Еңбекшілердің арнайы киімдері мен қорғану құралдары

Арнайы киімдер екі топқа бөлінеді:

жұмыс киімдері

1) өндірістік: арнайы киімдер

салалың киімдер

технологиялық киімдер

2) тұрмыстық
Жұмыс киімдері барлық мамандықтарға ластанудан және жарақаттанудан сақтану үшін беріледі.

Арнайы киімдер - суықтан, ылғалдан, шаңнан, май­дан,ұшқыннан, судан, т.с.с. қорғану үшін беріледі.Салалық киімдер - әрбір министрліктің өз жұмысшыларына арнап тіктірген формалы киімдері.Технологиялық кимдер - жоғары дәлдікте жұмыс жасайтын өндірістің жұмысшыларына берілетін киімдер.Өндірістік киімдер: костюмдер, күртешелер, шалбарлар, комбинезондар, жартылай комбинезондар, плащтар, халаттар, алжапқыштар, бас киімдер, жартылай пальтолар, жеңдер, иық жапқыштар.Жұмыс киімдері дүкендерде сатылады, ал арнайы киімдер белгіленген мерзімге тегін беріледі.

ыстықтан қорғау

1) гигиеналық талаптар желден сақтану

су өткізбеу

адамның қозғалуына кедергісі болмауы

белгіленген мерзімге төзімділігі

адамның қозғалуына кедергісі болмауы

демалуына кедергі болмауы

тігу сапасы

4) үнемділік талаптары - материалдың ең аз шығьш-далуы
Арнайы киімдер мен арнайы аяқ киімдер жеңіл, жұмсақ жөне иілгіш материалдардан жасалады. Олар қан айналымына, тыныс алуға, ас қорытуға, қозғалуға кедергі келтірмейтін, киіп-шешуге ыңғайлы, климат жағдайы мен жыл мезгіліне сөйкес келетін, жел мен ылғалдан қорғайтын болуы тиіс.

Жалпы жұмыстарда пайдаланатын арнайы киімдер (комбинезон, мақта-матадан тігілген күртеше мен шалбар-лар) балшықтан қорғауға, машиналар мен механизмдер жұмыс жасағанда жарақаттанудан сақтауға арналады.

Ылғалдан қорғайтын арнайы киімдерге жаңбырдан, қардан, жерасты судан қорғайтын плащтар, су өткізбейтін костюмдер, шалбарлар жатады.

Қысқы арнайы киімдер суықтан қорғайды. Оған мақта матадан астарлары бар күртеше мен шалбарлар, «Пин­гвин» электрмен қыздырылатын костюмдер жатады.

Қолды суықтан, механикалық зақымданудан, күйік-тен ңорғауға брезент ңолғаптар, арнайы ерітінділерді сіңірген шүға қолғаптар пайдаланылады.Арнайы аяқ киімдерге шаңнан, батпақтан, заңымданудан сақтайтын былғары немесе брезент бәтеңкелер жатады. Аяқты ылғалдан қорғауға резеңке етіктер, қыс мезгілінде байпақтар немесе былғары қыздырылатын аяқ киімдер пайдаланылады.

Жалпы қорғау жабдықтарына түрлі қоршаулар, блокировкалар, шектегіштер, қорғағыштар, тежегіштер, қашықтан басқару құрылғылары жатады.

Жеке қорғану құралдарына тыныс алу мүшелерін, қолды, басты, көзді, бетті, құлақты қорғайтын құралдар және белдіктер, сондай-ақ кремдер мен пасталар, майлар жатады.

Майда ұшқындардың көзді зақымдауынан сақтау үшін түссіз әйнек салынған ашық көзілдіріктерді, ал

тыныс алу мүшелерін шаңнан және басқа улағыштардан қорғау үшін респираторлар мен противогаздер пайдаланылады.

Ірі ұшқындардан қорғау үшін жабық көзілдіріктерді пайдаланады. Кейде көзді ірі жарқыншақтардан сақтау үшін әйнектің орнына тесіктері 0,6-0,8 мм металл торларды пайдаланады. Көзді жарқыраған жарықтан жөне зиянды сәулеленуден қорғау үшін жарық сүзгілі көзәйнек қолданылады. Металды электрмен пісірушілерге жарық сүзгілі қараңғы әйнек салынған арнайы қалқандарды пайдаланады.

