Оқулық Алматы, 014 3 Əож кбж ш

270
271
6.  Толық  меңгере    алмаған    оқушылармен    түзете    оқытуды  
жүргізу;
7.  Диагностикалық    тест  өткізу    жəне  оқу    бірлігін    толық  
меңгерген  оқушыларды  айқындау.
Модульдік  оқыту XX ғасырдың 60 жылдарының  аяғынан 
бастап  ағылшын  тілді  елдерде  дами  бастаған.  Оның  негізгі  мəні – 
сабақтың жоспары, ақпараттар банкі жəне сабақтың дидактикалық 
мақсаттарына қол жеткізуге бағыт беретін əдістемелік нұсқаулардан 
тұратын жеке оқу бағдарламасын оқушылардың өзіне ұсынып, сол 
бойынша оларға өз бетімен жұмыс жасату. Педагогтың қызметі əр 
түрлі болған: ақпаратты игеруге көмектесу, кеңес беру, бағыт беріп 
оқушының жұмысын ұйымдастыру жəне бақылау.
Модульдік оқыту «модуль» сөзінен шыққан. Модуль – бұл белгілі 
бір функционалдық жүктемесі бар қандай да бір жүйенің өз алдына 
жеке бөлігі, бөлшегі. Оқыту теориясында функционалдық жүктеме 
болашақ маманның кəсіби білімі мен дағдыларын қалыптастыруға 
қажетті  əрекеттердің  жəне  ақпараттың  белгілі  бір  «мөлшері» 
(«дозасы»)  болып  табылады.  Осы  айтылғандарды  ескере  отырып, 
модульге  мынадай  анықтама  беруге  болады: «Оқытушы  модуль 
–  бұл  оқу  пəнінің  танымдық  жəне  кəсіби  аспектілерден  тұратын 
мазмұндық бөлігінің жүйелі түрде аяқталған формасы, ол оқушының 
берілген модульді толық меңгеруі нəтижесінде қалыптасатын білім, 
білік, дағдыларын бақылап, тексерудің тиісті формасымен аяқталуы 
тиіс».
Модуль:
 ақпараттардың аяқталған блогынан;
 оқушы іс-əрекеті бағдарламасынан;
 бағдарламаны  табысты  жүзеге  асыру  бойынша  берілген 
мұғалімнің нұсқауларынан тұрады.
Модульдер  белгілі  бір  ережелерге  сəйкес  жасалады,  оларға 
мыналар жатады:
1) оқытудың мақсаттарын анықтау;
2)  қойылған  мақсаттарға  сəйкес  оқу  материалының  мазмұнын 
іріктеу жəне құрылымын жасау;
3) оқу (учение) нəтижесін бағалаудың критерийлерін дайындау;
4) өзін-өзі тексеруге арналған тексеру тапсырмаларын дайындау.
Модульдік 
оқыту 
кейбір 
философиялық, 
əлеуметтік, 
психологиялық  жəне  педагогикалық  теориялар  мен  тұжырымдарға 
негізделеді.  Оларға  ізгілендіру,  оқуда,  іс-əрекетте  жетістіктерге 
міндетті түрде қол жеткізу, жеке тұлғаға бағдарлай оқыту идеялары 
тəн.  Сондай-ақ  модульдік  оқыту  оқу  үдерісін  ұйымдастырудағы 
құрылымдық 
нақтылығымен 
жəне 
жоспарланғандығымен 
ерекшеленеді.
Оқу  үдерісінде,  бір  жағынан,  оқу  мазмұнын  жалпыға  ортақ 
көлемде  ұсыну,  барлық  оқушыға  бірдей  əдіс-тəсілдер,  құралдар   
қолдану,  уақытты      шектеу  мəселелері  мен  екінші  жағынан,  білім 
мазмұнын меңгерудің жеке тəсілдері, оқушылардың   əрқайсысының   
жеке  мүмкіндіктері,  қарқындары  арасында  қарама-қайшылық   
туатыны белгілі. Модульдік оқыту кезінде бұл қайшылықтарға жол 
берілмейді, «дəстүрлі емес оқыту» принциптеріне негізделген оқыту 
мазмұнын таңдау үшін қолайлы жағдай туғызады, əрбір оқушы өзіне 
оқу бағдарламасын таңдай алады.
Модульдік  оқытуда  басты  назар  оқушының  іс-əрекетіне 
бағытталады.  Модульдердегі  оқу  материалдарын  қандай  да  бір 
деңгейде  прагматикалық  деп  айтуға  болады.  Оқу  материалының 
прагматикалығы оның оқушыны ойлауға, оқуға, нұсқаларды таңдай 
жəне оларды талдай білу қабілетіне бағытталуынан көрінеді.
Модульдік оқыту теориясы оқу үдерісін оған қатысушы екі жақ-
тың əрқайсысы өзіне тиісті функцияларды атқаратын, яғни мұғалім 
– басқарушы, оқушы – өзін-өзі басқарушы болып табылатын оқушы 
мен педагогтың мақсатты белсенді əрекет ретінде қарастырады.
Модуль  нақты  дидактикалық  мақсаттарға  қол  жеткізуге,  оқу 
материалын  игеруге  байланысты  оқушының  өзіндік  танымдық  іс-
əрекетін  қалыптастыруға  бағытталған.  Оқыту  үдерісінің  бірлігі 
ретінде модуль мынадай функцияларға ие: мақсат қою, ақпарат көзі, 
дамыту  жəне  басқару.  Осы  функцияларға  сəйкес  əрбір  модульдің 
мазмұны  бір-бірімен  өзара  байланысты  төрт  блоктан  тұрады.  Бұл 
төмендегі кестеде көрсетілген.
 
