63
Гбайтқа дейін өзгереді. GPU және басқа электрондық компоненттердің
видео жадына кіруі бүкіл графикалық шағын жүйенің қажетті жоғары
өнімділігін қамтамасыз етуі керек. Ол үшін SGRAM, қос портты
(dualport) VRAM, WRAM және т.б. сияқты жоғары жылдамдықтағы
мамандандырылған жады түрлері қолданылады. Шамамен 2003
жылдан бастап бейне жады әдетте
SDRAM жадындағы DDR
технологиясына негізделген екі есе тиімді жиілікте (деректерді беру
тек қана сағаттық сигналдың көтеріліп жатқан шекарасында ғана емес,
сондай-ақ құлау шетінен де синхрондалады), одан кейін DDR2,
GDDR3, GDDR4 және GDDR5 технологияларына негізделді. Қазіргі
заманғы видео карталардың деректер беру жылдамдығы (өткізу
қабілеті) 327 Гб / с жетеді.
Бейне
жады уақытша сурет деректерін, сонымен қатар
текстураларды, көлеңкелерді, шыңдар буферлерін
(vertex buffer objects
— VBO), Z-буферін (3D графикадағы кескін элементтерінің
қашықтығы) және басқа да ұқсас графикалық шағын деректер (VBIOS
деректерінің көп бөлігін қоспағанда, GPU ішкі жады және т.б.) мен
кодтарды сақтау үшін пайдаланылады.
Қазіргі уақытта платалар DVI монитор, HDMI немесе DisplayPort
(2.18-суретті қараңыз) бір-үшке (соңғы ұрпақтың кейбір ATi
видеокарталары алты қосқыштармен жабдықталған) біріктіруге
арналған қосқыштармен жабдықталған.
DVI және HDMI порттары
бейне сигнал беру стандартының дамуында эволюциялық кезеңдер
болып табылады, сондықтан адаптерлерді порттардың осы түрлерімен
байланыстыру үшін пайдалануға болады. DVI-I портында монитордың
адаптер арқылы ескі D-SUB жалғағышына (DVI-D рұқсат бермейді)
қосылуына мүмкіндік беретін аналогты сигналдар да бар.
DisplayPort
төрт құрылғыға, соның ішінде аудио жабдығына, USB хабына және
басқа кіріс / шығыс құрылғыларына қосылуға мүмкіндік береді.
Сондай-ақ видеокартада S-Video композитті және компоненттік бейне
шығысы, ViVo деп белгіленуі мүмкін.
Салқындату жүйесі бейне процессордың температурасын ұстап
тұруға және (жиі) бейне жадысын қолайлы шектерде ұстауға арналған.
Қазіргі заманғы графикалық адаптердің дұрыс әрі толыққанды
жұмысы видео драйвер көмегімен қамтамасыз етілген.
Бұл графикалық
карта өндірушісі беретін арнайы операциялық жүйе және операциялық
жүйенің іске қосылуы кезінде жүктеледі.
Видео драйвері жүйе
арасындағы интерфейстің функцияларын және онымен жұмыс істейтін
бағдарламаларды, видео адаптерін орындайды. Видео драйвері видео
адаптерінің барлық бөліктерінің тиісті шиналар арқылы бақыланатын
64
арнайы бақылау регистрлерімен жұмысын бағдарлама арқылы
бақылайды.
2.4.5.
Қатқыл дискі
Қатқыл магнитті дискілердегі жинақтаушы (ҚМДЖ,
Hard
(Magnetic) Disk Drive — HDD, HMDD, 2.19-сурет), қатқыл дискі —
магниттік жазба принципіне негізделген кездейсоқ қол жеткізуді
сақтау құрылғысы (ақпаратты сақтау құрылғысы) [36]. Бұл көптеген
компьютерлерде негізгі деректер қоры болып табылады.
Қатты диск герметикалық аймақтан, позициялау құрылғысынан
және электроника блогынан тұрады.
ҚМДЖ ақпараты ферромагниттік материал қабаты көбінесе хром
диоксиді, магнитті дискілермен жабылған қатты (алюминий немесе
шыны) пластиналарда жазылады. ҚМДЖ бір немесе бірнеше осьтерді
пайдаланады.
Жұмыс режимінде оқылатын бастары кіріс ағынының
араласуы себепті пластиналар
бетіне тиіп кетпейді, бұл
жылдам айналу
кезінде беттің жанында орналасады. Бас және диск арасындағы
қашықтық бірнеше нанометр (қазіргі заманғы дискілерде шамамен 10
нм) және механикалық байланыс болмауы құрылғының ұзақ қызмет
мерзімін қамтамасыз етеді.
Дискілердің айналуы болмаса, бастар
шпиндельге немесе дискіден тыс қауіпсіз жерде орналасқан, онда
дискілердің бетімен қалыпсыз байланыста болмайды.
Ақпарат
сақтағыш
әдетте
жинақтаушымен,
электроника
өткізгішімен және блогымен бірігеді. Мұндай қатты дискілер жиі
алынбайтын сақтау құралы ретінде пайдаланылады.
Қазіргі заманғы жаппай шығарылатын қатты дискілер ATA (IDE
және PATA) интерфейстерімен, SATA, eSATA, SCSI, SAS, FireWire,
SDIO және Fiber Channel интерфейстерін пайдалануы мүмкін.
Жинақтағыштардың
негізгі
сипаттамалары
төменде
қарастырылады.
Сиымдылық (capacity) — дискімен сақталуы мүмкін деректердің
саны. Деректерді жазу технологиясын үздіксіз жетілдіру нәтижесінде
алғашқы қатты дискілерді жасау сәтінен бастап, барынша мүмкін
сыйымдылық үздіксіз артады. Қазіргі заманғы қатты дискілердің
сыйымдылығы (3.5 дюймдік форма факторымен) 2011 жылғы
қыркүйекте 4000 Гб (4 терабайт) деңгейіне жетеді және 5 ТБ-ге
жақындайды. Информатикада қабылданған 1024-нің көпірін білдіретін
приставка жүйесінен айырмашылығы, өндірушілер қатты дисктердің
сыйымдылығын көрсете отырып, 1000-нан астам мөлшерді
пайдаланады, яғни «200 Гбайт» деп белгіленген қатты дискінің
сыйымдылығы 186,2 Гбайт.
65
2.19-сурет. Қатқыл дискі
құрылғысы
Физикалық өлшем (форм-фактор; dimension) дербес компьютерлер
мен серверлерге арналған заманауи дискілердің барлығы дерлік жұмыс
үстелі
компьютерлерінде
және
ноутбуктерде
стандартты
қондырғылардың өлшемі үшін 3,5 немесе 2,5 дюйм еніне ие. Сондай-
ақ тарату форматтары - 1,8; 1.3; 1 және 0,85 дюйм. 8 және 5,25 дюйм
форма факторларындағы жинақтаушыларды шығару тоқтатылды.
