Оқулық «Білім беруді дамыту Федералды институты»

136 
параметр шамасын нақты санға қалай түрлендіруге болады. Осы 
сұрақтың жауабы екі үрдіспен байланысты: уақытқа қарай кванттау 
және деңгейге қарай кванттау — баламалы (үздіксіз) сигналдардың 
дискретті (тіркелген, олай болса, үзілісті түрде бір-бірінің артынан 
ілеспелі) шамалармен ауыстырылуы. 
3 тарауда бұған дейін «дискретті шама» және «дискреттік 
сигнал» түсінігі қарастырылды. Баламалы сигналдың дискреттіге 
ауысуы сигналдың квантталуы деп аталады. 
Уақытқа қарай кванттау кезінде баламалы (үздіксіз) сигналдардан 
өлшеуіш аппаратура кезекті өлшеуін жассау барысындағы кезге 
сәйкес келетін оның бөлек бір шамалары бөлініп шығады, яғни бұл 
сигналдың сандық кодқа түрленуі орын алады. Сигналдың түрлену 
кездері 5.20-суретте көрсетілген, онда 
а 
t1, t2 және тағы басқалар 
сияқты. Дөңгелектер арқылы туынды болып табылатын осы кездегі 
сигналдар шамасы белгіленген ( 5.20, 
а-суреті қараңыз)
. 
Сигналдардың түрлену кездері неғұрлым сирек болса, соғұрлым ол 
екі түрленулер арасындағы уақытта тым көп өзгеріске ұшырауы 
мүмкін, сәйкесінше, оның түрлену дәлдігі төмендейді. Сондықтан, 
кіру сигналы неғұрлым жылдамырақ өзгеретін болса, соғұрлым 
оның түрленуі жиі орын алады, яғни, квантталу жиілігі жоғары 
болуы тиіс. 
Деңгейге қарай кванттау үздіксіз х сигналдардың мүмкін 
мәндерінің барлық ауқымына толтырылатын кванттау деңгейінің 
шкаласын құруға сай келеді (5.20, б сурет). Кванттау деңгейлері бір-
бірінен қолданылатын аппаратураның сигнал өлшеуішінің 
дәлдігімен анықталатын кванттау қадамына кейінге қалып отырады. 
5.20-
сурет. Уақытқа қарай кванттау (а) және деңгейге қарай кванттау 
(б) балама шамалар.

Кванттау барысында сигнал мәндерінің дәлдәгә кванттау 
шкаласынынң жақын мәндеріне ауыстырылады, яғни жуықтылады. 
Бұл 5.20, б-суретте жақсы көрсетілген, онда үзік сызықтарды 
салыстыру үшін кіріс сигналы көрсетілген. Сәйкесінше, түрлендіру 
дәлдігін арттыру үшін, өлшеуіш аппарат дәлдігін арттыра отырып, 
кванттау қадамын азайту қажет болып табылады. 
Бақылау және өлшеудің автоматты жүйесінде бір мезетте 
кванттаудың екі түрі де қолданылады. Уақытқа қарай сигналдарды 
кванттау шамаларды үздіксіз қадағалау үрдісін импульстік үрдіспен 
ауыстыруға және осы аралықта басқа да сигналдарды өлшеуге 
мүмкіндік береді. Сигналдардың әрбірі екі түрлендіру арасындағы 
уақыт ішінде өзгеріссіз деп саналады. Нәтижесінде, автоматты жүйе 
үздіксіз сигналды 5.20, 
б-
суреттегідей, жартылай қанық түрде 
келтірілгендей, үздікті сызық ретінде «көреді». 

жүктеу 4,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: