41
менталитет, өзін шығармашыл тұлға ретінде сезінетін әлеуметтік статус
қалыптасады.
Тиісінше
инновациялық
экономика
жағдайында
жұмысқа,
интеллектуалдық құндылықтар арқылы жаңа бәсекеге қабілетті өнім жасауға
бейім, нарықта оны өткізе алатын, өзгерістерге бейім, инновациялық сезімтал
мамандар қажет. Сонымен бірге зерттеу университеттері түлектері
интеллектуалдық нарықтағы жұмыс орындарымен қатар, жаңа жұмыс
орындарын беруші кәсіпкерлер ретінде де қызмет жасай алуы қажет.
Жоғары білімді зерттеу университеті маманы енді қалыптасып келе
жатқан, инновациялық экономика сұраныстарына сай болуы қажет. Зерттеу
университетіндегі оқу үдерісі – мамандарды техника және технология
аймағындағы инновациялық қызметке, білім беру мазмұнын модернизациялау
арқылы жүзеге асырылатын кешенді үдеріс. Мамандарды даярлаудың бұл үлгісі
университет қабырғасындағы аудиторияларында мамандарды даярлаумен
қатар, университеттің зеттеушілік бөлімдерінде және жоғары технологиялық
өнім шығаратын өндіріс орындарында практикалық даярлықтан өтуді көздейді.
Студенттер оқу уақытының кезінде оқу мен ғылыми-зерттеу жұмысы және
өндірістік қызметпен алмасып отыруы қажет.
Оқу
бағдарламаларының
мазмұны,
барлық
мамандықтар
үшін,
фундаменталды және инновациялық даярлығы жоғары, икемді, мобильді,
инновациялық экономикалық өзгерістеріне бейім мамандар даярлауға
бағыттылуы тиіс.
Зерттеу университетіне трансформациялану қарсаңында ішкі үдерістердің
анықтаушы факторлары ретінде анализ жасай келе, келесі мәселелерді
қарастыруға болады:
1. Технологиялардағы өзгерістер.
Студент жұмсайтын интеллектуалдық іс-әрекеттің бір бірлігін жұмсап –
максималды жоғары сапалы білім көлемін университетте алып, жаңа
технологиялар, компьютерлік, ақпараттық жүйелер арқылы жаңа білімдерді
игеріп, оқытушы және кураторлармен оңай байланыс орната алады.
2. Университет деңгейіндегі өзгерістер.
Университет оқу үдерісінің икемділігін қамтамасыз ету. Бұл уақыттық
(тәулігіне 24 сағат, аптасына 7 күн), орналасуына байланысты (дүние жүзінің
кез-келген бөлігінен білім алу мүмкіндігі), ұйымдастырушылық (қажетті білім
деңгейін, оқу үдерісінің модулін таңдаудағы еркіндік) факторлар. Оқу
үдерісіндегі өзгерістердің мақсаты – шектеулі ресурстарды пайдалана отырып,
максималды сапалы білім беру. Университеттің басқару жүйесіндегі өзгерістер,
нарық жағдайында жұмыс жүргізілуі керектігі айқындалды.
3. Білім беру жүйесіндегі өзгерістер.
Оқытушылар құрамын даярлаудағы басты мәселе ақпараты ортадағы
қызмет біліктіліктерін, креативтілік, зерттеушілік, құзыреттіліктерді игеріп,
өзбетімен оқу бағдарламаларын құрастыра алуы.
4. Өзгерістерді ұйымдастыру.
42
Жоғары білім беру жүйесіндегі өзгерістерді ұйымдастырудың жалпы
тенденцияларына, ЖОО-ның ғылыми-академиялық ұйымдастыру мен бірлесе
оқу бағдарламаларын құрастыру, оқу бағдарламаларын қолдау және тарату,
ЖОО-ның автономдылығы жатады.
5. Сыртқы ортадағы өзгерістер.
ЖОО-ы элиталық деңгейден жалпыға көшуде. Университеттердің сыртқы
ортасы болып ресурс көздері, «дайын өнім» тұтынушылары, білім беру жүйесі,
саяси, экономикалық, заңнамалық және өзге де университетпен тығыз
байланысты ұлттық, аймақтық деңгей жүйелері жатады. Бәсекеге қабілеттілікті
арттырып, білім беру қызметі нарығындағы сұранысын арттыру, өз
ресурстарын және стратегиялық мақсаттарға жетуін реалды бағалаумен де
байланысты.
Зерттеу университетінің тиімді стратегиялық басқару үдерісі, бес
динамикалық үдерістердің жиынтығынан тұрады:
- орта анализі;
- мақсат және миссияны анықтау;
- стратегияны таңдау;
- стратегияны жүзеге асыру;
- жүзеге асырылуды бағалау және тексеру.
Ортаға анализ жасау стратегиялық басқарудың алғашқы үдерісі болып
табылады, ол мақсат және миссияны (қаржылық, имидждік) стратегияны
анықтау негізі болып табылады.
Ортаға анализ жасау үш бөліктен тұрады:
1. Макро орта (экономика, заңнамалық реттеу, саяси үдерісте, табиғи орта
және ресурстар, мәдениет, қоғам және т.б.) әсерін зерттеу.
2. Қоршаған ортаны (абитуриенттер, олардың ата-аналарын, бәсекеес
ЖОО-н және өзге де ұйымдарды және т.б.) зерттеу.
3. Ішкі ортаны (профессорлық-оқытушы кадрлар, қызметкерлер және
студенттерді, олардың қызығушылығын, мүмкіндігін және т.б. басқаруды
ұйымдаструды, өндіріс университетті бюджеттік және бюджеттік емес
қаржыландыру, маркетинг, ұйымдастырушылық мәдениет).
Зерттеу университетінде білім беру негізінде мамандарды даярлау
үдерісінің сапасын арттыруға – ғылым мен өндіріске қажетті, ғылыми-
техникалық даярлығын шыңдауға бағдарланған мамандар, инновациялық
экономиканың дамуына үлесін қосатын мамандар даярлауға бағдарланған.
Білім беру жүйесі дамыған мемлекеттердің білім беру жүйесі
ерекшеліктерін талдай келе, әлемдік дәрежедегі зерттеу университетіне жету
мақсатында автономды басқару жүйесіне өту, әр бір мамандықтың өзіндік
ерекшеліктерін ескере отырып оқу бағдарламаларын құру, жоғары мотивация
арқылы қол жеткізуге болатындығын анықтадық.
Қазіргі уақыттағы ЖОО-да сапалы мамандар даярлау үшін іске
асырылатын мәселелер:
Біріншіден, көптеген ЖОО-да өндіріс талаптарына сай емес, ескірген оқу
бағдарламалары бойынша мамандардаярланады. Бұл бағдарламалар жетекші
Достарыңызбен бөлісу: |
