156
«4» деген баға қойылады, егер оқушы жоғарыда аталған
талаптарға қанағаттанарлық жауап беріп, бірақ:
а) бір дөрекі емес қате немесе екеуден артпайтын
ескермеушілік жіберіп, оларды өз бетімен немесе мұғалімнің
кішкене көмегімен дұрыстай білсе;
б) анықтамалық әдебиетпен жұмыстану дағдысы жеткіліксіз
болса (мысалы, оқушы анықтамадан қажеттісін таба алады, бірақ
жай жұмыстанады)
«3» деген баға қойылады, егер оқушы қарастырылатын
құбылыстың және заңдылықтың физикалық негізін дұрыс
түсініп, бірақ жауабында мынадай қателер жіберсе:
а) бағдарлама материалын әрі қарай меңгеруге кедергі
келтірмейтін физика курсының негізгі мәселелерін меңгерудегі
кейбір ақаулықтардың пайда болуы;
б) әр түрлі типті есептерді шығаруда білімін қолдануда,
нақты физикалық құбылыстарды заңдар мен теория негізінде
түсіндіруде қиналса, теорияның практикада қолданылуын
көрсететін нақты мысалдарды келтіре алмаса;
в) мұғалімнің сұрағына толық жауап бермесе немесе
оқулықтың мәтініндегі негізгі мәселені түсінбей мазмұнын
жаттап алса;
«2» деген баға қойылады, егер:
а) қойылған мәселеге байланысты оқушы бағдарламалық
материалдың негізгі бөлігін меңгермесе;
б) үлгі бойынша есептер шығару мен тәжірибе орындауда
білімі жеткіліксіз болса;
в) жауап бергенде дөрекі қатеріктер жіберіп, оларды
мұғалімнің көмегімен де түзете алмаса.
Жазбаша өзіндік және бақылау жұмыстарын бағалау.
«5» деген баға ешқандай қатесіз орындалса.
«4» деген баға қойылады, егер жұмыс толық орындалғанман,
онда мынадай қателер жіберілсе:
а) бір дөрекі қате мен бір ескермеушілік болса;
б) екі ескермеушіліктен артық қате болмаса.
«3» деген баға қойылады, егер оқушы жұмыстың жартысын
дұрыс орындаса немесе мынадай қателер жіберсе:
а) екі дөрекі қатеден көп болмаса;
б) бір дөрекі және бір дөрекі емес қате, бір ескермеушілік
болса;
157
в) екі – үш дөрекі емес қатеден көп болмаса;
г) бір дөрекі емес қателік пен үш ескермеушілік болса;
д) төрт – бес ескермеушілік болса;
«2» деген баға қойылады егер қателер саны мен
ескермеушіліктің мөлшері «3» деген бағаға сәйкес талаптардан
асып кетсе;
Зертханалық және практикалық жұмыстарды бағалау.
«5» деген баға қойылады, егер оқушы:
а) тәжірибені орындаудың ережесін сақтап, жұмысты толық
көлемде орындаса; б) тәжірибеге қажетті құралдарды өз бетімен
таңдап, тәжірибенің нәтижесін дұрыс алатындай жағдайды
ескеріп орындаса;
в) жұмысы бойынша қорытынды есебінде барлық жазуларды,
таблицаларды, суреттерді, сызбаларды, графиктерді дұрыс және
ұқыпты орындап, өлшеу қателіктерін ескеріп қорытындыны
дұрыс жасаса; (9 – 11 сыныптарда);
д) қауіпсіздік ережесін орындаса.
«4» деген баға қойылады, егер жұмыс «5» деген бағаның
талаптарына сай болып, бірақ мынадай қателіктер жіберілсе:
а) тәжірибе өлшеу дәлдігін қанағаттандырмайтын жағдайда
орындалса;
б) екі-үш ескермеушілік немесе бір дөрекі емес қателік кетсе;
«3» деген баға қойылады, егер жұмыс толық орындалмаса
немесе тәжірибені орындау барысында келесі қателер жіберілсе:
а) тәжірибенің нәтижесінде үлкен қателік кететіндей жағ-
дайда орындалса;
б) жұмыстың есебінде оның нәтижесіне әсер ететін екеуден
аспайтын қателіктер жіберілсе (өлшем бірліктерді жазғанда,
есептеулерде, графиктерді, кестелерді, сұлбаларды салғанда,
өлшеу қателіктерін талдауда т. б.);
в) өлшеу қателіктеріне талдау жасалмаса немесе дұрыс
талдау жасалмаса;
«2» деген баға қойылады, егер:
а) жұмыс толық орындалмаса және орындалған жұмысы
дұрыс қорытынды шығаруға мүмкіндік бермесе;
б) тәжірибе, өлшемдер, есептеулер дұрыс жүргізілмесе;
в) жұмыс істеу барысында және жұмыс нәтижесін қоры-
тындылауда, «3» деген бағаның талаптарын қанағаттандырмаса.
