Оңтүстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы дәрілер технологиясы кафедрасы ТӘжірибелік сабақҚа арналған әдістемелік нұСҚАУ

Ал: Жалбызтікен тамырының тұнбасынан 150 мл

Гексаметилентетраминнен

Натрий гидрокарбонатынан тең мөлшерде 2,0

Көкірек элексирінен 3 мл

Қант шырынынан 20 мл ал

Араластыр. Босат. Белгіле. 1 ас қасықтан күніне 3 рет.

Қосымша ыдыста 195 мл суды өлшеп, онда 9,75 г жалбызтікен тамырының құрғақ экстрактысын (1:1), 2,0 гексаметилентатраминді, 2,0 натрий гидрокарбонатын ерітті. 20,0 г қант шырының және бірден 3 мл көкірек элексирін қосты. Араластырды және босатуға «Микстура» ретінде безендірді.

Рецепті латын тілінде жазып, есептеуін жүргізіңіз және студенттің қимылын бағалаңыз.
Тестік тапсырмалар

1. Жалбызтікен тамырының сулы сіріндісінен 5,0 - 180 мл дайындауға қажетті шикізат пен су мөлшері (шығын коэффициенті 1,3):

А) 11,7 243 мл

В) 6,0 172,2 мл

С) 7,8 192 мл

D) 9,0 180 мл

Е) 18,0 218 мл

2. Төмендегі шикізаттардың бірінің сулы сіріндісін дайындағанда алдын ала салқын сумен шайылған шикізатты ыстық сумен 15 минут бойы шайқап араластырып, сүзсе жеткілікті. Ол:

А) зығыр дәні

В) сасық шөп шөбі

С) салеп түйнегі ұнтағы

D) шайқурай шөбі

Е) жалбыз тікен

3. Құрамында шырышы бар өсімдік:

А) жалбызтікен

В) шүйгіншөп тамырсабағы

С) термопсис шөбі

D) итшомырт қабығы

Е) аюқұлақ жапырағы

4. 5:100-150 мл тұнба алуға қажетті жалбызтікен тамыры мен экстрагент мөлшері /шығын коэффициенті 1,3/:

А) 9,75 195 мл

В) 15,0 195 мл

С) 9,75 159,57 мл

D) 7,5 195 мл

Е) 7,5 195 мл

Сабақ 11
1. Тақырыбы: Гомогенді және гетерогенді линименттерді дайындау.
2. Мақсаты: Дәрілік заттардың физико-химиялық қасиеттерін ескере отырып әр түрлі дисперстік жүйелі линименттер дайындауды және олардың сапасын бағалауды және босатуға безендіруді үйрену.
3. Оқыту мақсаты

Студент білуге тиіс:

• 
  линименттерді дайындаудың теориялық негізін;
  
• 
  линименттер құрамына енетін ингридиенттердің қасиеттерін;
  
• 
  дәрілік түрлерді дайындау, сапасын бағалау және дәріханадан босату туралы НҚ талаптарын.
  

• 
  линименттердің тиімді технологиясын таңдай білу;
  
• 
  линименттерді дайындау кезінде негізгі технологиялық операцияларды іске асыру (өлшеу, араластыру, майдалау, еріту және эмульгирлеу);
  
• 
  дайындалған линименттердің сапасын бағалау;
  
• 
  дайын дәрілік түрді тығындап, босатуға безендіру.
  

1. 
   Сабақ тақырыбы бойынша латын терминологиясы.
   
2. 
   Линименттер. Анықтамасы. Жіктелуі. Сипаттамасы. Оларға қойылатын негізгі талаптар.
   
3. 
   Линименттерді дайындаудың технологиялық сатылары.
   
4. 
   Линименттердің тұрақтылығын артыратын БАЗ. Номенклатуралары.
   
5. 
   МФ Х, ХІ басылымына енген официнальды линименттер.
   
6. 
   МФ және нормативтік құжаттар талабына сай линименттердің сапасын бағалау, босатуға безендіру және сақтау ережелері. ҚР ДСМ бұйрықтары: N 1692 30.12.2011 ж.; N 1693 30.12.2011 ж.; N 114 19.01.2012 ж.
   

2. 
   2 7₀ 9. 4₀ 9
   

Рецептер Анарбаева Р.М. «Дәріханалық дәрілік түрлер технологиясы бойынша зертханалық сабақтарға арналған оқу құралының» 220-223 беттерінде.

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 1. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2008. – 592 бет.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 2. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2009. – 792 бет.

3. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Шымкент. – 2008. – 436 бет.

4. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Алматы. – 2011. – 436 бет.

5. Р.М. Анарбаева. Дәріханалық дәрілік түрлер технологиясы бойынша зертханалық сабақтарға арналған оқу құралы.– Шымкент.– 2013.– 329 б.

1. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 17 ќаѕтардаєы № 91 Ќаулысы "Дјрілік заттардыѕ, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканыѕ айналысы саласындаєы объектілерге ќойылатын санитариялыќ-эпидемиологиялыќ талаптар" санитариялыќ ќаєидаларын бекіту туралы
   
2. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1693 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканы кґтерме жјне бґлшек саудада ґткізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
3. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 19 ќаѕтардаєы № 114 Ќаулысы «Дайындалєан дјрілік препараттарєа дјріханаішілік баќылау жїргізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
4. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1692 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдарды жјне медициналыќ техниканы таѕбалау ќаєидаларын бекіту жјне "Дјрілік заттардыѕ ќауіпсіздігіне ќойылатын талаптар" техникалыќ регламентін бекіту туралы" Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2010 жылєы 14 шілдедегі № 712 ќаулысына ґзгерістер енгізу туралы»
   

5. 
   Фармацевтическая технология: Технология лекарственных форм: учебник для студ. высш. учеб. заведений/И.И. Краснюк, С.А. Валевко, Г.В. Михайлова и др.; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой.–М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 592 с.
   
