Мектебінде

38
№1
Жырау
Толғаулары
Тақырыбы 
Маңызы, мәні
№2
Жырау
Аңыз 
Шындық 
Қорытынды
№3
Жырау
Қай хан 
тұсында өмір 
сүрген?
Қандай 
қызмет 
атқарған?
Басты 
шығарма-
лары
Даналық 
ойлары
ІІІ.  Жаңа  сабаққа  көшу:  «Қазтуған  жыры  –  таза 
далалық поэзия».
1.  Жаңа  тақырып  бойынша  алдын  ала  дайындап  келген 
тапсырмаларын тексеру. 
а) Қазтуған туралы оқып келу, қосымша дерек жинау;
ә) Зерттеушілердің Қазтуған туралы үш пікірін дайындау;
б) Үш топқа парақша тарату, оны толтыру.
№1
             Зерттеушілер пікірі
Оқушылар пікірі
«Қазтуған поэзиясы – табиғат 
аясындағы көңілі таза, сәби 
көшпендінің поэзиясы. Таза далалық 
поэзия».
                                   М. Мағауин.
                           «Қобыз сарыны»   
№2
              Зерттеушілер пікірі
Оқушылар пікірі
«Көшпенділер поэзиясының өкілі –
Қазтуған жыраудың қазақ тарихы мен 
әдебиетінде алатын орны ерекше».
                                             Ш.Уәлиханов.

39
№3
Зерттеушілер пікірі
Оқушылар пікірі
«Жыраулар – ғасырлар бойы жан-жағынан 
қаптаған жауына қолындағы найзасымен, 
ауызындағы өткір жырымен  жауап беріп, 
қорғана білді...»
І.Есенберлин.  
«Алмас қылыш».
2. Тапсырмалар негізінде сұхбат-әңгіме, пікірлесу:
а) Өз жобаларын  қорғау, талдау, жинақтау.
ә) Пікірлерін айта білуі, қорғай білуі.     
3. Жаңа білімді игеру.
а) Поэзия сәті.
1) Толғауларын үнтаспадан тыңдау. 
2) Мәнерлеп оқу.  
ә)  Сараптама  –  талдау    жұмыстары  негізінде    оқушы-
мұғалім  іс-әрекеті.
Автор туралы 
мәлімет
Толғау-
лары
Тақырыбы, 
айтар ойы
Көркемдік 
ерекшелігі
Қорытынды
IV. Оқушылардың білім-білік дағдыларын  дамыту. 
Оқулықпен  жұмыс    (3  топқа  үлестірме  парағын  тарату 
арқылы өзіндік талдау жұмысын жүргізу).
Болжау
Дәлел
Қорытынды
1. «Қазтуған – 
жорық жырауы».
«Балдағы алтын 
құрыш болат».
Батырлықты, елдікті,  
ерлікті дәріптейді.
2. «Қазтуған – нәзік 
лирик»
Салп-салпыншақ 
анау үш өзен» 
(туған жерге деген 
махаббат).
Жырларының 
арқауы – туған елі, 
кіндік кескен, кір 
жуған жері.

40
3. «Қазтуған – 
шебер суреткер»
«Салп-салпыншақ 
анау үш өзен», 
«Алаң да алаң, алаң 
жұрт».
Теңеу, метафора-
ларды шебер пай-
далана білген: 
«Қарғадай мынау 
Қазтуған», «Ботта-
шығы бұзаудай, Боз 
сазаны тоқтыдай...», 
«Балығы тайдай...»,  
т.б.
V.  Жинақтау, қорытындылау (Жаңа білімді саралау, 
талдау).
Қазтуған жыраудың моделін жасау, қорғау. (Ол кім?)
 
 
        Жырау
Қазтуған            Ақын
 
 
         Шешен
 
 
         Ойшыл    
                              Нәзік лирик
  
                       Суреткер
Қазтуған            Жорық жыршысы
 
 
          Батыр
 
 
          Әскербасы
 
 
 
                             «Сөйлесе сөздің көсемі»
Қазтуған          «Қызыл тілдің шешені»
 
                     «Қарға бойлы Қазтуған»
 
                     «Отты би»
 
                     Данагөй
VI. Үйге тапсырма. 
1-топ. Ойтолғау жазу. «Білімді туған жақсылар».
2-топ. Аманат хат жазу. «Қазтуған бабадан».
3-топ.  М.Мағауиннің  «Қобыз  сарыны»  еңбегі  бойынша 
ғылыми сипаттағы реферат дайындау.
VII.  Бағалау.
 
 
 

41
Колледж кеңістігінде
Венера МҰРАТҚЫЗЫ, 
                                                      Орал газ, мұнай және 
салалық технологиялар
колледжінің  қазақ тілі мен 
әдебиеті пәнінің мұғалімі.
ЖЕРІ БАЙДЫҢ – ЕЛІ БАЙ
Сабақтың  мақсаты:  білімділік  –  өткен  тақырыптар-
ды  қайталау  арқылы  олардың  түрлерін  практикалық 
жолмен  меңгерту;  дамытушылық  –  оқушылардың  сөздік 
қорын  молайтып,  тез  ойлауға,  жүйелі  сөйлеуге  баулу,  ой-
өрісін кеңейту;  тәрбиелік – оқушыларды туған табиғатты, 
қоршаған  ортаны  аялауға,  ядролық  апатқа  жол  бермеуге 
тәрбиелеу, ұлттық қасиеттерді ояту.
Міндеттері: 
а)  оқушылардың  сабаққа  қызығушылық-тарын  оятып, 
белсенділігін арттыру; 
ә)  оқушыларды  шығармашылықпен  жұмыс  істеуге 
үйрету; 
б) басқа оқушының жұмысын тыңдауға, бағалауға үйрету;
Түрі: дәстүрлі. 
Әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау, ой қозғау 
әдісі. 
Көрнекілігі: 
кесте, 
суреттер, 
бейнетаспа, 
бейнемагнитофон, теледидар, сөзжұмбақ.
І. Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, оқушыларды түгелдеу.
ІІ. Оқушылардың білім деңгейін тексеру:
а) еңбек келісімі дегеніміз не?
ә) еңбек келісімі қандай жағдайда қолданылады?
б) еңбек келісімі қандай құрылымдардан тұрады?

42
в) еңбек келісімі қалай жазылады?
г) еңбек келісімі қандай форматқа жазылады?
ІІІ. Сабақ барысы. 
-  Балалар,  табиғатты  қорғау  –  әр  адамның  міндеті. 
Табиғатты  қажетімізге  мейлінше  пайдалану  барысында 
оны  таза,  көркем,  мол  қазыналы  қалпында  мәңгілікке 
сақтап  қалу  немесе  дәл  бүгінгідей  улап-былғап,  тоздырып 
жіберу  адамның  қолында.  Табиғатты  жойсақ,  өзімізді  де 
жоямыз.  Сондықтан  өткен  ғасырлардағы  ақылгөй  ата-
бабаларымыздың  үнін  кейінгі  өскелең  ұрпақтың  құлағына 
сіңіріп, сол кезде айтылған даналық сөздермен табиғаттың 
адам  өмірі  үшін  маңыздылығын  аша  түсу  мақсатында  
“Жері байдың – елі бай” деген тақырыпта жаңа сабақ өткелі 
тұрмыз.  Дәптерлеріңізді  ашып,  бүгінгі  күннің  атауы  мен 
жаңа тақырыпты жазып қойыңыздар.
Жалпы, қазақ халқы “Отан” деген ұғымды бала бойына 
ерте  бастан  сіңіруге  тырысқан.  Мұны,  ең  алдымен,  туған 
жер, атамекен, ел-жұрт деген ұғымдармен барынша кеңінен 
байланыстырған.  Қазақ  баласы  үшін  Отан  отбасынан, 
ата-жұрттан,  туып  өскен  топырақтан  басталады.  Мұның 
барлығы  жастардың  бойына  туған  жер,  атамекен  туралы 
түсінік ұғымдары өте қасиетті деген пікірді қалыптастыруға 
қуатты ықпал етеді. Сондықтан да біздің ауыз әдебиетімізде, 
поэзияда  жер,  су  тақырыбы  жетекші,  тұрақты  тақырып 
болған. Бесік жырынан басталатын бұл тақырып өмір бойы 
қай жерде жүрмесін сағыныш сезімін тұтатып, елге, жерге 
деген сүйіспеншілігін өрістетіп отырған.
Қазақы тәрбие елін, туған жерін сүюге қалыптастырады. 
”Туған  елім  болмаса,  тумай-ақ  қойсын  ай  мен  күн”,  ”Кісі 
елінде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол”,- деп жас кезінен 
еліне деген іңкәрлік сезімін бойына сіңіруге тырысқан.
Енді, Түркістанова Аида мен Мерғалиева Әлияның өздері 
дайындап  келген  табиғатқа  арналған  жыр  шумақтарын