Оспанбеков ербол анарбекович

43 
 
Кесте 13 – Білім алушылардың ядродағы нуклондардың байланыс энергиясы 
туралы сұрақтарға берген жауаптарының сипаттамасы 
 
Сұрақтардың 
мазмұны 
Дұрыс 
жауап 
бергендер, 
% 
Толық емес 
жауап 
бергендер, % 
Дұрыс емес 
жауап 
бергендер, % 
Жауап 
бермегендер, 
% 
Атом ядросында 
нуклондарды 
қандай күш ұстап 
тұр? 
40,0 
56,7 
3,3 
- 
Ядролық 
күштердің басты 
ерекшеліктері 
қандай? 
70,0 
30,0 
- 
- 
Массалар ақауы 
дегеніміз не? 
30,0 
40,0 
6,7 
23,3 
Ядроның байланыс 
энергиясы нені 
сипаттайды? 
30,0 
66,7 
3,3 
- 
Меншікті 
байланыс 
энергиясының 
мәнін қалай 
түсінесіңдер? 
30,0 
66,7 
3,3 
- 
 
Кесте 14 – Білім алушылардың табиғи радиактивтікке қатысты сұрақтарға 
берген жауаптарының сипаттамасы 
 
Сұрақтардың 
мазмұны 
Дұрыс жауап 
бергендер, % 
Толық емес 
жауап 
бергендер, % 
Дұрыс емес 
жауап 
бергендер, % 
Жауап 
бермегендер, 
% 
1 
2 
3 
4 
5 
Беккерель 
тәжірибесінің 
маңыздылығы 
неде? 
40,0 
56,7 
3,3 
- 
Радиактивті 
сәуле 
шығарудың 
құрылымы 
қандай және 
оны қалай 
анықтаған? 
70,0 
30,0 
- 
- 

44 
 
14 – кестенің  жалғасы 
 
1 
2 
3 
4 
5 
Альфа-ыдырау 
дегеніміз не? 
30,0 
40,0 
6,7 
23,3 
Бета-ыдырау деп 
нені 
түсінесіңдер? 
30,0 
66,7 
3,3 
- 
Гамма- 
ыдыраудың 
механизмі 
қандай? 
30,0 
26,2 
3,4 
40,4 
 
Орта  мектепте  «Атомдық  және  ядролық  физиканы»  оқытудың  жағдайын 
зерттеу барысында білім алушылардың әрбір тақырыпқа қатысты сабаққа деген 
қызығушылығы  анықталды.  Жоғарыдағы  сауалнамалар  арқылы  білім  деңгейін 
анықтағанда  білім  алушылар  физикалық  терминдерді  толық  түсініп, 
білмейтіндігі  байқалды.  Сонымен  қатар  «Атомдық  және  ядролық  физика» 
бӛлімінің  кейбір  тақырыптарының  мазмұнын  түсінбеген,  сондықтан 
қызығушылықтары  тӛмен.  Ӛйткені  «Атомдық  және  ядролық  физиканы» 
оқытуда  микробӛлшектерді  қолмен  ұстап,  кӛзбен  кӛре  алмаймыз.  Сондықтан 
білім  алушылардың  қызығушылығын  арттыру  үшін  визуалды  техникалық 
оқыту  құралдарын  пайдаланған  дұрыс,  яғни  орта  мектепте  «Атомдық  және 
ядролық  физиканы»  оқытуда  анимациялық  технологияны  технологияның 
қажеттілігі кӛрініп тұр. 
Қорыта  айтқанда,  мектептік  білім  берудің  практикалық  бағыттылығын 
күшейту, оқушылардың ойлау қызметін дамыту және практикалық дағдыларын 
қалыптастыру, шығармашылық, ізденушілік, зерттеушілік және эксперименттік 
сипаттағы  ӛздік  жұмыстар  үлесін  арттыру  арқылы  оқыту  үдерісінде  іс- 
әрекеттік-құзыреттілік  тәсілді  жүзеге  асыру  бүгінгі  күннің  ӛзекті  мәселесіне 
айналып отыр. Бұл жұмыстар болашақта мектепте физика пәнін оқыту сапасын 
анықтаудағы  құзыреттілік  тәсілді  әрі  қарай  кеңейту,  жаңарту  және  жетілдіру 
бағытында жалғасын табуы тиіс. 
Сонымен  қатар  жалпы  орта  білім  беретін  мектепке  интеграцияланған 
курстарды  енгізуге  талпыныс  неғұрлым  жетілдірілген  бағдарламалар  жасауға 
деген қызығушылықтың қарқынды түрде артуына байланысты болып отыр. 
 
