238
Тиісті сапаны қамтамасыз ету үшін негіз салушы жағдайлар мен талаптарды
сақтау қажет.
А. Жағдайлар.
- түлъінушыға осы процестің маңызды қурамдасы ретінде карау;
- басшылықтың фирманы басқару жуйесін жақсарту процесін енгізу
жөніндегі узақ мерзімді міндеттемелерді кабылдауы;
- кемелге келу шексіз деген сенім.
- олар проблемалардың əсеріне жауап қатқаннан гөрі ал-дын алган жөн;
- мүделілік, жетекші рол жэне басшылықтың тікелей қатысуы;
- ең аз шамадағы қателіктерден көрінетін жумыстың үлгі-қалпы
(стандарттары);
- фирманың барлық қызметкерлерінін ужымдық түрде де, жекеше түрде де
қатысуы;
- адамдарды емес, процестерді жетілдіруге баса назар аудару;
- жабдықтаушылар сіздің серіктесіңіз болады деген кэміл сенім;
- еңбекті мойындап, қадірлеу.
Сапаны шығынды қысқарту мен халықаралық бэсеке жаг-дайында тіршілік
ету негізі деп қараған жөн. (Сапа - материал-дық ресурстарды үнемдеу, өйткені
өнімнің қызмет ету мерзімі ұзарады, бул ресурстарды үнемдеуге экеледі.
Сонымен қатар, ол - бэсекеге деген мүмкіншіліктің негізі).
Түтынушы түрғысынан қарағанда бүйым сапасы - түтыну-шы талаптарын
қанағаттандыру деңгейі. «Тутынушыдан асқан бастық жоқ».
Б. Талаптар мынаған қойылады:
- бақылау мен өнімді сынау жүйесіне - сенімділік сертификаты;
- өндірісті үйымдастыру жүйесіне;
- сапалы жобалаудан бастап пайдалануға дейін басқару жүйесі;
- сапаны технологиялық процесте қамтамасыз ету;
- сапаны қолдау жүйесін фирмашілік бақылау.
Сапа көрсеткіштері
Сапаны басқаруда көрсеткіштердің екі тобын ажыратқан жөн:
- эр түрлі саладагы сапаның көрсеткіштері;
- нақты позициялар бойынша сапа көрсеткіштерінің жүйесі.
А. Əр түрлі саладагы сапа көрсеткіштері. Көрсеткіштердің алгашқы тобы
өндіріспен байланысты:
■ акау мен түзетулердің колемі.
■ жүмыс жүктемесіндегі (нарядтағы) қателер.
■ жарамсыз деп табылған бүйымдар проценті.
Екінші топ - сапаны қамтамасыз ету.
■ қате жасалган партия проценті.
■ қүрылымды өзгерту мөлшері.
■ есеп айырысудағы жэне шоттарды ресімдеудегі қателіктер.
■ түзету шарасын өткізгенге дейінгі циклдің үзақтығы.
Үшінші топ - бухгалтерлік есеп:
239
■ мерзімі өткен төлемдер проценті;
■ жаңылыс бухгалтерлік жазбалар;
■ төлем тізімдемесіндегі (ведомосіндегі) қателер;
■ ақпарат алу туралы өтінімдерді қанагаттандыру.
Төртінші топ - маркетинг:
■ болжамдық жорамалдың дэлдігі;
■ қате толтырылған тапсырыстар мөлшері;
■ мэмілелердегі қателер;
■ ақпарат алу уақыты.
Бесінші топ - ақпараттық қызмет көрсету:
■ график бойынша шығарылмаған есеп берулер саны;
■ бағдарламадан табылган қателер;
■ мэтінде өзгертілгендердің саны;
■ ақпаратты алу уақыты.
Алтыншы топ — сатып алу қызметі:
■ артык қорлар.
■ материал алу циклінің уакыты;
■ материалдардың жетіспеушілігі салдарынан өндіріс-тегі іркілістер .
Ə. Нақты позиция бойынша сапа көрсеткіштерінің жүйесі.
Машиналардың сапасы - техникалык (қуаттьшық, дэлдік, ре-сурстардың
ұлестік
шыгысы) сенімділігі; эргономикалық (колай-льшығы,
автоматтандырьшу, қауіпсіздік); эстетикалық; экономикалык көрсеткіштер.
Жоба сапасы - сату кезінде жасалған түзетулер мөлшері.
