162
ҚОРЫТЫНДЫ
1. «Интеллект», «интеллектуалды даму» ұғымдарының мәнін зерттеу
оларға берілген анықтамалар мен тұжырымдарды жүйеге келтіріп, жан-жақты
сипаттама беруге, олардың бір-бірімен өзара байланысын көрсетуге және
аталған түсініктерді зерттеу пәнімізге сәйкес нақтылау мүмкіндігін тудырды.
2. Біздің тұжырымдауымызша «интеллект дегеніміз адамның ақыл-ой
бастамасы мен эмоцияналдық күйзелісі бірлестігіндегі ойлау мүмкіндігі».
3. Студенттің қазақ ұлттық музыкасы арқылы интеллектуалды дамуы -
болашақ кәсіби біліктілігіне әлеуметтік жауаптылығының артуына, рухани-
адамгершілік тұлғасының кемелденуіне мүмкіндік жасайтын, ұлттық
музыканы эмоционалдық-құндылық тұрғысынан игеруіне бағытталатын, ойлау
іс-әрекеттерінің тәжірибесі жинақталатын, интеллектуалдық және арнайы
музыкалық қабілеттері дамитын біртұтас үдеріс;
4. Қазақ ұлттық музыкасы арқылы болашақ мұғалімдерді интеллектуалды
дамытуда жүйелік, іс-әрекеттік, тұлғалық, акмеологиялық, аксиологиялық,
кешендік әдіснамалық тұғырлар негізге алынады. Сонымен қатар теориялық-
тәжірибелік міндеттерді шешу барысында қазақ ұлттық музыкасы арқылы
тұлғаның интеллектуалды дамуының ішкі және сыртқы факторлары басшылыққа
алынады.
5. Қазақ ұлттық музыкасы ән шығармашылығы, аспаптық шығармашылық
және дәстүрлі, аймақтық орындаушылық шығармалар болып топтастырылды.
Жіктеменің негізіне болашақ мұғалімдерді интеллектуалды дамытудың
мүмкіндіктері мен мазмұнын ашу, сондай-ақ кәсіби музыканың негізінде
құрылған шығарманы жүйелеу жатады.
6. Студенттердің интеллектуалды дамуы оның психикалық үдерістерінің
(түйсік, қабылдау, ойлау, зейін) дамуынан талап етіледі. Осы психикалық
үдерістердің дамуына қазақ ұлттық музыкасы құралдары тікелей ықпал етеді.
Олай дейтініміз, адам музыканы, соның ішінде ұлттық музыканы оған
эмоционалдық қатынасы негізінде қабылдайды, сезінеді, ой елегінен өткізеді,
есінде сақтайды, зейіні ауады. Ал бұл болса, оның адамгершілік тұлғалық
қасиеттерінің дамуына, ақыл-ойының өсуіне, интеллектуалды дамуына алып
келеді.
7. Қазақ ұлттық музыкасының тарихи-әлеуметтік-мәдени тереңдігі, халық
философиясына бай мазмұны, эмоционалдық, эстетикалық әсерлілігі тұлғаның
танымдық білімін жетілдіреді, халықтың философиялық, діни, адамгершілік
көзқарастарын талдауға мүмкіндік жасайды, музыкалық санасын, музыкалық
ойлауын қалыптастырады, музыканың шартты тілін түсінуге және мазмұнын
толық қабылдауын дамытады,естігенін ойша толықтыра және байыта
отырып, өзінің қиялын шыңдай түседі, музыкалық қабілеттерін аша түседі,
оларды шығармашылыққа баулиды,сұлулыққа қызығушылықты, қажеттілікті
дамытады, олардың ақыл-ойларын белсендіреді, сезімдік-саналық қабылдау
қабілетттерін арттырады. Осының бәрі оның интеллектуалды тұрғыдан
дамуына негіз болады.
163
8. Педагогикалық жоғары оқу орындарында қазақ ұлттық музыка
құралдары арқылы болашақ мұғалімдердің интеллектуалды дамытуының
көрсеткіші ретінде келесі анықтамаларға бөлінді:
- ұлттық музыка құралдары арқылы интеллектуалды дамытудың тұлғалық
ойы мен мақсатын түсіну (қажеттілік-ынталандырушылық компонент);
- болашақ кәсіби іс-әрекетті қолдану мақсатында ұлттық музыка
құралдары
арқылы
интеллектуалды
дамытудағы
білімнің
тәсілдері
(когнитивтік компонент);
- мақсатқа жетудің дербестігі мен табандылығы (эмоционалды-
құндылықтық компонент);
- интеллектуалды дамудағы ұлттық музыканың әлеуетін жүзеге асыру
қабілеті, ұлттық музыка құралдары арқылы интеллектуалды дамудағы өзін-өзі
бағалау, өзін-өзі талдаудың деңгейі (іс-әрекеттік-рефлексивтік компонент).
Осы компоненттерге мен өлшемдерге сәйкес деңгейлері (жоғары, орта, төмен)
белгіленді.
9. Педагогикалық жоғары оқу орындарында қазақ ұлттық музыкасы
арқылы студенттерді интеллектуалды дамытудың моделіне мақсаттық
(ұлттық музыка арқылы өзін-өзі интеллектуалды дамыту, өзін-өзі білімдендіру
қажеттілігін, студенттің тұлғалық шығармашылығындағы қабілетін ашу,
рефлексияны дамыту, ішкі ынтаның пайда болуындағы әртүрлі деңгейлердегі
студенттердің жетістікке жету жолын анықтау), өлшемдік (қазақ ұлттық
музыкасы арқылы студенттерді интеллектуалды дамыту компоненттерін,
өлшемдерін, көрсеткіштерін, деңгейін) мазмұндық (осы дамытудағы білім
мазмұнын), ұйымдастырушылық (кезеңдері, психологиялық-педагогикалық
шарттары) және нәтижелік элементтер қатысады.
10. Ұлттық музыка арқылы педагогикалық жоғарғы оқу орындары
студенттерінің интеллектуалды дамуын қамтамасыз ететін психологиялық-
педагогикалық шарттар: оқу-тәрбие үдерісінде студенттердің субъектілік
орнын қамтамасыз ету; студенттерді жеке іс-әрекетке қатыстыру; оң
интеллектуалдық-дамытушылық орта мен жағымды психологиялық климат
құру; қазақ ұлттық музыкасы арқылы студенттерді интеллектуалды дамытудың
әдістері, формалары, технологияларын белсенді қолдану; қазақ ұлттық
музыкасы арқылы студенттерді интеллектуалды дамытудың өзіне тән
ерекшеліктерін ескеру.
11. Қазақ ұлттық музыка құралдары арқылы педагогикалық жоғары оқу
орындарының
студенттерін
интеллектуалды
дамытудың
жетекші
педагогикалық құралдары: авторлық әзірлемелер: Базалық және бейіндеуші
пәндердің толықтырылуы; ««Қазақ ұлттық музыкасы арқылы тұлғаның
интеллектуалды дамуы»» (эллективті курстың бағдарламасы); музыкалық-
теориялық
пәндердегі
курстарда
интеллектуалдық-шығармашылық
тапсырмалар, Студенттердің әзірлемелік үлгісі (аранжировка, ұлттық музыканы
орналастыру); оқытудың әдістері: эвристикалық әдістер, дәстүрлі әдістер,
педагогикалық жағдаяттар, зерттеушілік іс-әрекеттер; оқыту формалары:
Аудиториялық сабақтар: дәріс (дәріс-диалогтар «дәріс-концертті»), семинар-
Достарыңызбен бөлісу: |
