ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ

6
7
1.  ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ 
ТЕХНОЛОГИЯЛАР ОҚУ ПƏНІ РЕТІНДЕ
Жоспар:
1.1. Қазіргі заманғы педагогикалық технология пəнінің объектісі, 
пəні, мақсаты, міндеттері.
1.2.    Педагогикалық технология ұғымына жалпы түсінік.
1.3.  Педагогикалық  технология  ұғымына  ғылыми  тұрғыдан 
берілген анықтамалар.
1.1. Қазіргі заманғы педагогикалық технология пəнінің 
объектісі, пəні, мақсаты, міндеттері
Қазақстан Республикасы өзінің тəуелсіз мемлекет екендігін бүкіл 
əлемге дəлелдеді. Ендігі басты міндет – осы мемлекеттің өркендеп 
өсуі,  халықтың  əлеуметтік,  экономикалық  жағынан  кемелденуі 
болып  табылады.  Мемлекеттің  əлеуметтік,  экономикалық  өсіп-
өркендеуінің түпқазығы – білім мен ғылым екені даусыз. Еліміздің 
болашақтағы  дамуы,  өсіп-өркендеуі,  əлемдік  кеңістіктегі  орны 
білімнің бағыт-бағдарына, оның тиімділігіне байланысты болмақ.
Қазақстанның əлемдегі бəсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру 
стратегиясы бүкіл ұлттың, елдің барлық атқару органдарының басты 
идеясына  айланысуы  тиіс  екендігін  Қазақстан  Республикасының 
Президенті  Н.  Ə.  Назарбаев  атап  көрсетті.  Бұл  білім  саласына, 
соның  ішінде  білім  саласының  мамандарын  дайындауға  үлкен 
жауапкершілік жүктейтіні түсінікті.
Қазақстан  Республикасы  білім  беру  жүйесінің  реформалануы 
коғамның  демократикалық  бағытта  дамуына  бет  алғанын 
айқындайды. Осыған орай, білімге деген көзқарас түбегейлі өзгеріп, 
оқытудың  жаңа  түрлері,  жаңа  бағыттағы  мектептер  пайда  болып, 
білім мазмұнының толығымен жаңаруына алып келді. Күн тəртібінде 
қойылып  отырған  күрделі  мəселелердің  ішінде  жас  ұрпаққа  білім 
беруді əлемдік деңгейге жеткізу үлкен орын алады. Сондай қоғамдағы 
түрлі бағыттағы өзгерістердің бірі – 12 жыл оқыту моделі.
Жаңа  білім  парадигмасы  балаға  оқу  қызметінің  субъектісі 
ретінде қарап, шығармашылық қызығушылықтары негізінде білімге 
құндылық бағдарын қалыптастыра отырып, танымдық жəне рухани 
қажеттіліктерін  қанағаттандыруды  жəне  жан-жақты  дамыған, 
шығармашыл жеке тұлғасын қалыптастыруды көздейді.
12 жылдық жалпы орта білім берудің мақсаты – алған білімдерінің 
негізінде  еркін  баяндалатын,  өзін  таныта,  дамыта  білетін,  қазіргі 
заманға  бейімделіп,  өз  бетінше  дұрыс  шешім  қабылдай  алатын 
тұлғаны қалыптастыру.
Еліміздің болашағы жастар десек, жастардың болашағы оларды 
саналы  тəрбиемен,  сапалы  біліммен  қаруландырып,  білімі  озық 
елдердің  əлемдік  озық  үлгісін  өнегесін,  тəжірибесін  үйрететін 
ұстаздар  қауымына  жүктелген  еңбегіне  байланысты  болмақ.  Осы 
тұста  В.  Г.  Белинскийдің: «...ұстаздың  қолында  адам  өмірінің 
келешектегі  тұтас  тағдыры  тұр», – деген  сөзі  еріксіз  еске  түседі. 
Өйткені, ұстаз – болашақтың тұтқасы, жас ұрпақты тəрбиелеу жəне 
терең де жан-жақты білім беру ісіндегі қоғамның жұрт сенген өкілі. 
Ол жас ұрпақ бойына білімді, əдетті, дүниетанымдылықты, өмірге 
деген өмірлік мақсатын қалыптастырушы басты тұлға.
Уақыт  өткен  сайын  білім  саласының  əлеуметтік  рөлі  де 
нығайып  келеді.  Бұған  дəлел – бүгінгі  таңда  еліміздің  білім  беру 
мекемелерінің алдында Қазақстан Республикасының 2030 жылдарға 
дейінгі  стратегиялық  дамуын  жүзеге  асыру, 2015 жылға  дейінгі 
Қазақстандағы  білім  беру  Тұжырымдамасының  бекітілуі.  Осы 
аталған құжаттардың көздеген мақсаттары бір арнаға тоғысады. Ол 
мақсат – білім беру мекемелерінің мамандарына еліміздің болашағы 
–  жастарды  терең  біліммен  сусындату,  яғни  бір  сөзбен  айтқанда 
бəсекеге қабілетті ұрпақ дайындау мəселесі болып табылады.
Курстың  объектісі  –  қазіргі  заманғы  педагогикалық 
технологиялардың мазмұны бастауыш сыныптар мұғалімінің 050102 
– БОПƏ мамандығы бойынша Қазақстан Республикасы мемлекеттік 
стандарты  талаптарына  сəйкес  жоғары  кəсіби  білімнің  құрамдасы 
ретінде.
Курстың  пəні – 050102 – БОПƏ  мамандығы  бойынша  ҚР 
мемлекеттік стандарты талаптарына сəйкес болашақ бастауыш сы-
ныптар  мұғалімдерінің  педагогикалық  технологияларды  қолдана 
алуға қажетті білім, білік жəне дағдыларын қалыптастыру барысы.
Курстың    мақсаты:  болашақ  бастауыш  сынып  мұғалімдеріне 
қазіргі заман педагогикалық технологиялары жөнінде білім беру.
Курстың міндеттері:
• 
«педагогикалық  технология», «оқу  пəндерін  оқыту 

8
9
технологиялары» ұғымдарына берілген анықтамаларға талдау жасау;
•  Бастауыш  мектептегі  пəндерді  оқыту  барысында  қолдануға 
болатын  педагогикалық  технологияларға  сипаттама  жəне  талдау 
жасау;
Жоғары  кəсіптік  білім  берудің  мемлекеттік  жалпыға  міндетті 
стандартына  сəйкес  студенттердің  білім,  білік  жəне  дағдыларына 
қойылатын талаптар:
– курстың объектісі, пəні, міндеттері мен зерттеу əдістері жайлы 
түсініктері болуы тиіс;
–  математиканы  оқыту  барысында  қолдануға  болатын  қазіргі 
заманғы  педагогикалық  технологиялардың  түрлерін  біліп,  оларға 
сипаттама жасап, талдай алулары тиіс;
–  қазіргі  заманғы  инновациялық  технологиялар  мен  идеялар 
жөнінде өзіндік бағыт-бағдары болуы тиіс;
–  белгілі  бір  педагогикалық  технологиялар  бойынша 
педагогикалық үдерісті таңдай жəне құра алулары тиіс.
1.2. «Педагогикалық технология» ұғымына жалпы түсінік
Бүгінгі заманда жаңа компьютерлік технологияларды енгізумен 
бірге  «технология»  деген  ұғым  жиі  кездеседі.  ХХ  ғасырдың 60 
жылдарындағы  АҚШ  пен  Англияда  пайда  болып,  содан  бұл 
термин өмір қажеттілігіне байланысты дүниежүзіне таралып кетті. 
Педагогикада  бұл  ұғым  оқушылардың  аз  ғана  күш  жұмсап,  ең 
жақсы жоғарғы нəтижеге жетудің тиімді принциптері мен əдістерін 
анықтауға бағытталған.