Технология сапасы - бүрмалаулар саны.
Өнім сапасы - өндірістік; түтынушылық; экономикалык.
Нарықтық экономика жағдайында өнім (тауар) сапасының көрсеткіштеріне
ерекше назар аударылды. Ол қажеттіліктерді қанағаттандырумен тығыз
байланысты. Сондықтан, өнімнің сапасы оның жиынтық қасиетттері ретінде
анықталады
жəне
оның
мақсаттарына
сай
кейбір қажеттіліктерін
канағаттандыруға се-бепкер болады
.
Өнімге тэн қасиеттерді сан жагынан бағалау сапа көрсет-кіштерімен
көрсетіледі. Əдетте өнім сапасы көрсеткіштердің он тобынан қалыптасады:
- белгіленген мақсаттарынан;
- сенімділігінен;
- технологиялық жағынан;
- стандарттау жəне сэйкестендіру (унификация);
- эргономикалық жэне эстетикалық жағынан;
- тасымалдауға қолайлылығымен;
- патентті жэне қүқықтық;
- экологиялық жағынан;
- қауіпсіздік түргысынан.
Алғашқы сегіз көрсеткіш, олардың сандық сипаты түтыну-шы мен өнімді
дайындаушы арасындағы келісімшарт арқауы болса, ал кейінгі екеуі -
240
қауіпсіздік пен экологиялық - барлық елдерде үлттық жэне халықаралық
стандарттармен реттеледі жэне оларды сақтау міндетті.
Экономикалық көрсеткіштер өнімнің маңызды сипаты болып табылады
жэне сапа мен шығындарды салыстырумен бейнеленеді.
К
мүнда, K j - сапаның интегралды көрсеткіші;
Q j - і өнімнің сапасы;
С
Е
- сапа үшін шыққан шығындар, бүған сату бағасы, бүйым-ның
қызмет еткен барлық мерзімі ішіндегі пайдалану бойынша шығындар
(қүндық бейнеленуі - теңге, сом.).
Сапа мэселесінің көкейкесті болу себебі, қазіргі заманғы элемде ол
кэсіпорын жүмысының басты көрсеткішіне айналды.
Жүмыстың сапа жагынан нэтижелілігі кəсіпорынның нарық жағдайында
қалайша тіршілік етуін, ғылыми-техникалық прогресс қарқынын, өндіріс
тиімділігінің өсуін, кэсіпорында пай-даланылатын ресурстардың барлық
түрлерін үнемдеуді анықтайы.
Өнім сапасы бойынша жүмыс - элемнің жетекші фирма-ларының іс-
əрекетіне тэн белгі.
18. 3
Сапаны басқарудың шетелдік тəжірибесі
Сапа мэселесінің барлық маңызын ең алдымен Жапония экономистері
түсінді. Жапондық өнімнің жоғары сапасына жету жолындағы қозгалыстың
негізін салушылардың бірі профессор Каору Исикава «Сападан үнемдеуге
болмайтындығын, өйткені сапаның өзі үнем екендігін» атап көрсетті. Доктор
Исикава сапаны басқару эдістері негізінде барлық жерде бірдей жэне бір
принциптер эр түрлі салаларда жэне эр түрлі елдерде қолда-нылуы мүмкін деп
есептейді.
Баскарудың жапондық жүйесін эдістерді екі негізгі топқа бөліп қарастыруға
болады: біріншісі - іс жүргізудегі проблема-ларға қатысты, екіншісі - өнім
сапасы проблемаларына қатысты.
Жапонияда сапаны басқару мэселесі мемлекеттік саясат деңгейіне
көтерілген. Негізгі акцент жүмыс орнында сапаны бақылайтын адамдармен
бірлесе жүмыс істейтін атқарушы-ларды (жүмысшыларды) сапаны қамтамасыз
ету жөніндегі қыз-метке тарту үшін жасалды. Жапонияда жүмысшылар күрделі
статистикалық эдістерді қолдануга қолы жетіп қоймай, оларды сапа
проблемасы - эрбір жапондықтың нроблемасы деп нан-дырып, көздерін жеткізе
алды.
Сапаны басқарудың жапондық үлгісі - барлық фирмаларда президенттен
бастап бірінші қызметкерлерге дейін орындайтын сапаны қамтамасыз ететін,
біртүтас процесс болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
