Гауһар Əлімбек көркем шығармалар арқылы тіл үйретуге арналған Қазақ тілі алматы 2014

105
Джеймс ГРИНВУД  
ӨГЕЙ БАЛА
повесть 
Астана, 2002. -144 бет.
                                                                                          
Орыс тілінен аударған:  Ризабек Əдуов
СМИТФИЛД   БАЗАРЫНДАҒЫ   КЕШ. 
МАҒАН ТӨНГЕН ЗОР ҚАУІП
Миссис Берктің  мені қуған-қумағанын білген жоқпын. Көшемен 
зытқан бойы тіпті артыма да қараған емеспін. Кір жуушы миссис 
Уинкшип мені көріп, үлкен бір қауіптен қашып бара жатқанымды 
түрімнен сезіп, маған айқай салды: 
– Жүгір, Джимми, жетпесін десең, тезірек жүгір. 
Шолақ көшеден Тернмилл көшесіне құстай ұшып, одан Смит-
филд базарына қарай бұрылдым. Ашық жерде мені миссис Берк 
қуып жететінін, ал базардың бұрылыстары мен қалтарыстарынан 
мені таба алмайтынын  түсіндім.
Базар алаңы тыныш та, бос екен. Мен бұл алаңды жақсы білемін, 
өйткені достарыммен мұнда талай ойнағам. Енді қазір балалардың 
«Шошқа қатарына» баратынын  еске түсіріп, тура соған қарай тарт-
тым. Мен бір жабық дүкеннің сəкісіне шығып, жан-жағыма қарадым. 
Миссис Берктің қарасы көрінбейді. Қатты жүгіргеннен ентіккен 
мен ыза мен ашудан еңіреп тұрмын. Көзімнің жасы миссис Берктің 
тырнағы осып түскен бетімдегі жараның қанымен араласып жатыр. 
Шашым дудырап кеткен, бас киім болса да жоқ, жалаң аяғыма батпақ 
жабысқан, кеудешем жыртық пен жамаудан көрінбейді. 
Алғашқы жарты сағатта миссис Берк бір жерде тығылып тұрып, 
бір бұрыштан маған тап берер деген ойда болдым. Жан-жағыма 
қарағыштап, əрбір сыбдырға құлақ түріп келемін. 
Бірақ, уақыт өтіп жатыр, ал менің қас жауым көрінер емес. Ша-
малыдан кейін ептеп сабама түсіп, сағат төртті соққанын естіген соң, 
енді не істейтінімді ойлай бастадым. Үйге бару керек пе? Жоқ, бұл 
мүмкін емес. Ол мені өлтіреді. Енді ол маған ойына келгенін істей 
алады: əкеме мен шайнап тастаған саусағын  көрсетеді, ал əкем өзіңе 

106
де сол керек дейді.  Ал мен не деп ақталмақпын? Оның саусағын 
шай нап алдым, бұл енді өрескел-ақ. Оның үстіне баланы да түсіріп 
алдым. Маған тыныш отырып, баланы дұрыс ұста деген, ал мен 
оны қолымнан түсіріп алдым. Ол жерде домалап қалды, тіпті қатты 
соғылған да болар. Бейшара Полли. Ол құлағанда қатты айқайлады: 
мүмкін оның сүйектері сынған шығар. Өгей шешем содан да мені 
қумаған болар. Жоқ, үйге қайтуды ойлап та керегі жоқ. 
Бірақ мен қайда бармақпын? Көше қараңғы. Шамдар жағыла 
бас тады. Шошқамен қатар отыра беру жанға жайлы емес. Мен басқа  
жаққа өтіп, жайғастым да өз жағдайымды ойластыра бастадым. 
Өзіме тиген таяқтың көкесін есіме түсіріп, осындай жазаны 
көтере алар ма едім деп, көз алдыма келтіріп отырмын. Кенет біреу 
менің қолымнан түрткенде, басымды көтерсем, қолында екі пенсі 
бар бір еркекті көрдім. 
– Əй, сабалағым-ай, – деді ол жаны ашыған дауыспен,  –  ала ғой, 
өзіңе нан сатып ал. 
Есімді жинап үлгергенше, жүргінші көзден ғайып болды. Мен 
оған алғыс айтып үлгерген жоқпын, алған ақшама  тіпті қуанарымды 
да білмедім. Ол маған жай ғана: «Міне, саған екі пенс!» –  деп неге 
айта салмады. Мені көбі «сабалақ» деп атайтын жəне  мен оған ашу-
ланбайтын едім. Бірақ ол маған  неге нан сатып ал деді. Мен бір 
құдды қайыршыдай. Мен қадірімді кетірмейін деп, жаны ашыған 
адам кеткен жаққа қарап, бар даусыммен қатты айқай салдым: 
– Нан сатып алмаймын! Ойыма не келсе соны сатып аламын! 
Сөйтіп мен өзіме садақа берген адамға қасақана істейін деген 
батыл ниетпен жүріп кеттім. Жолда кездескен тоқаш дүкендерін 
əдейі көзге ілмей, тек тəтті тағамдар туралы ойлап келемін. Сөйтіп 
мен тосап сатылатын шағын дүкенге де келіп жеттім. Бірақ əрбір 
банкісінде бағасы жазылған жазу бар. Маған əсіресе өрік тосабы 
бар банкі дəмді де тəтті көрінді. Банкіде «Əр фунты 18 пенс» деп 
жазылған. Мен саусағымды бүгіп санай бастадым: осы тосаптың 
2 унциясы 2 пенс 1 фартинг тұрады екен. Ал менің бір фартингім 
жетпейді. Бірақ мен екі пенске тосап сұрай аламын ғой. Екі пенс көп 
дүние, мол ақша, қайдағы бір жарты пенс  емес қой. 
–   Маған екі пенске тосап беріңіз! –  деп өз-өзіме қайталап, дүкен 
есігіне қарай батыл қадам бастым. Табалдырықтан аттай бергенім 
сол еді, құлақшекеден біреудің қондырғаны. 
–  Кет əрі! –  деп айқай салды кəрі қожайын əйел. –  Мен он 
минөттен бері сені қадағалап тұрмын, кəззап ұры. 

