Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»

 
78 
ШЕТКЕРІ ҚҰРЫЛҒЫ
 
2.5.1. 
Сұйық кристалды мониторлар
 
Монитор  -  ақпаратты  көрнекі  көрсетуге    арналған  құрылымдық 
аяқталған құрылғы [36]. 
Заманауи  монитор    (2.25-сурет)  экраннан  (дисплей),  қуат  көзін, 
басқару  платасынан  және  корпустан  тұрады.  Мониторда  көрсетілетін 
ақпарат  видео  дабылды  қалыптастыратын  электрондық  құрылғы 
болып  (компьютерде  –видео  картадан)  келеді.  Кейбір  жағдайларда 
теледидар монитор ретінде де қолданыла береді. 
Экранның  түрі  бойынша  компьютер  мониторлары  келесідей 
жіктеледі:
 
■ 
ЭСТ  —  электрондық  сәулелік  түтік  (CRT)  мониторы.  Қазіргі 
уақытта  осы  типтегі  заманауи  ДК  мониторларының  көпшілігі 
пайдаланылмайды;
 
■ 
СК  —  сұйық  кристалды  мониторлар  (liquid  crystal  display,  LCD). 
Осы  типтегі  мониторлар  көптеген  заманауи  компьютерлерде 
қолданылады;
 
■ 
плазмалық  —  плазмалық  панель  негізінде  (plasma  display  panel, 
PDP; gas-plazma display panel);
 
■ 
проектор — видео проектор және экран бөлек немесе бір корпуста 
(нұсқа ретінде айна немесе айна жүйесі арқылы) және проекциялық 
теледидарда орналастырылған;
 
2.25-сурет. Компьютер мониторы 
 
2.5. 
 

79 
 
 
 
 
 
■ 
OLED-монитор  —OLED  технологиясы  (organic  light-emitting  diode 
— органикалық жарық сәулелендіруші диод);
 
■ 
виртуалдық ретиналды монитор — көздің торына тікелей бейнені 
қалыптастыратын шығыс құрылғыларының технологиясы;
 
■ 
лазерлік — лазерлік панель негізінде (өндіріске енді ғана енуде)
 
СК мониторлардың негізгі сипаттамалары. Монитор экранының 
ең  көп  тараған  өлшемдері  17,  19,  20,  21,  23  дюйм.  Мониторды 
пайдаланған  кезде  өте  қарапайым  үлгіні  көруге  болады:  монитордың 
мөлшері неғұрлым кең болса, онымен жұмыс істеу неғұрлым ыңғайлы.
 
Әдетте  монитордың  экран  өлшемі  неғұрлым  көбірек  болса,  оның 
ажыратымдылығы  үлкенірек  экранда  құжаттың  немесе  кескіннің 
үлкенірек фрагментін көруге болады және бір уақытта бірнеше терезе 
ашылады.
 
Екінші жағынан,  монитор  неғұрлым  көбірек  болса,  үстелге 
көп  орын  алады.  Компьютердің  қалыпты  жұмысы  үшін  ең  төменгі 
экран  өлшемі  17  дюйм  болады.  Мониторды  графикамен  жұмыс  істеу 
үшін  пайдалануды  қаласаңыз,  экран  өлшемін  20  дюйм  және  одан 
жоғары таңдау қажет. 
СК 
мониторының 
максималды 
ажыратымдылығы 
оның 
матрицасының  физикалық  рұқсатымен  анықталады.  Монитордың 
ажыратымдылығы  неғұрлым  жоғары  болса,  сіз  көрсете  алатын 
ақпараттарды  көбірек  енгізе  аласыз,  бірнеше  құжатты  бірден  ашып, 
үлкен кескінді өңдеуге болады. 
СК  мониторлары  үшін  ең  жоғарғы  ажыратымдылық  әдетте 
экранның 
диагоналіне 
байланысты. 
17 
дюймдік 
заманауи 
мониторлардың көпшілігі 1600 x 900 ажыратымдылыққа ие. 19-дан 27 
дюймға  дейінгі  диагоналы  бар  мониторлардың  1920  x  1080 
ажыратымдылығы бар. Бұл ажыратылым кеңседе жұмыс істеуге және 
фильмдерді көруге мүмкіндік береді. 
Соңғы  уақыттарда  мониторлар  жоғары  ажыратылымдықпен  пайда 
болды.  Осылайша  Retina  дисплейі  бар  Apple  MacBook  Pro  15  15-
дюймдік компьютерінің мониторы 2880 x 1800 ажыратымдылыққа ие 
және  компьютерлік  мониторлар  ретінде  пайдаланылуы  мүмкін  Sony 
мен  LG  теледидарының соңғы  үлгілері  3840x2160  ажыратымдылыққа 
ие. 
Нүкте  қадамы  (dot  pitch)  —    бұл  әртүрлі  жолдардағы  бір  түстегі 
люминофор нүктелерінің арасындағы қашықтық. Әртүрлі жолдардағы 
нүктелер 
бір-бірінің 
астында 
орналаспағандықтан 
нүктелер 
арасындағы қашықтық нүктелердің арасындағы қашықтыққа қарағанда 
үлкен. Кейде нүктенің қадамы кинескоптық астық деп аталады.
 
