75
2.4.7.
Флэш-жинақтағыш
Флэш-жады (flash memory) —электрмен қайта бағдарламаланатын
жадының (EEPROM) жартылай өткізгіш технологиясы [36]. Сол
термин электронды сызбада осы жартылай өткізгіш технология
негізінде микросызбалар түріндегі тұрақты жад құрылғыларының
технологиялық толық шешімдерін белгілеу үшін қолданылады. Флэш
жады көбінесе қатты күйдегі сақтау құрылғыларының кең санатын
білдіреді.
Ықшамдылық, арзандық, механикалық беріктік, үлкен көлем,
жылдамдық және төмен қуат тұтынуына байланысты флэш-жад
сандық портативті құрылғылар мен ақпарат тасымалдау құралдарында
кеңінен қолданылады. Бұл технологияның елеулі кемшілігі
тасымалдаушылардың шектеулі өмір сүру ұзақтығы, сондай-ақ
электростатикалық разрядқа сезімталдығы болып табылады.
Жад картасы немесе флэш-карта (2.23-сурет), — сандық
ақпаратты сақтау үшін пайдаланылатын ықшамды электрондық сақтау
құрылғысы болып табылады. Қазіргі заманғы жад карталарын флэш-
жады негізінде жасайды, бірақ басқа технологиялар негізі
пайдаланылуы мүмкін. Жад карталары электрондық құрылғыларда,
соның ішінде сандық камералар, ұялы телефондар, ноутбуктар,
портативті сандық аудио ойнатқыштарда кеңінен қолданылады.
2.23-сурет. Жад карталарының
көрнекі миниатюризациясы
76
USB-флэш жинақтағыш (флэш-драйв, флэш-диск, 2.24-сурет) —
флэш жадты сақтау құралы ретінде пайдаланатын және USB
интерфейсі арқылы компьютерге немесе басқа оқу құрылғысына
жалғанған жад құрылғысы [36].
USB-жинақтағыштарының негізгі мақсаты - деректерді сақтау, беру
және алмасу, резервтік көшіру, операциялық жүйелерді (LiveUSB)
жүктеу және т.б. Оның ыңғайлылығына байланысты флэш
жинақтағыштар өте кең қолданылады. Флэш-картаға сәйкес келетін
білікті емес полиция қызметкері үшін (COFEE) компьютерден
дәлелдерді автоматты түрде жоюға арналған бағдарламалық пакет
әзірленді.
USB флэш жинақтағыштар әдетте алынбалы және қайта жазылатын
болады.
Флеш-жинақтағышның негізгі компоненттері:
■
USB-интерфейс — компьютермен физикалық жағдайын қамтамасыз
етеді.
■
бақылағыш— кіріктірілген ROM және RAM тұратын кішігірім
шағын бақылағыш.
■
NAND-чип — ақпараттарды
сақтайды;
■
осциллятор — синхрондаушы дабылдарды түрлендіреді (12 MD
J
,)
және мәліметтерді шығаруды басқарады.
Флеш-жинақтаушылардың артықшылықтары:
■
аз
салмақты, жұмысында шуыл жоқ,
портативті;
■
әмбебап: заманауи компьютерлер, теледидарлар және
USB-
ұяшықтан
тұратын DVD-ойнатқыштар;
■
энергия шығымының төменділігі (себебі
CD, DVD және қатқыл
дискілермен салыстырғанда механизм
болып табылмайды
)
;
■
температураның кең ауқымында жұмыс
істеу мүмкіндігі;
■
қатқыл
дискілермен
салыстырғанда
механикалық әсерлерге (діріл, соққы)
төзімділігі;
2.24-сурет. USB-флэш-жинақтағыш
77
■
оптикалық тасымалдағыштар мен дискеттер үшін мәселе болған
шаңдар мен сызаттардың әсеріне төзімді;
■
мәліметтерді автономды түрде 5 жылға дейін, кейбіреуі 10 жылға
дейін сақтайды;
Флеш жинақтағыштардың кемшіліктері:
■
қате болғанға дейін жазу / өшіру циклдарының шектеулі саны. MLC
технологиясымен (көпшілігі) пайдаланылатын жад микросызбасы
көбінесе 5000 қайта жазу циклына төзе алмайды [2]. Сонымен
қатар, USB-қосқыштың ресурсы шектеулі - шамамен 1500
қосылым;
■
жазу мен оқу жылдамдығы USB өткізу қабілеттілігімен шектеледі;
■
ықшам-дискілерден айырмашылығы олар кез келген электроникаға
тән кемшіліктерге ие: электростатикалық разрядқа
және радиацияға
сезімталдық;
■
интерфейстің асимметриясы симметриялы түрде көрінетін
жалғағыш, сондықтан бірден әрдайым байланысуға болмайды. USB
үшін көптеген жалғағыштардың болмауы, әдетте жалпыға арналған
және флэш-дискілерде, әсіресе жиі қосылу / ажыратылуына
байланысты.
Флэш-жинақтағыш — бүгінгі таңда ең көп тараған ақпарат
тасымалдағыш құралдарының бірі. Әдеттегідей, ең көп тараған
операциялық жүйелердің бірі Windows ауыспалы медиадан ауысуға
рұқсат беруді қамтиды. Осыған орай флеш-жинақтағыш Windows
ортасында «бір флеш-жинақтағыштан екіншісіне» вирустардың
таралуына ықпал етеді. Бұл мәселеге арналған аппараттық шешімдер
ретінде келесі опциялар бар: саусақ іздерін анықтауға арналған флэш
дискілер, арнайы бағдарламалық жасақтаманы бұғаттап, жазудан
қорғайтын жүйесі бар флэш-жинақтаушы (көбінесе дискке жазуға
рұқсат беретін немесе тыйым салатын механикалық қосқыш ретінде).
Бұл мәселе бойынша аппараттық шешімдер ретінде келесі
опциялар бар: саусақ іздерін анықтауға, арнайы бағдарламалық
жасақтаманы бұғаттауға,
жазба қорғау
жүйесі бар
флэш
жинақтаушыларға (көбіне механикалық қосқыш ретінде енгізілген
аккумуляторға). Флеш жинақтағыштың жоғалуы салдарынан құпия
ақпаратпен бірге оның иесінің жеке өміріне қауіпті болуы мүмкін. Бұл
мәселені
шешу
үшін
үшінші
тараптың
криптографиялық
бағдарламалық жасақтамасы қолданылады (мысалы, FreeOTFE).
Кейбір флэш жинақтағыштар аппараттық деңгейде іске қосылған
шифрлау жүйесімен жабдықталған.