107
Осыны айтқан  ол есікті сарт жапты. 
Мен қатты қапаландым. Көшеге атып шығып, дүкеннің терезесін 
таспен быт-шыт еткім келді. Бірақ осы сəтте дəмді тағамның исі 
есімді алып, ашуым бірден сап тыйылды. 
Тəтті иіс көрші дəмханадан шығады. Ол жақта ас бұршақты 
пудинг пен таба нанды пештен алса керек. Өзімнің екі пенсімді 
қайдағы бір қасық тосапқа жұмсап қойсам, дəмхананың есігін қалай 
ашар едім. Бір сəтте ойланбастан дəмханаға кірдім де өзіме кешкі  
тамақ сатып алдым: Жарты пенске бір майлы таба нан, ас бұршақты 
пудингтің  бір тілімін жəне жарты пенске шыжғырылған ақтүйнек 
сатып алдым. Бірден-ақ тағамға бас салғым келмеп еді, бірақ мен 
зұлымдардың бар екенін естіген едім. Сонан да өз тағамымды 
қырыққабаттың жапырағына орап, сол жерде бəрін де, бір түйір 
ұнтағын да қалдырмастан соғып алдым. 
Қарным əбден тойды деп айта алмаймын. Мен үш есе көп ас 
жей алар едім, дегенмен ішіме ел қонғандай болды. Ойым қайтадан 
кішкентай Поллиге орала берді. Қазір қалай екен? Ол менімен сөйлесе 
алмады, бірақ менің жылағаным оған ұнамайтынын байқайтынмын. 
Миссис Берк мені сабаған кезде кіп-кішкентай Полли мені мойным-
нан құшақтап, елжірей сүйетін. 
Қиналғаным сонша үйге қайтқым келіп кетті. Немесе көршілердің 
бірі кішкене Поллидің не болғанын, біздің  үйдің не істеп жатқанын 
айтып бергенше көше жағалап  жүре тұрғым келді. 
Əбден қараңғы түскен жəне Смитфилд базарынан  басталатын  
жолда маған  жүргіншілер аз кездесті. Мен жан-жағыма қарап, 
өте сақ жүріп келемін. Əкем немесе миссис Беркке ұқсаған біреу 
көрінсе, қалтарысқа тығыла қаламын. Бірақ текке қорыққан екенмін, 
сөйтіп мен Тернмилл көшесінің жартысын жүріп өттім. Кенет шолақ 
көшеге таяп  қалған  кезде достарымның біріне кездестім. Ол ме-
нен үш-төрт жас үлкен Джерри Пеп деген бала. Айтпақшы, мен оған 
емес, ол маған соқтықты. Ол көшені кесе тура маған қарай жүгіріп, 
мені көргеніне қуанғандай, құшақтай алды. 
– Джим! Жан досым! – деп айқайлады ол. – Қайда бара жатырсың! 
–   Өзім де білмеймін, Джерри, – деп жауап бердім.  –   Үйге ба-
рып, не болғанын көрейін деп едім... 
–  Сен үйге бармап па едің? Қашып кеткеннен кейін таңертеңнен 
бері болған жоқсың ба?  
–  Иə, мен күні бойы далада болдым. Біздің үйде не болып жатыр,