Оқулық Алматы 2005 ббк 28. 04 М 87 Оцуыцты жогары оцу орындары студенттеріне

жұптаса алмайды. Ондай өзгерістер арнайы репарация (қайтадан 
қалыпқа 
келтіретін) 
ферменттері 
арқылы 
түзіледі, 
яғни
комплементарлы қальшқа келеді.
Мүндай 
түзету 
(коррекция) 
процесінде 
матрица 
ролін 
гетеродуплекстің жіпшелері атқарады (12 — сурет. Г және ІҮ).
Ең соңында жүретін тетрадалық ажырауды осы процестің 
нәтижесі деп қарастыруға болады. (12 - сурет. Д және Ді ).
Сонымен 
жоғарыда 
айтылған 
жалпы 
кроссинговердің
механизмін көрсететін жетістіктерге қарамастан әлі де түсініксіз 
мәселелер көп. Соған байланысты рекомбинацияның молекулалық 
механизмін зерттеу молекулалық генетиканың басты бір проблемасы 
больш есептеледі.
КРОССИНГОВЕРГЕ ЭСЕР ЕТЕТІН
ФАКТОРЛАР
Хромосомалардың айқасуының өзі күрделі биохимиялық және 
физиологияльгқ процесс болғандықтан сырткы ортаның, жалпы 
организм мен жеке клетканың функционалдық жағдайьша және 
өзінің ішкі қүрылымына, яғни генотипіне тығыз байланысты болады. 
Көптеген жануарлар мен өсімдіктерде кроссинговер аталық жыныс 
клеткаларының мейоздық бөлінуі кезінде пайда болады. Ал кейбір 
жәндіктерде 
(жібек 
күрты) 
хромосомалардың 
айқасуы 
тек 
гомоморфты (XX) жыныста ғана кездеседі.
Кроссинговер мөлшері организмнің 
жасына да байланысты. 
Жас организмде ол жоғары болады да, жас үлғайған сайын оның 
мөлшері кемиді.
Кейбір организмнің генотипінде мысалы, қара бңцайда хиазмнің 
пайда болуын бақылауға алатын геннің болатындығы анықталған.
87

Сонымен 
қатар 
кроссинговерді, 
организмге 
әртүрлі 
факторлармен эсер ету жолымен, қолдан жасауға да болады, оны 
шідукциялық кроссинговер деп атайды. Мысалы, радиоактивті 
сөулелермен, химиялық агенттермен немесе жоғары жэне төменгі 
температурамен эсер етсе, Д Н К —ның қүрылымы бүзылады. Соған 
байланысты кроссинговердің де мөлшері өзгереді.
Сөйтіп, 
кроссинговердің 
нәтижесінде 
гендер 
рекомбина- 
цияланады. Соның негізінде организмнің бойындағы белгілер мен 
қасиеттер өзгере алады. Жалпы кроссинговер құбылысы эволюция 
процесінде маңызды роль атқарады.

жүктеу 8,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: