Методические указания Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

                           

 форма

Ф СО ПГУ 7.18.2/05

Методические указания

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті

Психология және педагогика кафедрасы

050905 – әлеуметтік жұмыс

мамандықтары бойынша оқитын студенттерге

«Отбасы және балалармен әлеуметтік жұмыс»

 пәні бойынша 

ЄДІСТЕМЕЛІК Н¦СЌАУЛАР

Павлодар

         

Лист утверждения                                                                         

Форма

к методическим указаниям                                                   Ф СО

ПГУ  7.18.1/05

                                     БЕКІТЕМІН

                                                ФЖж

µ¤Ф  деканы

                                                                   ________ Сарбалаев

Ж.Т.

                                                               «___» ________  200   ж.

Құрастырушы:                             Ксембаева С. К.

Психология және педагогика кафедрасы

«Отбасы және балалармен әлеуметтік жұмыс» 

 пәні бойынша 

 

ЄДІСТЕМЕЛІК Н¦СЌАУЛАР

050905 «Єлеуметтік ж±мыс»  мамандығы бойынша

студенттер ‰шін

Кафедра мәжілісінде ұсынылды “___ ”_____________  200    ж.

 № _____ хаттама

Кафедра меңгерушісі         _____________ Кертаева К.М

филология, журналистика жєне µнер                                          

факультетінің   оқу әдістемелік кеңесінде мақұлданды

 “ __”_______ 200__ж. Хаттама №__ 

ОӘК Төрайымы              ____________      Жуманкулова Е.Н.

1-тақырып Отбасымен әлеуметтік жұмыс ғылым ретінде 

«Неке»   және     «Отбасы»,     «отбасы   әлеуметтендірудін

алғашқы   институты   ретінде»   ұғымдарына   анықтама   беру.   Неке

және   отбасы   институттарын   танудың   әдістемелік   негіздері.

Отбасының   түрлері   және   құрылымы   (туысқандық,   жұбайлар

арасындағы   басқарушылығының   анықталуы,   балалар   саны

бойынша,   тұрмыстық   міндеттердің   сипатына   қарай   бөлінуі,   бос

уақытты өткізудің сипаты). 

2-тақырып «Отбасымен әлеуметтік жұмыс»     пәннің оқып үйрену

курсы. 

  Курс   бойынша   әдебиеттерге   шолу   жасау.

әлеуметтік   мамандық   студенттері   үшін   берілетін   курстың

мақсаты   мен   тапсырмалары.   Пәннің   басқа   ғылымдарымен

байланысы.   Қазіргі   отбасының   институционалдық   сипаты.

«әлеуметтік   қызметкер»,   «әлеуметтік   көмек   »   т,б.б.

ұғымдардың мәні

3-тақырып  Адам   қоғамы   тарихындағы   отбасының   эволюциясы.

Адам   қоғамы   тарихындағы   отбасы   мен   некенің

ретроспективасын   қарастыру.   Шетел   ғалымдардының

отбасы   және   неке   эволюциясы   туралы   зерттеулерің

негіздеу(Дж. Баховен, Дж. Мак– Леннан, С. Мин, Л. Морган).

Ф.   Энгелстің   «Отбасының   қалыптасуы,   жеке   меншік   және

мемлекет».   Кеңес   үкіметі   кезіндегі   отбасы   тәрбиесінің

қалыптасу   теориясының   ерекшеліктері.   Адамзат   қоғамның

тарихындағы   неке   және   отбасы   эволюциясының  сатылары:

тұрпайы, қаскөйлік, өркениеттік

4-тақырып  Әлеуметтік   қызметкер   отбасымен   іс-әрекеттің

негізгі   түрі   ретінде.   Отбасымен   жүргізілетін   әлеуметтік

жұмыс   іс–   әрекеті   объектісінің   ерекше   түрі   ретінде.

Отбасымен және балалармен әлеуметтік жұмыс жүргізудегі

мазмұны   және   мәні.   Әлеуметтенудің   басты   институты

ретіндегі   отбасының   белгісін   тұрақтандыру.   Қазақ

отбасыларындағы   тәрбие   ерекшеліктері.   Ата   –   аналардың

педагогикалық   мәдениетін   қалыптастырудағы   әлеуметтік

педагог іс– әрекетінің рөлі.  

5-тақырып  Отбасымен   әлеуметтік   жұмыс   жүргізу

тарихынан. 

Отбасымен   және   балалармен   әлеуметтік   жұмыс   жүргізу

тарихының   шығу   тегі.   Э.   Мейоның,   отбасылар   үлгілеріне

өндірістік

 

қатынастардың

 

талдауы.

 

Ағылшын

мәденіетттанушы   Дж.   Дэвистің   нуклеарлық   отбасына

әдеттегі   отбасынан   мемлекеттік   көніл   бөлуінің   аусыуы.   М.

Сапис   пен   К.   Уэллстін   отбасы   міселелерін   оқудың   жеке

түсіндірме әдістемесі. Рессейдегі әлеуметтік жұмыс: генезіс

пен даму жолдары.   

6-тақырып  Отбасымен   әлеуметтік   жұмыстың   шетелдік

тәжірибедегі   әдістемелер   мен   әдістік   аспектілер.

әлеуметтік жұмыстың қалыптасқан жүйесінің елдік типтеріне

байланысты,   тұрғындардың   әлеуметтік   қорғаудағы

мемлекеттің рөлі. 

7-тақырып  Отбасымен   жұмыс   жүргізудегі   отандық

қалыптасу   тарихы.    әйелдер   мен   балаларды   мемлекеттік

қорғаудың ролін ашудағы Әл Фарабидің ғылыми ізденістері.

«жеті   жарғы   заңы»(немесе   Тәуке   хан   заңы).   Қолдау   мен

көмекті   қажет   ететің   тұрғындар   топтарын   әлеуметтік

қорғауға   ұмтылыс   ретіндегі   мемлекеттік   жетімханалар   мен

мекемелер,   қамқорлық   үйі.   Отбасылар   мен   балалардың

жағдайын   жақсарту   жұмысындағы   қеністік   басқару

орындарының революциядан кейінгі және соғыстан кейінгі әс

әрекеттері.   ҚР   әйелдер   мен   балалар   жөніндегі   Ұлттық

Комиссияның іс әрекеті. 

8 - тақырып Отбасының әлеуметтік мәселелері  отбасы 

жағдайының әлеуметтік психологиялық анықтамасы. Отбасы түрлері 

және отбасының қазіргі таңдағы мәселелері. Қазақстандағы бала 

туудың денгейінің төмендеу мәселесі. Тұрғындардың репродуктивтік 

және матримониалдық мінез құлқын зерттеу. Қазіргі отбасылардың 

тоқырау тенденциялары. Жағдайы төмен отбасылардың түрлері.

 9 – тақырып «Қауіп- қатері бар тобындағы» отбасылардың 

әлеуметтік проблемаларының ерекшеліктері

Әскери қызметтегілер мен олардың отбасындағы әлеуметтік 

мәселелердің өзгешілігі. Мүгедектерді әлеуметтік қорғау және 

әлеуметтік атқару жұмысы. Мүмкіндігі шектеулі баласы бар 

отбасымен әлеуметтік жұмысы. Қиын жағдайдағы отбасылар 

категориясы  мен мәселелілері бар отбасылар. 

10 – тақырып Отбасымен жұмыс жүргізетін әлеуметтік 

қызметкердің кәсібі және рухани адамгершілік қасиеттері

Отбасымен жұмыс жүргізетін әлеуметтік қызметкердің кәсіби 

бейнесі. Әлеуметтік қызметкерлердің рухани- адамкершілік бейнесі. 

Әлеуметтік қызметкерлердің іс-әрекетінің нормативтік –құқықтық 

базасы. Әлеуметтік қызметкерлердің нормативтік базасы анықтайтын

құқықтық құжаттардың 5 деңгейі: БҰҰ,МОТ,ЮНЕСКО және т.б..; 

Конституция және кодекстер, заңдар, Қазақстан Республикасы 

Призидентінің бұйрықтары; Өз аумағындағы заңдарды іске асыруды 

қамтамасыз ететін Қазақстан Республикасының құжаттары; Қалалық 

және аулдық мекемелердің құжатары; Ұймдар мен мекемелердің 

тікелей нұсқаулары мен бұйрықтары, шешімдері.

11 – тақырып Ана болу қазіргі қоғамдағы әйелдердің басты 

рөлі.

Қазырғы кездегі ана болудың ерекшеліктері, негізгі заң құжаттары, 

мектепке дейінгі және мектеп ұжымдарының сандық кемуі -  ана 

болудың кері әсер етуші факторлары, некеге отыруға санының кемуі,

қоныс аударулар, ана болудағы құқықпен қамтамасыз етуді 

толықтыру, баласыздық. Әлеуметтік жетімдік мәселесі.

12 – тақырып Отбасы мен балаларға әлеуметтік- 

педагогикалық қөмек беру орталығы - әлеуметтік тәрбие 

институты

Орталықтардың іс- әрекеттерінің құрылымы, мақсаты мен міндеттері,

негізгі принциптері мен жұмыс бағыттары. Отбасымен жұмыс жүргізу

кезендері. Қазіргі тандағы отбасы мәселелнрі, отбасы жағдайындағы

төмендеуінің себептерін анықтау. Орталықтардың түрлері: жазғы 

еңбек бригадалары, күндізгі емдік сауықтыру лагері.

13– тақырып Отбасылық қатынастардың мәселелері

( отбасылық келіспеушілік және ажырасу)

Отбасындағы ажырасу алдындағы жағдайлар, себеп- 

салдарлары; жас отбасылардың қалыптасуындағы аға буынның ролі; 

жас отбасылардың репродуктивті қызметі; жас отбасындағы ерлі- 

зайыптылық қатынастардың мәдениетінің қалыптасуы.Отбасындағы 

психологиялық ахуалында бос уақыттың алатын ролі. Әлеуметтік 

қызметкерлердің іс - әрекетіндегі әлеуметтік – психологиялық 

аспект. Қазіргі тандағы әлеуметтік жұмыстың ерекшеліктері. 

Мемлекеттің әлеуметтік саясатының  бір бағыты – отбасы саясаты: 

өмірлік және еңбек жағдайын келістіретін факторлар; әлеуметтік 

жұмыстың принциптері. Әлеуметтік қызметкер мен клиенттің қарым- 

қатынасы; түсіністік, ашықтық, «тексеру» психологиялық тіректердің 

болуы. Қазырғы кездегі отбасындағы келіспеушіліктердің себептерін 

анықтау. Үйлесімді ерлі – зайыптылық қарам- қатынастарын 

тәсілдерін реттеу. Ажырасу себептері. Келіспеушіліктердің оң және 

теріс жақтары. Ажырасудың зардаптары. Ажырасулардың алдын –

алу. Отбасы қарым- қатынастарын тактикалық реттеуіштер. 1998 

жылғы Қазақстан Республикасының  «Неке және отбасы» заңы. 

Ажырасу мен неке жайында зандағы бөлімдері. Қарағанды 

қаласындағы оқитын жастардың арасындағы ажырасу жағдайы. 

Э.Фишер бойынша ажырасу кезендері.

14 – тақырып Психоәлеуметтік кенес беру әлеуметтік 

жұмыстың технологиясы ретінде.

Әлеуметтік көмек көрсету объетілері; «қенес берудің» анықтамасы; 

психоәлеуметтік кеңес берудің мақсаты мен міндеті; арнайы кеңес 

берудің негізгі стратегиялары. Клиентке көмек берудің 9 сатысы. 

Жас отбасымен жұмыс істеудің әдестері мен мазмұны: 

Диагностикалық жұмыс; «диагноз» қою. Өз міндеттерін дұрыс 

орындамайтын отбасыларын анықтау. Білім беру мекемелері мен 

медициналық  мекемелердің өзара әрекетін іске асыру, еңбекпен 

қамтылу мәселелеріне ықпал жасау. Жағымсыз құбылыстарды 

ескерту мен аттап өтудің психологиялық, құқықтық, әлеуметтік – 

құқықтық механизмдерін іске асыру. 

15– тақырып Студент жастарды отбасылық өмірге дайындау.

Отбасының әлеуметтік мәнін, әрекетін түсіну. Некелік – отбасылық 

адекваттық ойлардың қалыптасуы. Құндылық бағыттарды тәрбиелеу.

Отбасы құруға дайындық болуы. Студенттерде некелік – отбасылық 

адекваттық ойлардың қалыптасуы. Некелік- отбасылық қатынастар 

саласындағы құндылық бағыттылық ойларды тәрбиелеу. «отбасы 

құруға дайындық» ұғымының анықтамасы. Студенттік жастардың 

отбасын құруға дайындығының ғылыми негіздері. Жоғарғы оқу 

орындарындағы біртұтас педагогикалық процестер негізінде 

студенттік жастардың некелік- отбасылық қатынастарын құруға 

дайындығын қалыптастырудағы әлеуметтік педагогтың жұмысының 

әдістері мен формалары. Некеге дейінгі  ара қатынасына қөніл 

бөлудің ерекшіліктері. Үйлесімділік психологиясы. Некеге дейінгі 

көніл бөлудің ерекшеліктері мен сатылары.

Негізгі әдебиеттер

1. Николас М., Шварц Р. Семейная терапия. Концеции и 

методы. М., 2004

2. Отбасы татулығы бағдарламасы. Әдістемелік құрал/ 

-Шымкент. Кітап,2007-304б.

3. Алешина Ю.Е. Индивидуальное и семейное 

психологическое консультирование. М.: независимая 

фирма «Класс», 2000

4. Сатир В. Психотерапия семьи СПб: «Речь», 2001

5. Василькова   Ю.В.,   Василькова   Т.А.   Социальная

педагогика:   курс   лекций.   –   М.:   Издательский   центр

«Академия», 1999.

6. Мудрик   А.В.   Социальная   педагогика   /   Под   ред.

В.А.Сластенина.   –   М.:   Издательский   центр   «Академия»,

2002. 

7. Социальная   педагогика:   курс   лекций   /   Под   ред.

М.А.Галагузовой. – М.: ВЛАДОС, 2000.

8. Бочарова В.Г. Педагогика социальной работы. – М.: SvR-

Аргус, 1994.

9. История   социальной   педагогики   /   Под   ред.

М.А.Галагузовой. – М.: ВЛАДОС, 2000.

Қосымша әдебиет

10.

 И.П. Подласый, Педагогика: курс лекций, М., 2000

11.

 Ж.Б. Қоянбаев, Р.М. Қоянбаев Педагогика, А,2000

12.

  Педагогика.   Курс   лекций,   Алматы:   Нұрлы   Әлем,

2003

13.

 

 Методика   и   технологии   работы   социального

педагога/ под ред МА Галагузовой , Л.В. Мардахаева, М.,

ACADEMA, 2004