1.3  «Атомдық  және  ядролық  физика»  курсының  қҧрылымы  және 
мазмҧндық ерекшеліктері 
Болашақ  физика  мұғалімдерін  даярлаудың  практикалық  іс-әрекетке 
негізделген  моделіне  (сурет  1)  сәйкес  Абай  атындағы  Қазақ  Ұлттық 
педагогикалық  университеті  Математика,  физика  және  информатика 
институтының «5В011000-Физика» мамандығын даярлау жүйесі тӛмендегідей: 

45 
 
-  әлеуметтік-экономикалық,  мәдени  даярлық:  Қазақстанның  қазіргі  заман 
тарихы,  философия,  экономикалық  теорияның  негіздері,  тіршілік  қауіпсіздігі 
негіздері, ӛзін-ӛзі тану, дінтану, дене тәрбиесі. 
- ғылыми-теориялық даярлық: механика, молекулалық физика, электр және 
магнетизм,  оптика,  атомдық  және  ядролық  физика,  теориялық  физика, 
астрономия, математикалық талдау, физика тарихы. 
- 
психологиялық-педагогикалық  даярлық:  педагогика,  психология, 
оқушылардың  физиологиялық  дамуы,  білім  берудегі  менеджмент,  инклюзивті 
білім беру,  тәрбие жұмысының  теориясы  мен  әдістемесі, мектепте  және ЖОО 
физикалық білім берудің заманауи проблемалары. 
-  кәсіптік-педагогикалық  (әдістемелік)  даярлық:  физиканы  оқыту 
әдістемесі,  мектеп  физика  курсының  ғылыми  негіздері,  физикадан  стандартты 
емес  есептерді  шығару  әдістері,  физиканы  оқыту  әдістемесі  бойынша 
практикум,  физиканы  бейіндік  және  саралап  оқыту,  бағалаудың  ӛлшемдік 
технологиялары,  физиканы  оқытудың  жаңа  технологиялары,  ақпараттық- 
коммункациялық технологиялар. 
Жалпы  физика  курсының  соңғы  бӛлімі  болып  саналатын  «Атомдық  және 
ядролық  физика»  курсында  микроәлем  туралы  ілімнің  негізгі  мәселелері 
қарастырылады.  Бұл  ілімді  игеру  әдістемелік  тұрғыдан  әрқашанда  біршама 
қиындықтар туғызып отырды, ӛйткені осы әрекеттің нәтижесінде классикалық 
физиканың  негізгі  түсініктері  мен  қағидалары  туралы  ұғымдарды  қайта  қарау 
арқылы  жаңа  түсініктер  мен  заңдылықтарды  енгізуге  тура  келеді.  Әрине  ол 
үшін  Ньютон  және  Лагранж  механикасы,  Максвелл  мен  Лоренцтің  электр- 
магниттік  теориясы  туралы  терең  білім  қажет.  Сонымен  бірге  микроәлемнің 
күрделі  құбылыстарының басым кӛпшілігі  кванттық  механиканың  аппаратына 
жүгіну арқылы түсіндіріледі. 
Атомдық  және  ядролық  физика  кӛптеген  тәжірибелерден  алынатын 
ядролық  реакциялар  нәтижесінде  бір  химиялық  элементтің  ядросы  басқа 
химиялық элемент ядросына айналатынын анықтайды. 
Атом  туралы  ілім  ерте  заманнан-ақ  басталған  болатын.  Гректің  атақты 
философтары  Левкипп  (б.д.д.  500  жыл  бұрын),  Анаксаго  (б.д.д.  500-428жж.), 
Эмпедокл (б.д.д. 492-432жж.), Демокрит (б.д.д. 460-370жж.), Эпикур (б.д.д. 341-
270жж.) дененің атомдық құрылысын дамытты. 
Әсіресе,  бұл  салада  Демокриттің  қосқан  үлесі  ӛте  зор,  яғни  ол  әлем  бос 
кеңістіктен  және  шексіз  кӛптеген  бӛлінбейтін  бӛлшектерден,  материядан, 
атомнан  тұрады  деген  ойға  келді.  Демокриттің  айтуы  бойынша  атомнан 
тұратын барлық дененің бір-бірінен ӛзгешелігі олардың формасы мен таралуы 
және  орналасуында.  Дене  атомдардың  ӛзара  қосылу  немесе  ыдырау 
нәтижесінде  байқалады.  Олар  сырттан  тосын  табиғи  күштер  әсер  етпей-ақ, 
атомдардың  ӛз  ішіндегі  күштер  нәтижесінде  де  қозғала  алады.  Демокриттің 
атом  туралы  кӛзқарасы  –  материалистік  болып  табылады.  Бірақ  оның 
кӛзқарасында  да  елеулі  кемшіліктер  кездеседі,  ол  –  бос  кеңістіктің 
болатындығы  туралы.  Бұл  пікірді  ертедегі  гректің  ұлы  ойшыл  ғалымы 
Аристотель (б.д.д. 384-322жж.) қуаттамады. Ол материя үздіксіз болса, онда