6. 
   Практикум по технологии лекарственных форм: учебное пособие И.И. Краснюк, Г.В. Михайлова, О.Н. Григорьева и др; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой. – М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 432 с.
   
7. 
   Елинов Ю.Ю. Полный справочник фармацевта. – М. – 2006.
   
8. 
   Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм /Т.С. Кондратьева, Л.А. Иванова, Ю.И. Зеликсон и др.; Под ред. Т.С. Кондратьевой.– М.: Медицина, 1986.– 288 с.
   
9. 
   Технология лекарственных форм. Учебник в 2 томах. Том 1 /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М.: Медицина. – 1991. – 496 с.
   

1. 
   Линименттердің дәрілік түр ретінде анықтамасы.
   
2. 
   Линименттер дисперсті жүйе ретінде нені көрсетеді?
   
3. 
   Гомогенді, гетерогенді және аралас линименттердің технологиялық сатылары.
   
4. 
   Суспензиялық линименттердің тұрақтылығын қалай артыруға болады? Вишневский линиментінің құрамы.
   
5. 
   Эмульсиялық линименттер. Олардың технологиясы және қолданылатын тұрақтандырғыштар. Аммиак линиментінің құрамы.
   
6. 
   Қандай линименттер аралас линименттердеп аталады? Стрептоцидті және синтомицинді линименттер құрамы және олардың технологиясы.
   
7. 
   Линименттерді орамдап, безендіру және босату ерекшеліктері.
   
8. 
   Линименттердің сапасын қандай көрсеткіштері бойынша бағалайды?
   

Камфорадан 1,0

Меңдуана майынан 20,0

Аммиак ерітіндісінен 5 мл

Хлороформнан 5,0

Линимент түзілгенше араластыр.

Жібер. Босат. Жіліңшікті ысқылау үшін.
Босататын құтыны тазартылған сумен шайып, студент оған 1,0 г камфораны өлшеп салды. Техникалық таразыда құтыны тарирлеп меңдуана майын өлшеді, 5 мл аммиак ерітіндісін және 5 мл хлороформды қосты, тығындады, араластырды, «Сырт тәңгең және «Қолданар алдында шайқаңызң қосымша этикеткаларымен безеңдірді.

Жазылымды латын тіліне аударыңыз. Студент ингредиенттердің қандай физико-химиялық қаситеттерін ескермеді? Хлороформды дозалауда қандай қателік жіберді? Линименттерді дайындаудың және сақтаудың ерекшеліктері қандай? Линименттің қандай типі түзіледі? Бақылау паспортын жазыңыз.

1. Олеин қышқылын мүсәтір линименті құрамына қосу мақсаты:

2. Аралас линимент:

3. Гомогенді линименттер технологиясында ........ сатысы жүргізілмейді:

4. Линименттер құрамына дерматолды ...... енгізеді:

5. Олеин қышқылынан 0,2, мүсәтір ерітіндісінен 5 мл, қара меңдуана майынан 15,0 жазылымы бойынша дәрілік түр ......... линиментке жатады:

6. Официнальды суспензиялық линимент:

7. Ұшқыш линимент құрамына суда еритін компоненттерді енгізу жолы:

8. Линименттер консистенциясы бойынша:

9. Эмульсиялық линименттер - бұл күрделі дәрілік жүйе, құрамына эмульгатордан басқа міндетті түрде ... енеді.

A) майлы және сулы компоненттер

B) глицерин

C) спирт

D) су немесе дәрілік заттардың сулы ерітіндісі

E) суда еритін дәрілік заттар

10. Емдік қасиеті бар линимент негізі:

• 
  жағар май негіздерінің қасиеттері мен номенкларурасын;
  
• 
  жағар майға және негіздерге қойылатын талаптарды;
  
• 
  дисперстік жүйе бойынша жағар майлар жіктелуін;
  
• 
  суспензиялық жағар майлар технологиясының ерекшеліктерін;
  
• 
  эмульсиялық және аралас жағар майды дайындаудың теориялық негіздерін;
  
• 
  дәріханада жағар майларды дайындау, сапасын бағалау және босату бойынша нормативті құжаттардың талаптарын.
  

• 
  жағар май түрін, жазылған дәрілік заттардың негізбен және бір-бірімен сыйымдылығын анықтауды;
  
• 
  дәрілік зат пен негіздің мөлшерін официнальды және магистральды жазылымын ескере отырып есептеуді;
  
• 
  қол және тарирлі таразыда іс-тәжірибелік өлшеуді;
  
• 
  негізге дәрілік заттарды дұрыс енгізуді;
  
• 
  негізгі технологиялық сатыларын орындай отырып эмульсиялық және аралас жағар майларды дайындауды;
  
• 
  дәрілік түрді орамдап, босатуға безендіру, сапасын бағалауды;
  

1. 
   Сабақ тақырыбы бойынша латын терминологиясы.
   
2. 
   Негіздердің физико-химиялық қасиеттері.
   
3. 
   Негіздердің реологиялық қасиеттері.
   
4. 
   Тұрақтандырғыштар. БАЗ. Консерванттар.
   
5. 
   Жағар майлар. Анықтамасы. Жіктелуі.
   
6. 
   Дәрілік заттарды негізге енгізу ережелері.
   
7. 
   Суспензиялық жағар майлардың және пасталардың технологиясының ерекшелігі.
   

9. Ерітінділердің тұтқырлығы.

10. Гетерогенді жүйелер.

11. Эмульсиялық және аралас жағар жағар май деген не және ол қалай дайындалады?

12. МФ ІХ, Х басылымына енгізілген официнальды гомогенді және суспензиялық жағар

майлардың құрамын конспектілеу;

13. Жағар майлардың сапасын бағалау.
Тақырып бойынша тапсырма:

Тапсырма 1.

• 
  ҚР МФ және МФ ІХ, Х, ХІ басылымы бойынша “Жағар майлар” мақаласын конспектілеу;
  

Рецептер Анарбаева Р.М. «Дәріханалық дәрілік түрлер технологиясы бойынша зертханалық сабақтарға арналған оқу құралының» 203-211 беттерінде.

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 1. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2008. – 592 бет.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 2. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2009. – 792 бет.

3. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Шымкент. – 2008. – 436 бет.

4. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Алматы. – 2011. – 436 бет.

5. Р.М. Анарбаева. Дәріханалық дәрілік түрлер технологиясы бойынша зертханалық сабақтарға арналған оқу құралы.– Шымкент.– 2013.– 329 б.

1. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 17 ќаѕтардаєы № 91 Ќаулысы "Дјрілік заттардыѕ, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканыѕ айналысы саласындаєы объектілерге ќойылатын санитариялыќ-эпидемиологиялыќ талаптар" санитариялыќ ќаєидаларын бекіту туралы
   
2. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1693 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканы кґтерме жјне бґлшек саудада ґткізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
3. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 19 ќаѕтардаєы № 114 Ќаулысы «Дайындалєан дјрілік препараттарєа дјріханаішілік баќылау жїргізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
4. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1692 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдарды жјне медициналыќ техниканы таѕбалау ќаєидаларын бекіту жјне "Дјрілік заттардыѕ ќауіпсіздігіне ќойылатын талаптар" техникалыќ регламентін бекіту туралы" Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2010 жылєы 14 шілдедегі № 712 ќаулысына ґзгерістер енгізу туралы»
   

5. 
   Фармацевтическая технология: Технология лекарственных форм: учебник для студ. высш. учеб. заведений/И.И. Краснюк, С.А. Валевко, Г.В. Михайлова и др.; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой.–М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 592 с.
   
6. 
   Практикум по технологии лекарственных форм: учебное пособие И.И. Краснюк, Г.В. Михайлова, О.Н. Григорьева и др; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой. – М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 432 с.
   
7. 
   Елинов Ю.Ю. Полный справочник фармацевта. – М. – 2006.
   
8. 
   Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм /Т.С. Кондратьева, Л.А. Иванова, Ю.И. Зеликсон и др.; Под ред. Т.С. Кондратьевой.– М.: Медицина, 1986.– 288 с.
   
9. 
   Технология лекарственных форм. Учебник в 2 томах. Том 1 /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М.: Медицина. – 1991. – 496 с.
   

1. 
   Жағар майлар. Анықтамасы. Жіктелуі.
   
2. 
   Негіздерге қойылатын талаптар.
   
3. 
   Негіздердің жіктелуі.
   
4. 
   Дәрілік заттарды жағар майларға енгізу ережелері.
   
5. 
   Гидрофильді және гидрофобты жағар майлар негіздері.
   
6. 
   Дифильді жағар майлар негіздері.
   
7. 
   МФ ІХ, Х енгізілген гомогенді жағар майларды атаңыз.
   
8. 
   Гидрофобты негіздерге қандай қасиеттер тән.
   
9. 
   Суспензиялық жағар майларды дайындау қандай сатылардан тұрады?
   
10. 
    Қатты фазасы 5% дейін және одан жоғары жағар майлар технологиясының айырмашылықтары неде?
    
11. 
    Паста дегеніміз не? Оларды дайындау ережелері қандай?
    
12. 
    Қандай суспензиялық жағар майлар официнальды болып келеді?
    
13. 
    МФ ІХ, Х енгізілген эмульсиялық жағар майларды атаңыз.
    
14. 
    Аралас жағар майлар дегеніміз не және оларды қалай дайындайды?
    
15. 
    Жағар майларды орамдау және босатуға безендіру ережелері қандай?
    
16. 
    Жағар майлардың сапасын бағалау.
    

1. Жағар майлар дегеніміз теріге, жараға немесе кілегей қабатқа жағуға арналған .... дәрілік түр

А) жұмсақ

В) қатты

D) қою

2. Эмульсиялық официналды жағар майы:

А) ихтиол

В) көз

D) күкірттің қарапайым

E) нафталан

3. Камфорадан 0,6, новокаиннен 0,2, норсульфазолдан 3,0, ланолиннен және вазелиннен тең мөлшерде 10,0 жазылымы бойынша жағар май типі:

А) аралас

В) гомогенді

С) суспензиялық

D) эмульсиялық

E) жағар май- ерітінді

4. Дәрілік зат концентрациясы рецепте көрсетілмесе, ...... концентрациялы жағар май дайындалады:

А) 10%

В) 01%

D) 5%

5. Мырыш жағар майы (МФ Х) технологиялық жіктелуі бойынша ...... жағар майына жатады:

А) гетерогенді суспензиялық

В) гомогенді балқыма

С) гомогенді ерітінді

D) гетерогенді эмульсиялық

Е) аралас

6. Протаргол мен колларголды жағар май құрамына енгізу жолы:

А) суда ерітеді

В) спирт-су-глицерин қоспасында ерітеді

С) негізге жақын сұйықтықпен ысқылайды

D) балқыған негізді қосып майдалайды

Е) глицеринді ерітеді

7. Ментолдан 0,2, эфедрин гидрохлоридінен 0,1, мырыш тотығынан 1,0, ланолиннен 5,0, вазелиннен 10,0 жазылымы бойынша дәрілік түр ......... жағар майына жатады:

А) аралас

В) ерітінді

С) балқыма

D) суспензиялық

E) эмульсиялық

8. Рецепте 10% стрептоцид жағар майының негізі көрсетілмесе ....... дайындайды:

А) вазелинде

В) вазелин-ланолин (9:1) қоспасында

С) глицерин сілбісінде

D) метилцеллюлозада

Е) вазелин-ланолин (6:4) қоспасында

9. Балқыма-жағар майларды дайындағанда балқытуды ...... ингредиенттен бастайды:

А) балқу температурасы жоғары

В) ұшқыш

D) иісті

10. Қатты фазасы жағар май салмағының 5% кем суспензиялық жағар май технологиясының дұрыс реттілігі:

А) негізге жақын сұйықтықпен ысқылау, негізбен араластыру, орамдау, безендіру, сапасын бағалау

В) негізбен араластыру, орамдау, сапасын бағалау, безендіру

С) негізбен араластыру, орамдау,безендіру, сапасын бағалау

D) негізде еріту, орамдау, безендіру, сапасын бағалау

Е) суда еріту, негізбен араластыру,орамдау, безендіру,сапасын бағалау
11. Протаргол мен колларголды жағар май құрамына енгізу жолы:

А) суда ерітеді

В) спирт-су-глицерин қоспасында ерітеді

С) негізге жақын сұйықтықпен ысқылайды

D) балқыған негізді қосып майдалайды

Е) глицеринді ерітеді

12. Ментолдан 0,2, эфедрин гидрохлоридінен 0,1, мырыш тотығынан 1,0, ланолиннен 5,0, вазелиннен 10,0 жазылымы бойынша дәрілік түр ......... жағар майына жатады:

А) аралас

В) ерітінді

С) балқыма

D) суспензиялық

E) эмульсиялық

13. Құрғақ және қою экстрактарды жағар май құрамына ........ ерітіп енгізеді:

А) спирт-су-глицерин қоспасында

В) суда

С) глицеринде

D) спиртте

Е) құрамы бойынша негізге жақын сұйықтықта

14. Димедролдан 0,1, ланолин мен вазелиннен тең мөлшерде 5,0 жазылымы бойынша жағар май негізінде димедролды ......... енгізеді:

А) эмульсия түрінде

В) суспензия түрінде

С) ланолинде ерітіп

D) негізде балқытып

Е) спиртте ерітіп

15. Танинді жағар май құрамына ......... енгізеді:

А) суда ерітіп

В) спирт-су-глицерин қоспасында ерітіп

С) глицеринде ерітіп

D) балқытылған негізде майдалап

Е) негізге жақын сұйықтықпен майдалап

16. Липофильді жағар май негізінде эмульсия түрінде..........енгізіледі:

А) протаргол

В) камфора

С) сынап амидохлориді

D) стрептоцид

Е) ментол

17. Гидрофильді жағар май негізіне ерітінді түрінде............енгізеді:

А) димедрол

В) тимол

С) сынап амидохлориді

D) стрептоцид

Е) норсульфазол

• 
  суппозиторийлерді әр түрлі дәрілік заттармен қолмен илеу және қалыпқа құю әдістерімен дайындаудың теориялық негіздерін;
  
• 
  дәріханада суппозиторийлерді қолмен илеу және қалыпқа құю әдістерімен дайындау бойынша нормативті құжаттар талабына сәйкес сапасын бағалауды және дәріханадан босатуды.
  

• 
  суппозиторийлердегі улы және күшті әсер ететін дәрілік заттардың дозасын тексеру;
  
• 
  қолмен илеу әдістерімен суппозиторийлер мен таяқшаларды дайындау үшін дәрілік және қосымша заттардың мөлшерін есептеу;
  
• 
  негіздің және дәрілік заттың физико-химиялық қасиеттерін ескеріп оптимальді технологиясын негіздеу және таңдау;
  
• 
  өлшеу, майдалау, еріту, эмульгирлеу, негізбен араластыру, дозалау, қалыптау сатыларын ескере отырып суппозиторийлер массасын дайындау;
  
• 
  суппозиторийлерді қолмен илеу және құю әдістерімен дайындау үшін қолданылатын кіші механикалық қондырғылар;
  
• 
  дайын дәрілік түрді орамдау, босатуға безендіру және сапасын бағалауды;
  

1. 
   Сабақ тақырыбы бойынша латын терминологиясы.
   
2. 
   Дәрілік және қосымша заттардың физико-химиялық және реологиялық қасиеттері.
   
3. 
   Деформация туралы ұғым.
   
4. 
   Суппозиторийлер. Анықтамасы. Жіктелуі.
   
5. 
   Суппозиторийлік негіздер. Жіктелуі. Оларға қойылатын талаптар.
   
6. 
   Суппозиторийлерді қолмен илеу әдісімен дайындау сатылары.
   
7. 
   Суппозиторийлердің сапасын бағалау.
   
