Орындаған: Қабдулқақ Ануар

Тексерген: Байжуманов Кадирбек

Горизонталь құраушының қозғалыс сызығы қисықсызықты беттің вертикаль проекцияның қысым центрі арқылы өтеді, ал вертикаль құраушының қозғалыс сызығы – қысым денесінің ауырлық центрі арқылы өтеді.

Графоаналитикалық тәсілде сұйық құйылған дененің контурына қысымның таралу заңдылығын көрсететін қысым эпюрларын тұрғызады. Қысым күші кеңістіктік эпюрлар көлеміне тең, ал оның векторы осы эпюрдің ауырлық центрі арқылы өтеді. Эпюр дегеніміз кеңістіктік фигураны ортогональ проекциялау тәсілі арқылы бейнелейтін сызба.

Сұйықтың артылған қысымы əсерiне тұрған цилиндр түрiндегi АВ қисықбеттi қарастырамыз.

Бұл беттен кiшкентай ғана элементар dω ауданын бөлiп аламыз. Оған нормаль бойымен бағытталған элементарлы dP қысым күшi əсер етедi. dP екi бөлiкке жiктеймiз: горизонталь dP_х және вертикаль dP_z. dP күшiнiң горизонталь х осiне көлбеулiк бұрышы α белгiлеп жазамыз. Сонда алатынымыз:

dP _x = dP cosα жəне dp_z = dP sinα

Мұнда, dР = pdω , p - элементарлы аудан dω бетiне бiркелкi таралған қысым.

Егер dω ауданның ауырлық орталығы су бетiнен z тереңдiкке болса, онда p = γz деп ауыстырып, жазамыз.

dP = γzdω

dP_z = γ z dωsinα

dωcosα = dω_z жəне dωsinα = dω_x деп ауыстырып,

dP_x= γzdω_z жəне dP_z= γzdω_x

Жазылған өрнектiң бүкiл ω ауданы бойынша интеграл алатын болсақ, Р_х жəне Р_z мəндерiн аламыз.

Мына өрнектен көретiнiмiздей қысым күшiнiң горизонталь бөлiгi гидростатикалық қысым күшiнiң АВ цилиндрлiк беттiң вертикаль проекциясына көбейтiндiсiне тең.

Мұнда, W - АОВ-ның көлемi, ол қысым денесi деп аталады. Р_z күшінің түсу нүктесі АОВ көлемінің ауырлық орталығына сəйкес келеді.

Демек, артылған гидростатикалық қысымның вертикаль бөлiгi цилиндрлiк бетпен, оның вертикаль проекциясымен жəне сұйықтың еркiн бетiмен шектелетін сұйық көлемiне тең.

Қорытынды қысым горизонталь жəне вертикаль бөлiктерiне геометриялық суммасы есебiнде анықтады.

Р-ның бағыты өрнегімен анықталады. Мұнда β қорытынды қысым бағыты мен су горизонтының арасындағы бұрыш.

Қысым денесі- сұйықтың еркін беті шектелген (пьезометриялік жазықтық) қисық сызықты беттің контуры арқылы өтетін вертикальды жобалаушы жазықтық және қисық сызықты бет көлемі.

Қысым денесі шартты түрде, егер оның көлемі сұйық толтырылған

1. 
   «Гидравлика» - Ш. Сүгіров, 1988.
   
2. 
   Ауланбергенов Ə.А., Сейтасанов И.С., Жандаулетова Ф.Р. «ГИДРАВЛИКА» оқу құралы
   
3.