 
 
 
 
 
 
Кесте 
Модуль функцияларының блоктармен сəйкестігі
№
Модуль функциялары
Модуль блоктары
1
Мақсат қою
Дидактикалык 
мақсаттар 
(оқушыларға 
арналған 
əрекеттің 
мақсатты 
бағдарламасына айналады)

272
273
2
Ақпарат көзі
Берілген  оқу  материалдарын 
меңгерудің  мүмкін  жолдары 
мен тəсілдері туралы ақпарат 
(оқытудың 
жоспарланған 
нəтижесіне  қол  жеткізуге 
көмектеседі)
3
Дамыту
Оқу 
материалдары 
(оқу 
элементтеріне құрылған)
4
Басқару
Тексеру жəне өзін-өзі тексеру
Сонымен, дидактикалық мақсаттар блогы мақсат кою функция-
сын атқарады, оқушыларға оқудың жақын көкжиектерін ғана емес, 
алыстағы, болашақта, өз бетімен өмір сүру табалдырығын аттағанда 
қол жеткізуі тиіс жетістіктерін сезіне білуге көмектеседі. Модульдік 
оқытудың  мақсаттары  оқушыларға  танымдық  іс-əрекет  барысында 
қандай  нəтиже  күтіп  тұрғанын  көрсетуі  тиіс.  Мұндай  жағдай 
оқушылардың оқу үдерісіндегі оң мотивациясын қалыптастырады, 
өзіндік əрекетін дамытады, белсенділігін қамтамасыз етеді. Оқушы 
өзінің  дамуының  болашағын  көзімен  көріп,  оң  нəтижелерге  қол 
жеткізудің жолдары мен тəсілдерін түсінгенде, ол оқу үдерісінің тең 
құқылы қатысушысы бола алады.
Модульдік  оқыту  өзінің  көпжылдық  өмір  сүрген  тарихында 
айтарлықтай  өзгерістерді бастан кешті. Оны қолданудың мақсаттары 
ғана өзгеріссіз қалды, олар: оқыту үдерісін жеке оқушыға бағыттау, 
оқу  іс-əрекетін  белсендіру,  оқушылардың  өзіндік  əрекетін  жəне 
мотивациясын арттыру.
1967  жылы  америкалық  педагогикалық  зерттеулер  институ-
ты орта білім беретін мектептерге арналған оқу пакеттерін дайын-
дауды қолға алды. Модульдік оқытудың негізін салушылардың бірі 
Дж.  Д.  Расселдің  пайымдауынша,  модуль  оқу  материалдарының 
тұжырымдық бір бірлігін қамтитын оқу пакеті болып табылады. Бұл 
пакеттің құрамына мыналар кірді:
-  қоршаған  орта  (заттар,  құбылыстар,  үдерістер,  құрылымдар 
мен сапалар əлемі) туралы түсініктердің тізбесі;
-  оқыту  мақсаттарының  тізімі,  осы  мақсаттарға  жетуге  байла-
нысты міндеттердің сипаттамасы;
-  біздің  жұмыс  дəптерлерімізге  ұқсас,  жеке  бөліктерге – 
модульдерге  бөлінген,  жеке  сабақтар  өткізуге  арналған  оқу 
құралдары:  мұндай  модульдер  білімі,  меңгеру  қарқыны  мен 
қабілеттері  əр  түрлі  оқушыларға  арналған  қиындығына  қарай 
бірнеше деңгейлі оқу материалдарын қамтиды;
-  əрбір  оқушының  оқуының  тиімділігін  тексеруге  байланысты 
жеке жұмысты немесе шағын топтағы жұмысты ұйымдастыру тура-
лы мұғалімдерге арналған əдістемелік нұсқаулар;
-  оқушының  өз  жұмысының  сапасын  бағалауына  арналған 
ұсыныстар.
Оқу  пакеттерін  оқушылар  өзінің  жеке  темпі  жəне  меңгеру 
мүмкіндігіне қарай орындайды.
Кеңес  педагогикасында  модульдік  оқыту XX ғасырдың  соңғы 
онжылдығында оқыту технологияларының өріс алуына байланысты 
дамыды. Көптеген зерттеушілер (В. П. Беспалько, О. В. Долженко, 
В. Л. Шатуновский, П. А. Юцявичене, т.б.) оқыту технологияларын 
құрылымдық-мазмұндық  жағынан  алдын  ала  жоспарланған  оқу-
танымдық  үдерістің  тəжірибеде  жүйелі  жəне  бірізді  түрде  жүзеге 
асуы  ретінде  қарастырады.  Олардың  ойынша,  модульдік  оқытуға 
осы анықтама анағұрлым сай келеді.
П. А. Юцявичене модульдік оқытудың мəні оқудың субъектісі, 
негізінен, модуль түрінде ұсынылған оқу материалдарымен өздігінен 
жұмыс істейтіндігінде деп көрсетеді. Жеке алынған модуль əрекеттің 
мақсатты бағдарламасын, ақпарат банкін жəне оқушылардың алдына 
қойылған мақсаттарға жетудің əдістемелік нұсқауын қамтиды.
Модульдік  оқыту  технологиясының    бір  ерекшелігі – оның  
білімді    меңгертуде,  жеке  тұлғаның  танымдық  қабілеттерін  жəне 
танымдық  үдерістерін: яғни  жадының  алуан  түрлерін (есту,  көру, 
қимыл    жəне    т.б.)  ойлауды,  ынтаны,  қабылдау  қабілетін    арнайы  
жасалған  оқу  жəне танымдық жағдайлар арқылы тануға, сондай-
ақ  жеке  тұлғаның    қауіпсіздігін,  өзін-өзі  бекіту,  қарым-қатынас 
жасау,  ойын  танымдық  жəне  шығармашылық  қажеттіліктерін 
қанағаттандыруға;  белсенді  сөздік  қорын  (ауызша  жəне  жазбаша 
тілде) дамытуға бағытталуында.
 Бұл  технологияның  тағы  бір  ерекшелігі – дарынды  балалармен  
тұрақты жəне жүйелі түрде жұмыс істеуге мүмкіндік беретіндігінде.
Модульдік  оқытудың  мақсаты  оқушының  өз  бетінше  жұмыс 
істей алу мүмкіндігін дамыту, оқу материалын өңдеудің жекелеген 
тəсілдері арқылы жұмыс істей білуге үйрену.
Модульдік оқыту іс-əрекет принципіне негізделген, оқушының