8. 
   МФ Х, ХІ басылымы бойынша “Суппозиторийлер” мақаласын конспектілеу
   

- МФ Х, ХІ басылымы бойынша “Суппозиторийлер” мақаласын конспектілеу

Рецептер Анарбаева Р.М. «Дәріханалық дәрілік түрлер технологиясы бойынша зертханалық сабақтарға арналған оқу құралының» 234-239 беттерінде.

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 1. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2008. – 592 бет.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 2. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2009. – 792 бет.

3. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Шымкент. – 2008. – 436 бет.

4. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Алматы. – 2011. – 436 бет.

5. Р.М. Анарбаева. Дәріханалық дәрілік түрлер технологиясы бойынша зертханалық сабақтарға арналған оқу құралы.– Шымкент.– 2013.– 329 б.

1. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 17 ќаѕтардаєы № 91 Ќаулысы "Дјрілік заттардыѕ, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканыѕ айналысы саласындаєы объектілерге ќойылатын санитариялыќ-эпидемиологиялыќ талаптар" санитариялыќ ќаєидаларын бекіту туралы
   
2. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1693 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканы кґтерме жјне бґлшек саудада ґткізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
3. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 19 ќаѕтардаєы № 114 Ќаулысы «Дайындалєан дјрілік препараттарєа дјріханаішілік баќылау жїргізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
4. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1692 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдарды жјне медициналыќ техниканы таѕбалау ќаєидаларын бекіту жјне "Дјрілік заттардыѕ ќауіпсіздігіне ќойылатын талаптар" техникалыќ регламентін бекіту туралы" Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2010 жылєы 14 шілдедегі № 712 ќаулысына ґзгерістер енгізу туралы»
   

5. 
   Фармацевтическая технология: Технология лекарственных форм: учебник для студ. высш. учеб. заведений/И.И. Краснюк, С.А. Валевко, Г.В. Михайлова и др.; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой.–М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 592 с.
   
6. 
   Практикум по технологии лекарственных форм: учебное пособие И.И. Краснюк, Г.В. Михайлова, О.Н. Григорьева и др; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой. – М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 432 с.
   
7. 
   Елинов Ю.Ю. Полный справочник фармацевта. – М. – 2006.
   
8. 
   Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм /Т.С. Кондратьева, Л.А. Иванова, Ю.И. Зеликсон и др.; Под ред. Т.С. Кондратьевой.– М.: Медицина, 1986.– 288 с.
   
9. 
   Технология лекарственных форм. Учебник в 2 томах. Том 1 /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М.: Медицина. – 1991. – 496 с.
   

1. 
   Суппозиторийлер. Анықтамасы. Жіктелуі.
   
2. 
   Ректальді дәрілік түрлердің артықшылықтары қандай?
   
3. 
   МФ Х басылымы бойынша суппозиторийлерге қойылатын талаптар.
   
4. 
   Неге суппозиторийлердің салмағына шектеу қойылған.
   
5. 
   Не себепті суппозиторийлерге улы және күшті әсер ететін дәрілік заттардың дозасын тексереді.
   
6. 
   Суппозиторийлік негіздер қалай жіктелінеді.
   
7. 
   Суппозиторийлік негіздерге қойылатын талаптар қандай.
   
8. 
   Суппозиторийлерді қолмен илеу және қалыпқа құю арқылы дайындау сатылары.
   
9. 
   Қолмен илеу және қалыпқа құю бойынша дайындалған суппозиторийлер дайындау үшін қолданылатын негіздердің айырмашылығы неде.
   
10. 
    Суппозиторийлердің сапасын бағалау қандай көрсеткіштері бойынша жүргізіледі?
    

Осарсолдан 0,2

Глюкозадан 0,5

Желатин-глицирин қоспасынан жеткілікті мөлшерде

Пессарий түзілгенше араластыр.

Осындай 30 доза босат.

Белгіле: 1 пессарийден күніне 2 рет.

Студент 15,0 желатинға 30 мл су қосты, 40 минутқа ісінуге қалдырды. Келіде 6,0 г осарсолды және 15,0 глюкозаны ұнтақтады. Желатинге 75,0 глицерин және ұнтақтар қоспасын қосты, су моншасына қойды. Массаны вазелин майымен сүртілген қалыпқа құйды. Пессарийлерді балауыздалған капсулаларға орамдап, картон қорапқа салып, «Сырт тәңгең этикеткасымен безендірді.

Жазылымды латын тіліне аударыңыз. Есептеулердің дұрыстығын тексеріңіз. Негізді есептеуде қандай коэффициент қолданылады? Бақылау паспортын жазыңыз.
Тестік тапсырмалар

1. Суппозиторийлер............... арнаған дәрілік түрлер:

А) сыртқа қолдануға

В) ішуге

D) бұлшық етке енгізуге

Е) көзге

2. Суппозиторийлерді илеу әдісімен дайындаған фурацилинді негізге енгізу үшін:

А) жұқа майдалайды

В) спирт-су-глицерин қоспасымен араластырады

С) суда ерітеді

D) глицеринде ерітеді

Е) маймен эмульгирлейді

3. Суппозиторийлер құрамындағы улы және күшті әсер ететін дәрілер дозаларын:

А) міндетті түрде тексереді

В) тексермейді

С) тексереді, егер суппозийторилер балаларға арналған болса

D) ауру жасына байланысты тексереді

Е) тексереді, егер бірнеше улы заттар жазылған болса

4. Какао майы................ негіздерге жатады:

