56
2.4.3.
Оперативтік жады
Оперативтік жады (кездейсоқ қолжетімді
Random Access
Memory)
– бұл процесті орындау үшін қажетті деректер мен
командаларды уақытша сақтайтын компьютерлік жады жүйесінің
өзгермелі бөлігі [36]. Міндетті шарт - жадтың мекенжайы (әрбір
машина сөзінің жеке мекенжайы бар).
Процессор мен оперативтік жады арасында
деректер алмасу тікелей
немесе жоғары деңгейдегі 0-деңгейі (АЛУтіркелімдері) немесе кэш
болған кезде (оның көмегімен) орындалады.
Оперативтік жадыда сақталған деректер тек жад модульдеріне
кернеу қолданылғанда, яғни компьютер қосулы болғанда қол жетімді
болады.
Қуат модульдерінің жоғалуы, тіпті қысқа
мерзімде де ЖЖҚ-да
деректердің бұрмалануына немесе толығымен жойылуына әкеледі.
Энергияны үнемдейтін компьютерлік аналық платаның үнемдеу
режимі оның ұйқы режиміне ауысуына мүмкіндік береді, бұл электр
энергиясын тұтыну деңгейін едәуір төмендетеді. Бұл жағдайда ЖЖҚ
мазмұнын сақтау үшін оны арнайы файлға жазады.
Жалпы алғанда оперативтік жады операциялық жүйе деректерін
және жұмыс істейтін бағдарламаларды қамтиды, сондықтан
компьютер бір уақытта орындалатын тапсырмалардың саны ЖЖҚ
көлеміне байланысты болады.
Ең заманауи компьютерлердің ЖЖҚ-сы – бұл кездейсоқ
қолжетімді құрылғылар қағидаты бойынша ұйымдастырылған
жартылай өткізгіш интегралды сақтау құрылғылары бар динамикалық
жад модулі. Динамикалық жад түрі статикалық тұрғыдан қарағанда
арзан болып табылады және оның жоғары тығыздығы көрінеді. Бұл
көп жад ұяшықтарды орналастыру үшін бірдей кремний субстрат
кеңістікте береді, бірақ төменде оның өнімділігі беріледі. Статикалық
жады, керісінше жылдамырақ, бірақ ол қымбат. Осыған байланысты
бұқаралық жады динамикалық жад модульдеріне негізделген және
статикалық жады микропроцессор ішіндегі кэш жадты құру үшін
қолданылады.
Динамикалық типтегі жады (DRAM). Шығаруды (бит) сақтау
үшін бір конденсатордан және бір транзистордан тұратын контур
қолданылады (екі конденсатордың кейбір нұсқаларында). Мұндай
жады, ең алдымен, бірінші кезекте жоғары құн мәселесін шешеді, (бір
конденсатор және бір транзисторлар бірнеше транзисторлар қарағанда
арзан) екіншіден, жинақы. Сондай-ақ оның кемшіліктері де бар. Ең
алдымен, конденсаторларға негізделген жады триггерлерге қарағанда
баяу жұмыс істейді, өйткені конденсаторды зарядтау қажет, ал