158
Білімді пысықтау мен бақылауға арналған сұрақтар:
1.
Оқушылардың білімдерін, іскеліктерін, дағдыларын
тексе-рудің атқаратын функциялары қандай?
2.
Оқушылардың білімдерін, іскеліктерін, дағдыларын
тек-серудің түрлері қандай?
3.
Оқушылардың физикалық білім элементтерін меңгеру
критерийі.
4.
Оқушылардың білімдерін, іскеліктерін, дағдыларын
бағалаудың критерийі.
Х тарау
ФИЗИКАНЫ ОҚ ЫТУ Ү ДЕРІСІНДЕГІ ФИЗИКАЛЫҚ
ЭКСПЕРИМЕНТ
10.1. Физиканы оқыту үдерісіндегі физикалық
эксперименттің маңызы мен мақсаты, оның түрлері
Физика - эксперименттік ғылым. Соңдықтан, физикадан
өткізілетін оқу эксперименті оқушылардың физика бойынша
алатын білімдерінің көзі және физикалық кұбылыстарды
зерттеудің әдісі, физика сабақтарындағы басты көрнекілік болып
табылады.
159
Арнаулы құралдардың жәрдемімен физикалық процестерді
демонстрациялап көрсету және оқушылардың өздерінің істеп,
зерттеп, бақылауы физикалық оқу эксперименті деп аталады. Ол
фазиканы оқытудағы ең негізгі көрнекі құрал болып саналады,
себебі оны пайдаланудың нәтижесінде физикалық ұғымдар (үдеу,
өріс, жарық дисперсиясы т.б.) қалыптастырылады, құбылыстар
арасындағы өзара байланыстар (күш пен масса, ток күші мен
кедергі, жылудың механикалық эквиваленті т.б.) тағайындалады,
физикалық заңдар (Ньютон, Ом заңдары т.б.) тексеріледі.
Физикадық оқу экспериментінің оқушыларды ұқыптылыққа,
төзімділікке, қиыншылықты жеңе білуге, ізденушілікке, бақылай
білу ептілігін дамытуға, политехникалық дағдыларын қалыптас-
тыруға күшті әсер ететіндей тәрбиелік маңызы да зор.
Ұйымдастыру формасына қарай физикадағы оқу экспери-
ментінің жүйесі мынадай 6 түрден құрылады:
1) демонстрациялық эксперимент;
2) лабораториялық эксперимент;
3)физикалық практикум;
4) сыныптан және мектептен тыс жүргізілетін эксперимент;
5)эксперименттік есептер шығару;
6)қолдан физикалық приборлар мен көрнекі құралдар жасау.
Мектепте физикалық экспериментті тиісті дәрежеде өткізудің
ең басты шарты - физика кабинетін жабдықтау және оның
жұмысын жоспарлы түрде дұрыс жолға қоя білу. Бұл - физика
мұғалімінің ынта-жігеріне және іскерлік қабілетіне бірден-бір
байланысты жұмыс.
Демонстрациялық эксперимент немесе тәжірибелер сабақ
үстіңде көрсетіледі, сондықтан, ол сабақтың бір бөлігі болып
есептелінеді және оқытудың басқа тәсілдерімен (әңгімелеу, дәріс,
проблемалық баяндау, т.т.) бірігіп қолданылады. Демек,
демонстрациялық тәжірибелер көрсетпейінше физика сабақтарын
сапалы өткізуте болмайды.
Сабақ үстінде физикалық тәжірибелерді көбінесе мұғалім
көрсетеді, кейде оларды оқушылардың өздеріне де жасатуға
болады.
Физикалық эксперимент – оқытудың ең нәтижелі, әсерлі
әдістерінің бірі. Демонстрациялық тәжірибелер көрсетілгенде
физика сабағы қызықты өтеді.
Достарыңызбен бөлісу: |