А) липофильді

В) дифильді

С) гидрофильді

D) эмульсиялық

Е) абсорбциялық

5. Рецепте көрсетілмесе вагинальды суппозиторийлер.............салмақта

дайындалады :

А) 4,0

D) 3,5

6. Суппозиторийлердің толық деформациялану уақыты:

А) 3-15 минут

В) 1-3 минут

С) 1 тәулік

D) 10 минут

Е) 1 сағат

7. Қалыпқа құю әдісімен суппозиторийлер дайындау үшін қолдануға болмайтын негіз: А) какао майы

В) желатин- глицеринді

С) бутирол

D) сабынды- глицеринді

Е) ПЭО

A) 3,0

С) 2,5

Е) 4,0

В) тамшы

С) қос цилиндр

D) илеу

10. Суппозиторийлер дене қуыстарына енгізу арқылы қолданылатын, консистенциясы бөлме температурасында...... дозаланған дәрілік түрлер:

А) қатты

В) қою

D) жұмсақ

Е) эмульсиялық

11. Суппозиторийлерді қолмен илеу, қалыпқа құю және...... әдістерімен дайындайды;

А) престеу

В) таблеттеу

С) еріту

D) драждеу

Е) түйіршіктеу

12. Кері орын басу коэффициенті дегеніміз:

А) 1 г дәрілік заттың орнын басатын майлы негіз мөлшері

В) 1 г майлы негіздің орнын басатын дәрілік зат мөлшері

С) 2 г дәрілік заттың орнын басатын майлы негіз мөлшері

D) 2 г майлы негіздің орнын басатын дәрілік зат мөлшері

Е) дәрілік зат пен майлы негіз мөлшері

13. Суппозиторийлер негізі какао майы болса, оларды.... әдісімен дайындайды:

А) илеу

В) қалыпқа құю

С) престеу

D) тамшы

Е) қос цилиндр

14. Гидрофильді негізде суппозиторийлерді..... әдісімен дайындайды: A) қалыпқа құю

В) тамшы

С) қос цилиндр

D) илеу

Е) конденсациялық

А) какао майы

В) жапон коричнигі майы

С) бутирол

D) желатин-глицеринді

Е) ПЭО

А) тұтқырлығы

В) еру уақыты

С) толық деформациялану уақыты

D) балқу уақыты

Е) өлшемі және формасы

17. Қалыпқа құю әдісімен суппозиторийлерді гидрофильді негізде дайындағанда есептеулерде....... ескеріледі:

А) өту модулі(1,21)

В) дәрілік заттар қасиеттері

С) негіздің балқу температурасы

D) көлем ұлғаю коэффициенті

Е) су жұту коэффициенті

• 
  шаншуға арналған дәрілік түрлерге қойылатын талаптарды және оларды қамтамасыз ету тәсілдерін;
  
• 
  стерильдеу тәсілдері, автоклавтын құрылысы және эксплуатациялау ережелері;
  
• 
  шаншуға арналған ерітінділерді дайындау, тұрақтандыру, сапасын бағалау, сақтау және босатуға безендіру бойынша нормативті құжаттар талаптарын;
  
• 
  шаншуға арналған ерітінділерді дайындауда қолданылатын тұрақтандырғыштардың қасиеттері;
  
• 
  шаншуға арналған ерітінділерді тұрақтандырғыштармен дайындау кезінде операциялардың реттілігін орындауды.
  
• 
  дәрілік заттардың изотондық концентрацияларын есептеу тәсілдерін;
  
• 
  стерильдігі, сапасын бағалау.
  

• 
  дәрілік заттар және шаншуға арналған су мөлшерлерін есептеуді;
  
• 
  жазылым құрамына кіретін ингредиенттердің қасиеттерін ескеріп, шаншуға арналған ерітінділердің оптимальды технологиясын таңдауды және дәйектеуді;
  
• 
  изотонды ерітінділер дайындау үшін дәрілік және қосымша заттардың мөлшерлерін есептеуді;
  
• 
  изотондық ерітінділерді дайындаудың рациональды технологиясын таңдауды және дәйектеуді;
  
• 
  изотонды ерітінділер дайындау үшін негізгі технолгиялық операцияларды орындауды: (өлшеуді, ерітуді, сүзуді, сапасын бақылауды, герметикалық тығындалуын, стерильдеуге безендіруді, стерильдеуді);
  
• 
  шаншуға арналған ерітінділерді орамдауды, тығындауды және босатуға безендіруді, ерітінділердің сапасын бағалауды;
  

1. 
   Сабақ тақырыбы бойынша латын терминологиясы.
   
2. 
   Еріту - диффузиялы-кинетикалық процесс ретінде.
   
3. 
   Тотығу-тотықсыздану реакциялары. Олардың типтері және бағыттары. Тотығуды болдырмау жолдары.
   
4. 
   Комплекс түзу. Оның комплексті қосылыстардың фармацевтикалық технологиясындағы ролі.
   
5. 
   Шаншуға арналған ерітінділерді дайындау үшін қолданылатын еріткіштер.
   
6. 
   Стерильдеу тәсілдері.
   
7. 
   Әлсіз негіз және күшті қышқыл, күшті негіз және әлсіз қышқыл тұздары ерітінділерін тұрақтандыру.
   
8. 
   Шаншуға арналған ерітінділерді фильтрлеуге үшін фильтрлеуші материалдар және аппараттар.
   
9. 
   Дәрілік препараттарды ағзаға енгізу жолдары.
   
10. 
    Изотонды ерітінділер. Оларға қойылатын талаптар. Сипаттамасы.
    
