60
әлеуметтік қызмет көрсету тәсілдерін инновациялық қызметке енгізуге болады.
Инновациялар мен иновациялық қызмет тек қана жаңалықтарды тарату мен
жасауға қатысты болып қана қоймай, сонымен қатар осы жаңалықпен
байланысты
қызметтер
саласына,
ойлау
стилінде
өзгертулермен
түрлендірулерге де қатысты болады.
5. Теорияның тәжірибемен байланыс принципінің әдіснамалық негізі
теория мен тәжірибенің диалектикалық бірлігімен қызмет етеді. Біздің
қоғамымыздың заманауи әлеуметтік-экономикалық дамуы теория мен
тәжірибенің байланысы туралы дәстүрлі түсінікке анағұрлым әсер етеді. Бұл
жағдайда оқыту үдерісінің қатысушыларының «сыртқы» ортамен, қоғамдық-
саяси практикамен және оқытудың сапасын арттыру және үдерісті жақсарту;
біліктілікті мамандарды даярлау; озық білім берудің субъектілері мен оқыту
мекемелерінің әлеуетін тиімді жүзеге асыру мақсаттарымен еңбек қызметімен
өзарабайланысы мен өзара байланысына қатысты мәселелер өзектендіріледі.
Теорияның тәжірибемен байланыс принципін жүзеге асырудың
бағыттарының және өзекті мәселелерінің құрамына кіреді:
- нарықтың талаптарын өзгертетін, олардың қызметтерінің тиімділігі мен
нәтижелелерін бақылау үшін оқу бітірушілер мен мамандар арасындағы тура
нық және кері икемді жанама байланыстың дұрысталынуы;
- озық білім беруге, экономиканың, қоғам мен мемлекеттің стратегиялық
мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыру бойынша субъектінің жылдам
бейімделуі;
- субъектілерде жүйелік тәсілдеме жүйелік түсініктерін, танымдар мен
дағдыларын және т.б. дамыту, олардың қасиеттерін бейімделе арттыру, жаңа
таным деңгейіне шығару, өмірде, экономикада, табиғатта, қоғам мен олардың
өзгеруінде белсенді қатысуы болатын терең процестерді түсіну, қалыптастыру.
Нарықтық экономика мен қоғамның заманауи дамуы тәжірибенің
инновациялық және технологиялық жаңаруын, ғылымның, білім мен
тәжірибелік қызметтің ортасын анағұрлым тиімді біріктіруге ауысуын
шапшаңдатуды талап етеді. Осындай жағдайдағы озық білім беру теория мен
тәжірибенің байланыс принципін тиімді жүзеге асырудың маңызды шарты және
негізі ретінде қарастыруға болады.
Оқыту мекемесінің маркетингінің болмауы немесе әлсіз дамуы оның
өнімдерінің тұтынушыларының (ең алдымен оның бітірушілерінің) нақты
қанағаттандырылуы туралы ақпараттың шектеулілігіне әкеп соқтырады. Егер
экономика мен тұтынушылар нарығында жағдайлардың өзгеруінің жоғары
қарқынын есепке алса, онда соңғы қорытынды кезеңде озық білім берудің
тиімділігі мен мамандарды даярлаудың сапасына әсерін тигізеді.
Теорияның тәжірибемен байланысын дұрыстау жергілікті проблема емес,
ал нақты мақсаттарға жету үшін жүзеге асатын, белгілі бір жүйелердің
барысындамүмкін болатын, оқыту үдерісінің элементтер жиынтығының
дамуының күрделі үдерісі болып табылады. Бұл байланыста:
- теорияның тәжірибемен байланыс принципін іс жүзінде іске асыру қолға
алынады;
61
- теория мен тәжірибенің тура және кері байланысын іске асырудың
алдыңғы тәжірибесі ескеріледі;
- проблемалар сатысы проблемалық жағдайлармен бірге құрастырылады,
зерттеледі және тура мақсатпен шешіледі, осының нәтижесінде олардың
жүйелік іске асырылуы орындалады.
6. Қолжетімділік принципінің мәні оқытуды субъект үшін оның
қабылетіне, дайындалу және даму деңгейіне қолжетімді жасайтынымен
қорытындылады. Бұл барлық білім алушылармен білім берудің құралдары,
қажетті формалары мен әдістерін, оқытудың мазмұнын зерттеу мен
құрастырудың қолжетімді, тиімді әдістерін жылдамдату есебінен қол жеткізуге
болады. Озық білім беру жағдайында сондай ақ дербес оқыту, қатысушылардың
тиімді
өзара
қызметі,
оқытушылардың
кәсіпқойлығы,
оқытудың
шығармашылық ортасының алатын орны орасан зор.
Жүйелік тәсілдеме негізінде танымдық, ғылыми, тәжірибелік және басқа да
қызметтерде (осы жұмыста ұсынылған) меңгеру мен пайдаланудың
қолжетімділігі түрлі оқу мекемелерінде оларды жүзеге асыруда көп жылғы
тәжірибесімен дәлелденген. Осы байланыста басты шарт білім алушылармен
ұсынылатын қызмет пен әрекеттерді, сондай ақ олармен шартталған ойлау
әдістерін меңгеру болып табылады.
Осы процестерде көп жағдай аграрлық саладағы зерттеу университетінде
озық білім беруді ұйымдастыру мен жүзеге асыруға жүйелік тәлімдемеде
оқытушыдан таным мен дағдының болуын талап етеді.
7. Озық білім беру - оқытуда саналылық, дербестік және белсенділік
принциптерін жедел жүзеге асыруға әсер етеді. Озық білім беру жағдайында
осы феноменді жаңғырту әрбір субъектімен өзінің болашақ жағдайы мен алға
қойылған мақсаттарға жетуді міндетті жоспарлы жобалауды іске асырады. Осы
байланыста айрықша мағынаны сондай-ақ орындалатын немесе жоспарланатын
қызметтің болашақ жағдайы еске алынады.
Білім беруде саналылық, дербестік пен белсенділік принциптерін жүзеге
асырудың механизмі мен тиімді құралы өзін-өзі басқару элементтерімен (өзінің
оқыту қызметін белгілі бір дербес реттеу, жобалау, жоспарлау, өзін-өзі
ұйымдастыру, орындау, өзіндік бақылау, өзіндік бағалау) өзіндік жұмыстың
дербес технологиялық көрсеткіштерімен субъектінің пайдалануы және оқыту
процесінің технологияландыру болып табылады. С.И. Архангельскийдің бекітуі
бойынша, саналылық принципі субъектілердің дербестігі мен белсенділігімен,
олардың
қызығушылығымен,
әуесқойлығымен,
бастамашылдық
шығармашылық ізденіспен, өзіне талапшылдығымен байланысты [123].
Субъектілердің саналылығы білім алушы қызмет қызығушылықпен және еркін
орындайтын, ішкі зияткерлік жинақылықтың осындай деңгейін сипаттайтын
өзіндік тәртіп пен ұйымдастырушылықты талап етеді.
Аграрлық саладағы зерттеу университеті оқыту үдерісінде жүйелік
тәсілдеме негізінде іске асатын оқытудың белсенділігі, саналылығы мен
дербестігінің принципін жүзеге асыру әрбір субъектінің дербес қалыптасуына
және өзінің ғылыми жүйесінің дамуына тиімді әсер етеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