Бірақ  нүктенің  қадамы  люминофор  нүктесінің  өлшемі  емес,  атап 

 
80 
айтқанда  әртүрлі  триад  нүктелерінің  арасындағы  қашықтық  болып 
табылады
. 
Қандай  да  бір  нүкте  қадамы  (немесе  егер  мониторда 
апертурлық торымен кинескоп бар болса, апертурлық тордың қадамы) 
монитордың  суретін  нақты  және  егжей-тегжейлі  түрде  жаңғырта 
алады.
 
0.22  пиксельді  қадаммен  монитор  0,25  пиксельді  қадаммен 
жақсы  болғандығын  айта  кету  керек,  өйткені  бірнеше  маңызды 
сипаттамалар  сурет  сапасына  әсер  етеді:  фокус  дәлдігі,  түс  сапасы 
және  т.б.  Сондықтан  шағын  нүктелік  қадаммен  монитор  үлкен  нүкте 
қадамы бар монитордан жақсы, қалғандары тең. 
Жарықтық (200-ден 700 кд/м
2
) – монитор экранының максималды 
жарықтығы.  Жарықтық  экранның  жарқылының  қарқындылығын 
сипаттайды, шаршы метрге арналған кандельде өлшенеді (кд/м
2
) және 
СК-мониторлар  үшін  маңызды  параметр  болып  табылады.  Жоғары 
жарықтылық  мониторда  күшті  жарықтандырылған  бөлмеде  жұмыс 
істейтін  жағдайларда  маңызды.  Кескіннің  төмен  жарықтығымен  оны 
сыртқы  жарық  көзімен  жарықтандыруға  болады.  Көптеген  СК 
мониторларында экранның жарықтығы 250-ден 400 кд/м
2
-қа дейін. 
Контраст  (кереғарлық)  —  ең  төменгі  жарықтылықтың  (ақ  өріс 
көрсетілгенде)  экран  жарықтығына  қатынасы.  Контраст  СК 
мониторларының  суретінің  сапасын  бағалауда  маңызды  параметр 
болып табылады. Бұл мән реңктерді және жартылай жиектерді жіберу 
мүмкіндігін  анықтайды.  Монитордың  контрасты  жоғары  болса, 
қараңғы  кескіннің  жарықтануы  соншалықты  жақсы  болады.  Адам 
көзінің  қалыпты  жұмысы  үшін  контраст  деңгейінің  кем  дегенде  250 
болуы керек, 500-600 шамасы жақсы деп санауға болады, ал 800-1000 - 
өте жақсы. 
Монитор  жұмыс  істей  алатын  максималды  тік  жиілік  (1-ден  400 
Гц-ге  дейін).  Тік  сканерлеу  кескін  қалыптастыру  кезінде  электронды 
сәуленің  тігінен  ауытқуына  арналған.  Жою  жиілігі  герцте  өлшенеді 
және  кескін  қалыптасқан  кезде  секундына  қалыптасатын  кадрлар 
санын көрсетеді. 
Монитор  жұмыс  істей  алатын  көлденең  сканерлеудің  ең  аз  жиілігі 
(0-ден  760  кГц-ке  дейін).  Көлденең  сканерлеу  кескінді  қалыптастыру 
кезінде  электронды  сәулені  горизонттағы  бойымен  жылжытуға 
арналған.  Көлденең  сканерлеу  жиілігі  килогертте  өлшенеді  және 
экранда көлденеңінен секундына қанша рет жүретінін көрсетеді. 
Монитор  экранында  пиксельді  жауап  беру  уақыты  (2-ден  60  мс 
дейін). Бұл параметр СК технологиясы негізінде жасалған мониторлар 
үшін  маңызды.  Осы  технологияның  ерекшеліктеріне  байланысты 
бақылау сигналы қолданылған кезде, пиксель сәл уақыт өткен соң ғана