11. 
    Изотондық концентрациялар есептеулері.
    
12. 
    Сапасын бағалау.
    

Рецептер “Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм” /под ред. Кондратьевой Т.С., М.:Медицина, 1986 оқулығының 208-212 беттерінде.

7. 
   Әдебиет
   

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 1. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2008. – 592 бет.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік фармакопеясы. Т. 2. – Алматы: «Жібек жолы» баспа үйі, 2009. – 792 бет.

3. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Шымкент. – 2008. – 436 бет.

4. Сағындықова Б.А., Анарбаева Р.М. Дәрілердің дәріханалық технологиясы. – Алматы. – 2011. – 436 бет.

5. Р.М. Анарбаева. Дәріханалық дәрілік түрлер технологиясы бойынша зертханалық сабақтарға арналған оқу құралы.– Шымкент.– 2013.– 329 б.

1. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 17 ќаѕтардаєы № 91 Ќаулысы "Дјрілік заттардыѕ, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканыѕ айналысы саласындаєы объектілерге ќойылатын санитариялыќ-эпидемиологиялыќ талаптар" санитариялыќ ќаєидаларын бекіту туралы
   
2. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1693 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдар мен медициналыќ техниканы кґтерме жјне бґлшек саудада ґткізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
3. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 19 ќаѕтардаєы № 114 Ќаулысы «Дайындалєан дјрілік препараттарєа дјріханаішілік баќылау жїргізу ќаєидаларын бекіту туралы»
   
4. 
   Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2011 жылєы 30 желтоќсандаєы № 1692 Ќаулысы «Дјрілік заттарды, медициналыќ маќсаттаєы бўйымдарды жјне медициналыќ техниканы таѕбалау ќаєидаларын бекіту жјне "Дјрілік заттардыѕ ќауіпсіздігіне ќойылатын талаптар" техникалыќ регламентін бекіту туралы" Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2010 жылєы 14 шілдедегі № 712 ќаулысына ґзгерістер енгізу туралы»
   
5. 
   ҚР ДСМ 15.12.04 ж. N 142 “Дәрілік түрлерді дайындау ережесі” бұйрығы.
   
6. 
   ҚР ДСМ 15.12.04 ж. N 142 “Дәрілік түрлерді дайындау ережесі” бұйрығы. Ќазаќстан Республикасы Їкіметініѕ 2012 жылєы 16 ќаѕтардаєы № 60 Ќаулысы «Дјрілік препараттарды жјне медициналыќ маќсаттаєы бўйымдарды дайындау ќаєидаларын бекіту туралы»
   

7. 
   Фармацевтическая технология: Технология лекарственных форм: учебник для студ. высш. учеб. заведений/И.И. Краснюк, С.А. Валевко, Г.В. Михайлова и др.; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой.–М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 592 с.
   
8. 
   Практикум по технологии лекарственных форм: учебное пособие И.И. Краснюк, Г.В. Михайлова, О.Н. Григорьева и др; под ред. И.И. Краснюка, Г.В. Михайловой. – М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 432 с.
   
9. 
   Елинов Ю.Ю. Полный справочник фармацевта. – М. – 2006.
   
10. 
    Руководство к лабораторным занятиям по аптечной технологии лекарственных форм /Т.С. Кондратьева, Л.А. Иванова, Ю.И. Зеликсон и др.; Под ред. Т.С. Кондратьевой.– М.: Медицина, 1986.– 288 с.
    
11. 
    Технология лекарственных форм. Учебник в 2 томах. Том 1 /Под ред. Т.С.Кондратьевой. – М.: Медицина. – 1991. – 496 с.
    

1. 
   Шаншуға арналған ерітінділерге қандай талаптар қойылады?
   
2. 
   Шаншуға арналған ерітінділерді дайындау үшін асептикалық жағдайларды жасау қалай жүргізіледі. Шаншуға арналған ерітінділердің стерильдігін және апирогендігін қамтамасыз ету үшін асептиканың маңызы.
   
3. 
   Шаншуға арналған ерітінділерді дайындау үшін қандай еріткіштер қолданылады.
   
4. 
   Шаншуға арналған суды алу үшін қолданылатын аппараттар. Оны сақтау және сапасын бағалау ережелері.
   
5. 
   Құтыларды, тығындарды, қосымша материалдарды алдын ала өңдеу неге негізделген және шаншуға арналған ерітінділердің сапасын қамтамасыз етуде маңызы қандай?.
   
6. 
   Әлсіз негіз және күшті қышқыл, күшті негіз және әлсіз қышқыл тұздары ерітінділерін тұрақтандыру механизмі.
   
7. 
   Шаншуға арналған ерітінділерді фильтрлеу үшін қолданылатын фильтрлеуші материалдар және аппараттар. Шаншуға арналған ерітінділер технологиясының қай сатысында механикалық қоспаларға тексереді?
   
8. 
   Шаншуға арналған ерітінділерді дәріхана жағдайында қалай дайындайды және бұл жағдайларды қалай қамтамасыз етеді?
   
9. 
   Шаншуға арналған су қандай талаптарға жауап беруі тиіс?
   
10. 
    Шаншуға арналған ерітінділерді дайындау технологиясы қандай сатылардан тұрады?
    
11. 
    Шаншуға арналған ерітінділерді механикалық қоспалардан қалай тазартады?
    
12. 
    Тұрақтандырғыштар. Жіктелуі. Әсер ету механизмі.
    