18-сурет. Қорғаньші көзілдіріктері

19-сурет. Респираторлар:

Шаңнан қорғағыштары: а) ШБ1 клапансыз респиратор; ә) «Астра-2«; б) Ф62Ш; в) У-2К; Әмбебаптары: г) РУ-60; д) РУ-60 көзілдірікпен

Респираторлар жарты маскадан және сүзгіден тұрады. Сүзгі қағаздан, мақтадан, дәкеден жасалады. Респиратордың қарапайым түрі ауыз бен мұрынға екі-үш қабат дәкеден таңғыш байлау болып табылады. Әмбебап респираторларды улағыштығы нормадан 5 есеге дейін жоғары газ жөне бу күйіндегі заттардан қорғауға пайдалануға болады.Егер ауа улы газдар мен булардың өте жоғары мөл-шерімен ластанған болса, онда МК, БК, БКФ типтегі сүзгіш противогаздарды пайдалану қажет. Сүзгіш про­тивогаз шлем-маскадан, кеңірдек түтіктен және сүзгіш қораптан тұрады.

20-сурвт. 11 pomusoeatBap:

а) ЩМЩ протифоіаадар: д) оқшаулатш противогаздар

Ауанық қүрамыида улагыш заттардын мвлшврі 2 пай-ыздая жогары болса, соидай-ақ оттвгі J 6 пайыздая томен болел намасе аиянды факторлардың түрі мен

харсаткіштері балгісіз болса, омда шлангілі кемесе оттагілі оқшауллгыш противогаздарды пай дал any кажат. Шлангілі противогаздар үэындмғы 10-20 метр квңірдак шлаягідан (ПШ-1 взі соратын) нөмвсе ұзын-дығы 20*40 матр кедірдок шлангіден, маскадан жөне ауанмд қүрамындаіы шаңды сүэетін сүзгіш кораптан түрады. Огтвгілі оқшаулагыш противогаздар адамның т ыиысялу мушеларіяатмосфорадап толық окшаулайдьь Кщ ңолдаиылатыи КИП типті противогаздар резен-К# Жйртьг*маскадаи/екі кеңірдек шлангілерден (бірйуімви тааа ауа келвді, нл екіншісімеи тыныстаған flya ішгады), оттвгі баллоныиан жене дом олу қашны-

141

Есту мүшелерін шудан қорғау үшін шуға қарсы қүрал-дар пайдаланылады. Шудан қорғағыштардың ңүлаққа сыртынан киіп пайдаланылатыны болады. Қүлақтың сыртына кигізілетін шудан ңорғағыштар арасы белдік-пен немесе серпімді доғамен жалғанған маңта толтырыл-ған тостаған - бүқтырмадан және кеуекті резеңкеден түрады.

21-сурет. Шудан қоргагышлгар:

а) ВЦНИИОТ-1; э) ВЦНИИОТ-2; б) ВЦНИИОТ-2 м; в) ВЦНИИ0Т-2м дулыеа қалпақ; г) ВЦНИИОТ-3 дулыеа цалпац; д) шудан қоргайтын

щлақ аспабы

Қүлақтың тесігіне мақтадан тампон салу арқылы шудан ңорғауға болады. Қазіргі кезде қүлақтың ішкі ңуысына салып пайдаланылатын ФПП-Ш-«Беруши» (қүлағыңды ңорға) материалдардан жөне полимерлік материалдардан жасалған сыналар көп қолданылады.

Жүмысшылардың бастарын ңорғау үшін ңорғаныш дулыға қалпақтар пайдаланылады. Дулыға қалпақтар

фябрадан, текстолиттен, винипласттан жасалады. қажет болған жағдайда ңалпақтар бет пен көзді қорғай-тын қорғаныш ңалңандармен жабдыңталады.

Биіктен ңүлаудан қорғау үшін сақтандырғыш белдіктер пайдаланылады.

белдік:

Мүндай белдіктер 300 килограмға дейінгі салмақңа төзімді болуы тиіс. Оларды пайдаланғанда заңымданба-ғандығына мән беру қажет.

