25
кӛбіне алған білімдерін бекіту мақсатында және білімдерін практикада іс
жүзінде қолдана білу дағдысын қалыптастыруда қолданылады.
12. Білімдерді модельдеу әдісі. Бұл әдіс ғылыми танымның зерттеу
объектілерін олардың модельдерін жасап, зерделеу арқылы танып-білу әдісі.
Модельдеу әдісінің пайда болуы техникалық жүйелердің күрделілігіне,
материалдық процестер мен құбылыстарды зерттеу қажеттілігіне орай
туындайтын ой-түрткілерге, себептерге т.с.с байланысты. Модельдеу кез келген
затты мақсатты, жылдам, неғұрлым тиімді тәсілмен зерттеуге мүмкіндік береді.
Болашақ мұғалімдерді даярлау процесінде жоғарыда кӛрсетілген жалпы
құзыреттіліктер, оның ішінде психодидактикалық құзыреттіліктер толық
ашылып, олардың ӛзара байланыстары кӛрсетілуі тиіс. Оларды қалыптастыру
технологиясы ӛз алдына бір зерттеу нысаны бола алады.
Жоғары кәсіби педагогикалық білім берудің мемлекеттік стандартында
мұғалім іскерлігінің келесі функциялары кӛрсетілген: оқытушы, дамытушы,
тәрбиелеуші, коммуникативті, ұйымдастырушы, басқарушы, бағдарлық және
ақпараттық.
Педагогикалық жоғары оқу орны білім алушыларының болашақ кәсібіне
даярлығын бағалауда бұл сипаттамалардың алатын орны ерекше.
Болашақ физика мұғалімдерінің кәсіби-педагогикалық даярлықтарын
кӛрсететін негізгі сипаттамаларының бірі – олардың келешекте оқытатын
пәндерін ӛте жоғары деңгейде білуі. Ӛзінің келешекте жеткіншек ұрпаққа не
оқытатынын білмеген маманнан еш уақытта жақсы ұстаз шықпайды. Физика
мұғалімі педагог ретінде педагогика ғылымының дамуына, физиканы оқыту
әдістемесіне, ал физик маман ретінде физика ғылымының практикада іс
жүзінде қолданылуына кӛңіл бӛліп отыруы керек. Яғни, мұғалім физикалық
және әдістемелік тұрғыдан оқу материалын дұрыс, айқын әрі дәл баяндауы
үшін, алдымен, ӛзі сол оқу материалын түсінуі, оны баяндаудың егжей-
тегжейіне дейін білуі тиіс.
Физиканы, оның ішінде атомдық және ядролық физика мәселелерін
оқытуда биік нәтижеге қол жеткізуде материалды жан-жақты баяндау –
болашақ мұғалімдер даярлайтын педагогикалық жоғары оқу орындары үшін
ерекше кӛңіл аударатын мәселе. Бұл білім алушылардың шығармашылық
әдістемелік кӛзқарастарын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Болашақ
мұғалімдерді
даярлайтын
педагогикалық
жоғары
оқу
орындарындағы атомдық және ядролық физика курсында білім алушыларға
пропедевтиканы жүзеге асыру әдістерін үйрету ӛте маңызды. Бұл мақсаттар
курстың қандай да бір бӛлімін оқытудың алдында кіріспе дәрістер арқылы,
сонымен бірге қатаң анықтамасына дейін түсініктерді қолдану арқылы жүзеге
асырылады. Бірінші жағдайда білім алушылардың, яғни болашақ мұғалімдердің
алдында сол оқытылатын курстың мақсаты мен құрылысы айқындалады,
алдағы уақытта шешетін мәселелері тұжырымдалады. Екінші жағдайда
болашақ мұғалімдердің физикалық мәдениеті мен дүниетанымы қалыптасады.
Кәсіби бағдарда оқытуды жүзеге асырудың қажетті шарттарының бірі –
барлық оқу жұмыстарын мотивациямен қамтамасыз ету. Ол болашақ
26
мұғалімдер даярлайтын педагогикалық жоғары оқу орындарындағы оқу
процесін үйлесімді етеді. Мотивация сонымен қатар білім алушылардың дұрыс
әдістемелік кӛзқарастарын қалыптастыру үшін ӛте қажет, себебі, олар алдағы
педагогикалық іс-әркеттерінде тек дұрыс білім беріп қана қоймай,
оқушылардың оқу іс-әрекеттерін басқара алулары керек.
Жалпы ғылыми білімнің дамуына байланысты әртүрлі оқу ордасындағы
бітіруші мамандарға қойылатын талаптар ӛзгеріп отырады, осыған сәйкес білім
мазмұны да ӛзгереді. Мұнда білім беру сапасы білім деңгейінің ауқымдылығы
мен жоғарылауы, оқытудағы дәстүрлі емес әдістер мен жаңа әдістемені ендіру
барысы бақыланады. Осыған сәйкес жалпы білім беретін орта мектептерде
пәндерді
қоғамдық-гуманитарлық
және
жаратылыстану-математикалық
бағыттарда оқыту жүзеге асырылады [57]. Қазіргі таңда физиканың атомдық
және ядролық физика бӛлімі барлық физикалық зерттеулер бойынша алдыңғы
қатарда тұр. Бұл сала бойынша планетамыздың барлық физиктері зерттеу
үстінде [58].
Педагогикалық жоғары оқу орындарында физикалық құбылыстар мен
процестерді, оның ішінде атомдық және ядролық физика бойынша құбылыстар
мен процестерді оқытуда кӛңіл аударарлық факторлардың бірі – білім
алушыларға құбылыстардың анимациялық модельдерін құра білуді, оларды
сабақта қолдана білуді үйрету. Физиканы оқытудағы модельдеу әдісінің мәні
мынада: яғни нысанын оқып-үйрену барысында, алдыңғы зерттеу нысанын
алмастыратын басқа зерттеу нысаны қолданылады. Жалпы физикалық процесті
алмастыратын зерттеу объктісін модель деп атайды. Модельдеу барысында,
классикалық механиканы, молекулалық физика және термодинамиканы,
электродинамиканы, оптиканы, атомдық және ядролық физика, оның ішінде
молекула мен атомдардың құрылысын, олардың қозғалысын, оқып-үйрену
процесінде білім алушыларда модельдік ұғымдарды және олар туралы
түсініктерді қалыптастыру маңызды болып табылады. Бұл жерде техникалық
және зертханалық құрылғылар мен тәжірибелердің модельдері қолданылады,
яғни олар: Резерфорд тәжірибесі, Штерн тәжірибесінің моделі, үдеткіш,
циклотрон, бетатрон, ядролық реакторлардың және т.б. модельдері. Мұндай
модель ұқсастықтар білім алушыларға құбылыстың ішкі механизмін түсіну
үшін ерекше мәнге ие болады [42, б. 44].
Физикалық ойлау мен мәдениеттің айырықша белгісі қатаң логикалық
пайымдаулар болып табылады. Физиканы оқытуда ғылыми немесе әдістемелік
тұрғыдан қатаңдық деңгейлерін таңдау мәселесі ӛте маңызды. Материалдарды
баяндаудың қатаңдық критерийлерін дұрыс анықтау білім алушылардың ойлау
қабілеті мен дайындық дәрежелерін және пайымдау деңгейлерін ескерудегі
басты мәселе болып табылады.
Педагогикалық жоғары оқу орындарында болашақ физика мұғалімдерін
даярлауды жүзеге асырудың қажетті шарттарының бірі жалпы физика курсы
бойынша мектепте оқытылатын «физика» пәнінің мазмұнындағы негізгі
түсініктер мен ұғымдарды анықтау және оны мектеп оқулықтарында міндетті
түрде қолдану мәселелері. Мектепте енгізілген физикалық түсініктер мен
Достарыңызбен бөлісу: |
