оңтайлы  массала-
рын таңдау, темір жолдардың тасымалдау және өткізу қабілеттерін арттыру 
жолдарын  анықтау  және  темір  жолдың  жылжымалы  құрамы  жұмысының 
тиімділігін  жоғарылату  мәселелері  де  енгізілген.  Осыған  байланысты,  тар-
тым  есептеулері  үлкен  мәнге  ие  болады,  бұл  есептеулер  кезінде  әр  түрлі 
жұмыс  режимдерінде  және  жылдамдықтарда    локомотивтердің  тартым 
күшін,  қозғалысқа  кедергі  күштерін  және  тежеу  күштерін,  поездың  әрбір 
аралық  немесе  учаске  бойынша  қозғалу  жылдамдығы  мен  уақытын 
есептейді,  тепловоздардың  отынды  және  электр  жылжымалы  құрамның 
электр энергиясын жұмсауын анықтайды және т.б. /1/.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                                   6
                            

 
 
 
 
1  ТЕМІРЖОЛДАРДЫҢ ЖЫЛЖЫМАЛЫ ҚҰРАМЫ ТУРАЛЫ 
 ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР 
 
1.1 Теміржол көлігінің маңызы, оның дамуының негізгі кезеңдері 
 
Ел экономикасында көліктің атқаратын ролі үнемі өсіп келеді.  Сонымен    
өндірілген  жалпы    ішкі  өнімде  көлік  кешенінің  үлесі    Қазақстан  бойынша 
1997 жылда 10,3 %-тен  1998 жылда 11,7 %-ке дейін және  1999 жылда 12,9 
%-ке дейін жоғарылады. 2008 жылға қарай бұл көрсеткіш 14-15 % деңгейінде 
болжанады. 
 Бүгінгі  күні  темір  жол  көлігі  тасымалдау  жұмысының    басым  көлемін 
орындайды (тұтас алғанда көлік кешенінің жалпы көлемінің 70 %-ке дерлігі), 
ал оның көліктік құраушыдағы үлесі (табыстары бойынша) ең төмен тарифке 
қарамастан, 57 %-ке дерлік жетеді, мысал үшін: 
-  құбыр көлігі - 35,7 %; 
-  автомобиль көлігі - 6,7 %; 
-  әуе көлігі - 0,9 % (1.1-кесте). 
                               
1.1-кесте -2001 жылдағы есептік деректер 
 
Көлік 
түрлері 
млн. 
тонна 
 
млрд. 
ткм 
Тасымал-
даудың 
орташа 
ара 
қашық-
тығы, км 
Жүктерді  та-
сымалдау-
дан  түсетін 
табыстардың 
сомасы,
млрд
. 
тг 
1  ткм-дағы 
табыстық 
мөлшер-
леме  
(орташа 
тариф)  
 
Қоры- 
тындыға 
қатынас
Темір жол  184,7  135,7       735 
   128,61 
   9,48 
      81,0 
Автомо-
биль 
382,1    4,8 
    12,6 
    15,14 
  31,54 
     269,3
Өзен көлігі    0,5 
 0,05 
     100 
     0,11 
  22,00 
     187,9
Әуе көлігі   0,01 
 0,04 
    4000 
     2,11 
  527,5 
  45 рет 
Құбыр 
көлігі 
142,2   53,7 
     378 
    81,22 
  15,12 
     129,1
Барлығы 
662,7  194,0      292,7 
   227,19 
  11,71 
     100,0
 
Қазіргі  уақытта  темір  жол  көлігінде    тартымның  үш  түрін:  бу,  жылу 
және  электр  тартымын  пайдалану  үшін  алғышарттар  бар.  Бу  тартымынан 
жылу  және  электр  тартымдарына  өту  әрине  үнемділікпен  байланысты. 
Тартымның әр түрлі түрлерін салыстыру үшін темір жол көлігінде тасымал-
дау  жұмысының  бірлігіне  шартты  отынның  меншікті  шығыны    сияқты 
кешенді  көрсеткіші    пайдаланылады.  Тасымалдау  жұмысының  бірлігіне 10
4
 
ткм  брутто  алынады.  Зерттеулер  көрсеткендей,  тасымалдау  жұмысының 
                                                                   7