Электр тогының зақымдануынан корғау үшін ток өткізбейтін қолғаптар, ботылар, кеуіштер, төсеніштер ңолданылады. Бүл қорғаныш ңүралдары жоғары сапа-лы резеңкелерден жасалады және олардың көлемі мен өзі пайдалануға ыңғайлы болуы тиіс. Оларды оқтын-оңтын кернеулі сынаңтан өткізіп түру қажет. Электр қондыррыларында жүмыс жасаушылардың ңүрал-сай-мандарының саптары ток өткізбейтін материалдармен ңапталады.

143

Дерматологиялық ңорғану ңүралдарына теріні жүмсар-тьга, өр түрлі зиянды заттардың өсерін болдырмайтын крем-дер, пасталар, сабындар, майлар, сүйыңтар жатады. Олар мынандай талаптарға сейкес болуы тиіс:

- төріні түршіктірмеуі тиіс;

- өндірістің жагымсыз жағдайларында төріні жақсы қоргауы тиіс;

- терігө жеңіл жүғатын болуы және оның өдеттегі қызмөтін бүзбайтын болуы тиіс;

- ауысым соңына дейін твріде сақталып ңоргауы тиіс;

- сабынды сумен немесе басқа тазартқыш заттармен жуғанда жеңіл кететін болуы тиіс.

Өдетте, кремдер, пасталар, майлар таза және қүрғақ терігө жүңалал жағылады да» 1-2 минуттан кейін жүмысңа кірісуге болады.

Пасталар мен майлардың бір түрімен үыемі пайдала-нуға болмайды, ай сайын оларды әзгертіп түрған жен.

Пайдалану орындары мен қасиеттеріне қарай крем­дер, пасталар, майлар үш топқа бөлінеді:

1. Гидрофобиялық препараттар - ңалдық терісін су­ден, түздан, қышқыл мен сілтіден, басқа да химиялық заттардан сақтайды (гидрофобия - судан қорқатын пси-хикальщ аурудың бір түрі). Оған:

а) ИЭР-2 пастасы (ңүрамында парафин - 20%, цере­зин - 15%, сеператор майы - 7 65%);

ө)«Силиконовый» кремі;

б) «Защитный» кремі (қүрамдарында глицерин, кон­сервант, парфюмерлік май болады). Бүлар суда ерімейді жөне суға жуылмайды.

2. Гидрофильдік препараттар теріні бояулардың, қарамайдың, мүнай өнімдерінің, органикалық сусыз еріткіштердің өсерінен сақтайды. Бүлар суда тез ериді, тез жуылады. Оған: «Айро» пастасы, «пленкообразую­щий» крөмі, солидол қосылған жуғыш-қоргағыш паста жатады.

144

Арнайы киімдерді мақтадан, жүннен, леннен, асбест-тен, т.с.с. материалдардан дайындап, ылғал өткізбейтін I жөве ңышқылға (кислотаға) төзімді етіп арнайы ері-I тіяділерді сіңдіреді. Сондай-ақ, арнайы киімдерді дө-I рігерлік зерттеудің қорытындысымен жөне өндірістік сөнге сәйкес дайындайды.

Арнайы киімдер белгіленген мерзімге беріліп, мерзімі біткесін қайта өткізілуі тиіс. Егер киім жүмыс-шының кінөсісіз жарамсыз болып қалса, мекеме оны акт жасал, алмастырады. Арнайы киімдер мен қорғану ңүралдары мекемеде сақталады.

Зиянды жүмыстарда нормаға сөйкес тегін сүт жөне басңа тағамдар беріледі (күніге 0,6 л). Жүмысшы сүтті үйге алып кетпей, жүмыс кезінде іпгуі тиіс. Сүттің уақ-тылы берілуіне мекеме басшысы жауапты, ал оған ба-қылау жасайтын - көсіподақ комитеті.

Қандай жүмыстарда сүт берілетіндігі мекеменің үжымдың шартында көрсетілуі тиіс.

6.4. Қайғылы оқиғалар мен көсіби науқастанулар-ды зерттеу жөне есепке алу

1. Қайғылы оқиғаларды зерттеу.

Қайғылы оқиғалардың ңайталанбауы маңсатында ме­кеме көсіподақ үйымымен бірлесе отырып оның себептерін зерттейді жөне оны келешекте болдырмаудың шараларын жасайды. Егер оқиганың салдарынан жүішс-шының жүмысқа жарамсыздығы бір күннея артың бол-са, Н-1 нысанды акт жасалады жөне ол 24 сағаттың ішінде зерттеліп бітуге тиіс. /

№40 дәріс