Гауһар Əлімбек көркем шығармалар арқылы тіл үйретуге арналған Қазақ тілі алматы 2014

16
мүліктердің бірсыпырасы жайылған орнында тағы да жоқ болып 
шығады. Əкем үйдің ішін қопарып, тағы іздеуге кіріседі.
47-52-Б.
Сөздік
өмірбаян
автобиография
қарапайым
простой
мақтаныш
гордость
кедей
бедняк
қу тақыр кедей
крайне  бедный
боқтайды
ругает, сквернословит, бранит
шынайы
истинный, искрений 
ата-тегіміз
наша родословная
өкіл
представитель
жүріс-тұрысы
поведение
тəңір
бог, создатель, всевышний
талпыну
стараться
мазасыздану
тревожиться, беспокоиться
отты адам
горячий  человек
ауру қор қылған
замучившая болезнь (одолев-
шая болезнь)
ынжық
несмелый, малодушный, слабо-
вольный
қайраса
если поточить
кедейшілік
бедность, нужда
шиқылдақ
скрипучий
сығырайған
полуосвещенный
кебеже
кебеже (деревянный сундук для 
хранения продуктов,  посуды 
или короб для перевозки вью-
ков на верблюде)

17
шымылдық
занавеска
кестелеген
вышитый
сауын сиыр
дойная корова
қара жаяу
простой (о человеке)
иықты
плечистый
сөлбіретіп
отвисшие
қияқ  мұрт
прямые торчащие усы
таңдамайды
не выбирает
өңеш
пищевод
шыны
чашка 
шəугім
чайник
жарбиған
истасканный
малақай
малахай (мужская меховая 
шапка)
шұнтиған
куцый, маленький
есектің құлағынша қалқиып
торчат как ослиные уши
былғаң-былғаң
колебание, качание
белбеу
пояс
таңқы
короткий 
арқасына
на спину
қарнын сыздатып тоя ішкен
переедая, кушая досыта, кушал 
пока кишки не лопнут
үзеңгі стремя
ыңыршақ 
седелка, вьючное седло
шүберек
тряпка, тряпье 
дуал 
дувал, забор, ограда 
(кирпичная или глинобитная) 
асығыссыз
не спеша
іш пыстыратын қимылдарына
медлительные движения (дей-
ствия)
2–1151

18
тістеніп
стиснув зубы (перен. злиться, 
приходить в ярость, скалиться  
на кого-л.)
абыржу
смятение, замещательство
масақ уқалау
толочь колос
талқан
толокно 
ақыр 
ясли (для скота) 
добалдай 
1. огромный, большой 
2. некрасивый, толстый 
құрым киіз
закопченная кошма
шұлғау
портянки
шұрық тесік
дыра
қаңылтыр
жесть // жестяной 
қоңырсық
запах  гари 
кешқұрым
вечером, вечерком
көмір
уголь
өгіз
бык
ер-тұрман
седло  
белсенді
активист
бей-берекет
как попало 
дəн зерно 
соқыр
слепой 
əлгі
тот самый, то самое
бу
пар
ТҮСІНДІРМЕ СӨЗДІКПЕН ЖҰМЫС
ЖАҒАЛ
 сын. Жолақ-жолақ боп келетін қошқыл сары түс. Қазақ тілінің 
түсіндірме сөздігі. 3-т. 489-бет.  
САРҒАЙ
  ет. 2. Ауыс. Сарыла күту, зарығу, шаршау. Қазақ тілінің 
түсіндірме сөздігі. 8-т.  174-бет.

19
СЫҒЫРАЙ
 ет. Жарықтың өлеусіреп көмескіленуі, сəл ғана жылтыра-
уы. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі.  8-т.  441-бет.  
ҚАРНЫН СЫЗДАТЫП
  Асты шамадан артық ішті. Қазақ тілінің 
түсіндірме сөздігі. 8-т.  445-бет.
АБАЖАДАЙ
  сын. Өте үлкен, кесек, зор. Қазақ тілінің түсіндірме 
сөздігі. 1-т. 32-бет.
ШҰНТИ
 ет. Қып-қысқа болып сымпию, құнтию. Қазақ тілінің 
түсіндірме сөздігі. 10-т. 284-бет.   
ЫҢЫРШАҚ
 зат. Өгізге жүк тиеу үшін ерттелетін, ағаштан жасалған 
биік ер. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. 10-т . 402-бет.
ДЕЛДИ
 ет. 1. Киімнің не басқа бір нəрсенің көтеріңкілеу, шығыңқылау 
болып тұруы. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі.  3-т.  101-бет.  
ЫРҒАЛЫП-ЖЫРҒАЛ
 ет. Жайбасарлық қылу, асып-саспау. Қазақ 
тілінің түсіндірме сөздігі. 10-т.  405-бет.  
ҚҰЛШЫН
 ет. Бір нəрсеге ынтамен, ықыласпен жігерлене кірісу; жа-
нын сала ұмтылу. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. 6-т.  463-бет.  
ҚОРЛАН
 ет. Ашу, ыза кернеу, кекке булығу, күйзелу. Қазақ тілінің 
түсіндірме сөздігі. 6-т. 352-бет.
КҮЙІП-ПІС
  ет. Қапа болып күйгелектену, берекесі кетіп ренжу. Қазақ 
тілінің түсіндірме сөздігі. 5-т.  288-бет.  
ҚҰРЫМ
  зат. Күн қақтап, шаң қонып əбден ескірген, тозығы жеткен 
киіз. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. 6-т.  524-бет.  
ҚАҢТАРУ
 Құр қалдыру, еш нəрсе бермеу.  Қазақ тілінің түсіндірме 
сөздігі. 6-т. 21-бет.   
ЫНЖЫҚ
 сын. Сөзін тіке айта алмайтын, жасық, жігерсіз. Қазақ 
тілінің түсіндірме сөздігі 10-т. 395-бет.  
ШАЙНАМА
 зат. Ауыз  толтыра тіске басып, шайнап жейтін қою ас, 
тағам. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. 10-т.  93-бет.  
КӨКӨЗЕК
  Қыста əрең шыққан организмнің көктем кезінде əлсіреп, 
денеден күш-қайрат, əл-қуат  кеткен кезі. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі.   
7-т. 517-бет.   
ШӨЖІ
 ет. 1. Дəннің  толмай бүрісіп қалуы. Қазақ тілінің түсіндірме 
сөздігі. 10-т.  265-бет.
ФРАЗЕОЛОГИЯЛЫҚ   СӨЗДІК 
ҚИЯҚ МҰРТ
   Жіңішкелеу, əдемі мұрт. 
АСТАН-КЕСТЕНІ ШЫҚТЫ
   Талқан болды, ойран-топыр болды. 
СЫҒЫР (ШҰНАҚ) ҚҰДАЙ
   Кейіс сөз.
ҚАНЫ ҚАЙНАДЫ
  Ызаланды, қатты күйінді.
ЖЕР ЖҰТТЫ (ОПТЫ, ТАРТТЫ)
 Аяқ астынан жоқ болды, ғайып  
болды.