Егер  материалдық  өндіріс  саласында  еңбек  затын  бірте-
бірте  терең  меңгеру  негізінде  еңбек  өнімінің  өсуіне  əкелетін 
жаңа  технологиялар  жасалса,  ол  білім  беру  саласында  басқаша, 
технологиялар  ұстаз  іс-əрекетінің  жеке  жақтарына  сай  жасанды, 
қолдан істелген конструкциялар ретінде жасалынады.
«Технология»  деген  термин  гректің  түп  тамыры techne – өнер, 
шеберлік, кəсіп жəне logos – ғылым, білім деген сөздерінен шыққан. 
Екі түп тамырының бірлігін шеберлік туралы ғылым немесе білімді 
беретін  деген  сөзді  құрайды.  Ол  өндірістік  үдерістерді  жүргізудің 
тəсілдері мен құралдары туралы білімдер жиынтығы. 
Қазіргі  уақытта  «педагогикалық  технология»  ұғымы  əр  түрлі 
түсіндіріледі.
Жаңа  педагогикалық  технология  деген  не?  Ол  үшін  алдымен 
«техника», «технология»  терминдерінің  мағынасын  түсініп, 
тереңінде  не  жатыр,  соны  ақылмен  аңғаруымыз  қажет.  Ол  үшін 
əлемдік  педагогикалық  тəжірибеде  «технология»  ұғымының 
тарихына көз жүгірткеніміз жөн.
«Техника» терминінің екі мағынасы  бар екені айқын:
-  біріншісі – өндіріс құралдарының жиынтығы;
-  екіншісі – бір  істі  орындағанда  қолданылатын  тəсілдер 
жинағы.
«Технология» термині сол тəсілдер жүйесі (ілім) деген мағынаны 
білдіреді. 
«Технология»  түсінігі  біркелкі  емес  түсіндіріледі.  С.  Смирнов 
оны төмендегідей анықтайды:
-  оқытуды  ұйымдастыруда  «форма»  немесе  «əдістеме» 
түсініктерінің  синонимі  ретінде  (бақылау  жұмысын  орындау 
технологиясы, қарым-қатынас технологиясы);
-  нақты педагогикалық жүйенің синонимі ретінде (оқытудың 
«дəстүрлі»  технологиясы,  В.  В.  Давыдов  пен  Д.  Б.  Элькониннің 
мектепке арналған жүйесі жəне т.б.)
Бірақ  бұл  түсіндірулер  «технология»  түсінігін  ашпайды, 
сондықтан «білім беру технологиясы», «педагогикалық технология», 
«оқыту  технологиясы»  терминдерін  қарастыру  қажет.  Берілген 
түсініктерді салыстырмалы талдау Л. А. Щукинаның еңбектерінде 
көрсетілген.
Көптеген 
уақыттар 
желісінде 
«технология» 
түсінігі 
педагогикалық  ұғымдар  қорнынан  тыс  қалып  келді.  Шынайы 
мəні («шеберлік  жөніндегі  ілім»)  педагогикалық  міндеттерге: 
педагогикалық  үдерісті  сипаттау,  түсіндіру,  болжау,  жобалау – сай 
келсе де, ол технократиялық тіл элементі ретінде қарастырылды.
Педагогикалық  əдебиеттерде  қандай  да  педагогикалық 
технологиялар сипатын айқындаушы көптеген терминдер ұштасады, 
мысалы: оқу-үйрену, тəрбиелеу, оқыту технологиялары, білімдендіру 
жəне дəстүрлі технологиялар, бағдарламаланған жəне проблемалық 
оқу технологиялары, авторлық технология жəне т.б.
Алғашқыда 
педагогтар 
«педагогикалық 
технология», 
«оқу-оқыту  технологиясы»  жəне  «тəрбиелеу  технологиясы» 
ұғымдарының өзіндік мəн-мағыналарына назар аудармай келді. Ал 
бүгінде  педагогикалық  технология  оқу  жəне  тəрбие  аймағындағы