13. 
    Шаншуға арналған глюкоза ерітінділерін дәріхана жағдайында қалай дайындайды?
    
14. 
    Жылы стерилизацияға тұрақсыз шаншуға арналған дәрілік заттар ерітінділерін қалай дайындайды?
    

16. Изотондық концентрацияларды есептеудің қандай тәсілдерін білесіз?

17. Изотондық коэффициент дегеніміз не?

18. Вант-Гофф және Рауль заңдары бойынша изотондық концентрацияны есептеу.

19. Натрий хлориді бойынша изотондығын есептеу.

20. Шаншуға арналған ерітінділердің стерильдігін бақылау қалай жүргізіледі?

21. Шаншуға арналған ерітінділердің апирогенділігін тексеру қалай жүргізіледі?

22. Шаншуға арналған ерітінділердің сапасын бағалау қалай жүргізіледі?

1. Новокаин ерітіндісінен 5% 10 мл

Стерильде!

Босат. белгіле. Жұлын анестезиясына

Студент новокаин ерітіндісін хлорсутек қышқылын қосып дайындады және оны 100С 30 минут стерильдеді. Дайындау тәсілінің дұрыстығына қандай баға бересіз.

2. Кофеин-бензоат натрий ерітіндісінен 10% 30 мл

Стерильде!

Босат. Белгіле. 1 мл күніне 2 рет тері астына.

Фармацевт кофеин-бензоат натрий ерітіндісін хлорсутек қышқылын қосып дайындады және оны 100С 45 минут стерильдеді.

Провизор-технолог дайындалған дәрілік препаратты НҚ сәйкес бақылады.

Провизор-технолог пен фармацевттің дәрілік препаратты дайындаудағы мамандық кәсібін моделдеуші берілген ситуациялық есепті шығару; дайындалған дәрілік препараттың сапасы туралы қорытынды жасау; сәйкес НҚ көрсету; бақылау қорытындыларын сәйкес тіркеу журналған тіркеу; фармацевт шығарған ситуациялық есептін қорытындысы туралы аудиторияда талқылау.
Оқу есептері

1. Биксте 48 сағат стерильді құтылар сақталған, осы құтыларды шаншуға арналған ерітінділерді босатуға қолдануға болады ма?

2. Аурухананың хирургиялық бөлімінде қолданылған құтыларды санитар 1 сағатқа қыша ұнтағының 1:20 ерітіндісіне 1 сағатқа салып қойды. Сондан соң жуғыш машинада жуды, ағынды сумен 3 рет шайды, құтылардың тазалығын тексерді. Таза ыдыстарды 30 минут бу стерилизаторында 120С стерильдеді. Ыдыстарды өңдеуде жіберілген қателіктерді көрсетіңіз. Дұрыс жауап және дәйектеп беріңіз.

Берілген оқу есептері бойынша барлық студенттер дискуссия түрінде талқылауы қажет.

Стерильде!

Осындай дозадан 10 доза босат.

Белгіле. 10 мл-ден венаішіне

Стерильдегеннен кейін ерітінді сарғайды. Бұл құбылыстың пайда болу себептері қандай? Дәріхана жағдайында тұрақты глюкоза ерітіндісін қандай тәсілмен дайындауға болады?

Ситуациялық есеп

1. Ал: Натрий гидрокарбонаты ерітіндісінен 5% 400 мл

Стерильде!

Босат. Белгіле. 10 мл күре тамырға

Ерітіндіні 100С 30 минут стерильдегеннен кейін ерітінді лайланып, тұнба түзілді.бұл құбылыстың себебі неде? Мөлдір, сақтаған кезде тұрақты шаншуға арналған натрий гидрокарбонаты ерітіндісін қалай дайындауға болады?

Тестік тапсырмалар

1. 5 % - 100 мл глюкоза ерітіндісін тұрақтандыру үшін қажетті Вейбель тұрақтандырғышының мөлшері:

2. Шаншуға арналған ерітінділерде хлорсутек қышқылы.... үшін қолданылмайды:

3. Шаншуға арналған новокаин ерітіндісін...... тұрақтандырады:

4. Шаншуға арналған аскорбин қышқылы ерітіндісін...........тұрақтандырады

5. Шаншуға арналған глюкоза ерітіндісін....... тұрақтандырады:

6. Шаншуға арналған натрий бензоаты ерітіндісін ........тұрақтандырады:

7. Шаншуға арналған ерітінділерде натрий гидроксиді мен натрий гидрокорбонаты....... ерітінділерін тұрақтандыру үшін қолданылады:

8. Шаншуға арналған ерітінділерде хлорсутек қышқылы...... ерітінділерін тұрақтандандыру үшін қолданылады:

9. Рингер-Локк ерітіндісін дайындағанда, асептикалық жағдайда жеке екі натрий гидрокарбонаты және қалған ингридиенттер ерітінділері дайындалады, себебі:

10. Барлық инфузиялық тұзды ерітінділердің ( Трисоль, Хлосоль, Дисоль, Ацесоль, Квартосоль және басқалары) құрамында міндетті түрде болатын тұз:

11. Инфузиялық ерітінділерге қойылатын қосымша талаптар:

12. Рингер-Локк ерітіндісі құрамы:

13. Натрий тиосульфатының шаншуға арналған ерітіндісі...... тұрақтандырылады:

14. Жеңіл тотығатын дәрілік заттардың шаншуға арналған ерітінділері..... тұрақтандырылады:

15. Құрамында улы дәрілік заты бар шаншуға арналған ерітінді........... қосымша этикеткасымен безендіріледі: