Өндірістің техникалық дайындығын меңгеру өндірістің техникалық дайындығының бірыңғай жүйесінің 5

Жаңа өнімді жобалау үшін негізгісі тапсырыс берушімен оның жобалық ұйымдастыруға тапсыруы арқылы құрылатын жобалау техникалық тапсырмасы болып табылады. Жобалық тапсырмада өнім атаулары, оның белгіленуі, қолданылу аудандары, өндіріс және пайдалану процесіндегі технологиялық және экономикалық көрсеткіштері көрсетіледі. Жобалық тапсырма деңгейінде жаңа құрылымның немесе өнімнің бастапқы шыққаннан принциптік айырмашылығы анықталған, тізімдер және оригиналды өнімні қажеттіліктері келтірілген, тұтынушы үшін қалай есептелсе өндіруші үшін солай есептелген жаңа өнімнің нәтижелігінің нақты есептеулері берілген болуы керек.

ӨТДБЖ- мемлекеттік стандартпен орналастырылған ұйымдастыру жүйесі және прогрессивті технологиялық процестердің, стандартты технологиялық жабдықтаулардың және құралдардың, өндірістік процестің механизациясының және автоматизациясының қаражатының, инженерлік техникалық және басқарушы жұмыстың кең қолданылуын қарастыратын өндірістің технологиялық дайындағын басқару.

ӨТДБЖ- ның негізгі мағынасы ГОСТ 14.001-73-кесәйкес өндірістің технологиялық дайындығының әдістері мен қаражатын қолдану мен таңдаудағы жасалған барлық кәсіпорын мен жүйелік ұйымдастырушылық жақындау үшін, бірыңғай қамтамасыз ететін , ғылыми техниканың және өндірістің жетістіктеріне сәйкес келетін ұйымдастыру жүйесімен және ӨТД процесін басқаруды құрумен бітім жасалады.

ӨТД – ның негізгі тапсырмалары болып өндірісті меңгеру және берілегн мерзімдегі жоғары сапалы және өндірісі мен эксплуатациясы жоғары экономикалық нәтижелілікпен берілген сандары бар жаңа өнімді шығаруды қамтамасыз ету, және өнімді шығарудың әсер етуші технологиясын жетілдіру табылады.

Жаңа өнімді өндірудің технологиялық дайындығы тапсырмаларды шешудің келесідей негізгі функцияларын көрсетеді :

а) өнім құрылысының технологиялылығын қамтамасыз ету

б) қорытындының технологиялық әдістері мен процестерін өңдеу

в) технологиялық жабдықтаулар мен стандартты емес құралдарды жобалау және дайындау

г) ӨТД процесін ұйымдастыру және басқару

Өнім құрылысын технологиялылыққа өтеудің құрылыстық құжаттамасы өңдеудің әртүрлі кезеңіндегі негізгі мазмұндары төменде көрсетілген :

1. Техникалық сөйлем-бұл құрылыстық шешімдердің және құрамдас бөлімдерінің, жаңа материалдың, технологиялық процестердің және технологиялық жабдықтау қаражатының алу мүмкіндігінің табылуы;нұсқаның технологиялығының көрсеткішін есептеу және құрылымдық шешімнің соңғы нұсқасын таңдау ; құрылымдық құжаттаманы технологиялық бақылау ;

2. Эскиздік жоба – бұл құрастыруға және өндіріс шартындағы өнім құрылысының нұсқасын мүшелеуге, техникалық қарау және жөндеуге сәйкес анализ; технологиялық нұсқаулардың көрсеткіштерін есептеу және болашақ өңдеулер үшін керекті өнім құрылысының нұсқасын таңдау;құрылымдаулық құжаттаманың технологиялық бақылауы;

3. Жұмысшы құрылымдаушы құжаттама :

а) тәжірибелі үлгі немесе жеке өндірістегі өнім өнімді құрастыру мүмкіндігі анализін және аралық бөлшектеусіз құралған бөлімін қамтиды; бірліктің, бөлшектің және олардың құрылымдаулық элементтерінің бірыңғайлану мүмкіндігінің табылуы ;элемент бойынша бөлшек құрылысын өтеу және технологиялыққа құрастырмалы бірлік.

б) сериялы өндіріс- жұмыстың өндіріс, эксплуатация және жөндеу кезінде орындау шартын жетілдіру бойынша соңғы шешімді қабылдау, және де сол шешімдерді технологиялық құжаттамаға шегендеу ; өнім құрылысын біршама өнімтал технологиялық процестерді және өнімді технологиялық жабдықтау қаражаттарын қолданумен бірге болатын сериялы өндіріс талаптарына сәйкес келетіндейге дейін жеткізу.
3.2 Технологиялық процесті өңдеу

ӨТД қызметі үшін құжат болып өнімді шығаруға технологиялық дайындық бойынша шаралардың кезеңдермен орындалуын анықтайтын шара жетекшісінің бұйырығы табылады. Кәсіпорынның жоспарлы – өндірісті бөлім бұйырығының негізін өнімді меңгеру кезеңдерін ЖӨБ бойынша жұмысты және оның орындалуының жалғасуын тізімдеуді, бөліну – орындаушылар құрамын және әрбір бөлімдегі жауапты орындаушыларын орналастыратын желілік және комплексті жоспар- сызба құрастырады.

Есептеуді жүргізу үшін келесі мәліметтерді қолданады : орындалған жұмыс тізімін, орындалған жұмыстың нақты ұзақтығын, еңбек және материалды ресурстар қозғалысы. Есеп құжаттамасына есептеуді жүргізу, беру, қабылдау және сақтаудың мезгілділігі және реттілігі өндірістің нақты шарттарымен анықталады және ӨТД- мен жүзеге асатын кәсіпорынмен орналасады.
3.3. ИСО сериясы 900 стандартының талаптарына сәйкес келетін жаңа технологилық процестерді өндірісіне өңдеу, қабылдау, жіберу.

Тапсырыс беруші сұранымы негізіндегі орындаушымен құрылған техникалық тапсырма – техникалық процесті өңдеуүшін керекті негізгі құжат. Өңдеуге және технологиялық құжаттарды орындауға қатысатын жақтар тапсырыс берушінің, орындаушының және тұтынушының рөлін орындай алады. Тапсырыс беруші жақ ретінде келісімшарт бойынша немес технологиялық процесс орындалатын ол қабылдаған сұраным бойынша болып табылады. Тапсырыс беруші орындаушыға өңдеуге қатысты негізгі талаптарды ұсынады ; өңдеуге техникалық тапсырмаларды келтіреді; технологиялық процестерді қабылдайды және оларды қолдану аумағын анықтайды. Тапсырыс беруші өңдеуге керекті негізгі мәліметтердің техникалық – экономикалық дәлелділігіне және олардың қазіргі заманға ғылымның, техниканың, өндірістің даму деңгейіне сәйкес келуіне жауап береді.

Орындаушы тапсырыс берушінің талаптарына сәйкес техникалық тапсырмаларды өңдейді, оны тапсырма берушімен және басқада қызықты кәсіпорындармен үйлестіреді, қажетті құжаттамаларды өңдейді, комплектілік, сапа және құжаттаманы тапсырыс берушіге жіберу уақытына жауап береді және оның қолданылу кезінде авторлық қадағалауды жүзеге асырады.

4 МАШИНА ЖАСАУДА АСПАПТЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚТЫ БАСҚАРУ ЖӘНЕ ҰЙЫМДАСТЫРУ

Әрбір машина жасау кәсіпорынында ондаған және жүз мыңдаған атауы бар технологиялық жабдықтар қолданылады және кәсіпорынның өндірісі мен әрекеті оның сапасына және оның жұмыс орындарының уақытылы қамтамасыз етілуіне байланысты.

Жабдықтың бағасына байланысты ТЖ шығыны құрайды:
- жаппай өніргенде - 25-30%;
- сериялы өндіргенде - 10-15%;
- ұсақ сериялы және бірлік - 5%-ға дейін;

Шығарылатын өнімнің өзіндік құнына байланысты ТЖ салмағы :

Жабдықтың бағасына байланысты жаппай өндіргенде технологиялық жабдық шығыны 25—30%-ға жетеді, ірі сериялы — 10—15%, ұсақ сериялы және бірлікте —5%-ға жетеді.

Өзіндік құнда жабдықтың шығын үлесі сәйкесінше 4, 6, 8 және 15%-ға жетеді.Құралдарға кеткен (жабдықтау) айналымдағы қаражат мөлшері 15-тен 40%-ға дейін зауыттың жалпы айналым сомасына байланысты өзгеріп отырады.

Кәсіпорынның аспаптық шаруашылығының негізгі мақсаттары келесілер:

1. 
   жабдықтаудағы қажеттілікті анықтау;
   
2. 
   кәсіпорныды жабдықпен қамтамасыз етуді жоспарлау;
   
3. 
   жабдықтың шығынын мөлшерлеу және олардың қорын тиісті мөлшерде сақтау;
   
4. 
   кәсіпорынды сатымдық жабдықпен қамтамасыз ету;
   
5. 
   жабдықтың жеке өндірісін ұйымдастыру;
   
6. 
   жабдықты есептеу және сақтауды ұйымдастыру;
   
7. 
   жұмыс орындарын жабдықпен қамтамасыз ету;
   
8. 
   жабдықты оңтайлы қолдануды қамтамасыз ету;
   
9. 
   жабдықты қалпына келтіруді ұйымдастыру;
   
10. 
    жабдықты тиімді пайдалануды есептеу және талдау.
    

Машина жасау кәсіпорынының аспаптық шаруашылығы жобалау кезіндегі орындалатын жұмыс жиынтығын, яғни дайындау және алу, жөндеу, қалпына келтіру, сақтау және жұмыс орындарына құралдарды беру функционалдық өндірістік және жабдықтау бөлімдерінің жиынтығын қамтиды.

Аспаптық шаруашылығының жұмыс істеу мақсаты цехтердің және жұмыс орындарының қажетті мөлшерде жоғары сапалы технологиялық жабдықтармен үздіксіз қамтамасыз етілуі және оны жобалау, алу(немесе дайындау), сақтау, пайдалану, жөндеу, қалпына келтіру және пайдаға асыру кезінде шығынның аз болуы.

Аспаптық шаруашылық қызметінің негізгі мақсаты болып:

Кәсіпорынның аспаптық шаруашылығын орталықтандырылған басқару бас технологқа немесе тікелей бас инженерге бағынышты аспаптық бөлімді жүзеге асырады.

Аспаптық бөлім әдетте келесі топтарды қамтиды:

1. 
   құрылымдаулы-технологиялық (құрылысты және құралдың жасалу технологиясын өңдейді);
   
2. 
   жоспарлы-экономикалық (жалпы кәсіпорын және жеке цехтар бойынша құралдарға қажеттілікті анықтайды, құралдың шет жақта сатып алынуын жоспарлайды, осы жоспарлардың орындалуын бақылайды);
   
3. 
   көрсеткіштерді (құралдарды жүйелейді және индекстейді, әртүрлі құралдар түріне байланысты жалпы кәсіпорын және жеке цехтар бойынша шығын мөлшерін және айналымдық қорды орнатады; шығын мөлшерін және құралдар қорын сақтауды);
   
4. 
   техникалық байқау (сақтау және құралды қолдану, оның беріктілігін, тозуын және мөлшерінің көлемінің дұрыстығын реттейді; құралдардың қорын және шығынның азаю шараларын өңдейді, оның жөнделу және қалпына келтіру дұрыстығын тексереді, өлшеу құралын бақылайды).
   

- бірінші — кескіш құрал;

- екінші — түрпілі;

- үшінші — өлшеу;

- төртінші — слесарлы-монтажды;

- бесінші — ұсталы;

- алтыншы — қосалқы құрал:;

- жетінші — мөртаңбалар;

- сегізінші —аспап;

- тоғызыншы— қысымдағыш нысандар;

- нөлінші — әр түрлі.

Әрбір топ топ ішіндегі негізгі өзгешелік нысанына байланысты топшаларға бөлінеді. Мысалы, кескіш құрал мынадай топшаларға бөлінеді: кескіштер, бұрғылар, таңбалаушылар, бұранда кескіштер, айналмалы көп қырлы аспаптар, қашаулар, үңгілер, қашауыштар, созғыштар т.б.

Құралдардың, жарақтардың сипатын анықтайтын топшалар топтарға бөлінеді. Мысалы, кескіштер топшасы бірнеше кескіш топтарға бөлінеді: жонғыш, сүргілейтін, қашауыш, тіс кесетін, револьверные т.б.

Топ құралдардың технологиялық міндетін сипаттайтын топшаларға бөлінеді. Мысалы, жонғыш кескіштер сыдырғыш, тазалағыш, жонылатын, қиылатын, кертілетін, қалыпқа келтірілетін, бұрандалы және т.б. болып бөлінеді.

Топшалар жарақтардың құрылымын сипаттайтын түрлерге бөлінеді. Мысалы, сыдырғыш жонғыш кескіштер тура, түрулі, қалақты, дөңгелек, табақшалы, бүгілген және т.б. болып бөлінеді.

Жіктеудің ондық жүйесінің тиімділігі құралға толық технологиялық сипаттама береді, қарапайымдылығымен және оңайылылығымен ерекшеленеді, олардың араласу мүмкіншілігін болдырмайды және механикаландырылған есептеудің қолданылуын қамтамасыз етеді, құралды нормалау және стандарттау жұмыстарын жеңілдетеді.

4.2.1 Құралдарды қабылдау. ИСЖ-ға аспаптық цехта дайындалған , шет жақтан сатып алынған, сонымен қатар шеберханада қалпына келтірілген және жөнделген барлық құралдар түседі.

4.2.2 Құралды есептеу. Әрбір құралдың типтік өлшеміне ОАҚ -да сақталатын есеп картасы ашылады. Кіріс есебі құралдар топтамасымен түсетін құжаттар негізінде жүргізіледі, ал шығын – цехтарға құралдарды беру құжаттары бойынша. Сол картада ОАҚ -дағы сақтау орны мен қор көлемі көрсетіледі.

4.2.3 Құралды сақтау. Әрбір ОАҚ -ның бөлімінде сөрелер және шкафтарда тиісті құрылымы бар белгілі бір топтың жабдықтаулары сақталып тұрады(кескіш, түрпілі, өлшеу құралдары және т.б.). Құралдар сөрелерде келесі тәртіпте орналастырылады: тұрақтанған құжат — индекс бойынша өсу ретімен; арнайы — арналуына байланысты бұйым, тетік және операция саны бойынша; өлшеу құралдары дәлдік және орнату түрлері бойынша орналастырылады. Сөренің бір ұяшығында бір типтік өлшемді құрал сақталып тұрады. Құралдың сақтау орны нөмірленеді.

Цехтарға құралдар беру шығын мөлшері(шек)және өндіріс жоспарылары арқылы қажеттіліктеріне байланысты жүргізіледі. Құралдар қажеттілік тұрақты болғанда тозған және сынған құралдың цехтен қалпына келтіру және ескіргендер базасына, сәйкесінше шығындар(сынық) актілерімен қосқандағы мөлшерімен берілуі тиіс. Бұл тәртіп егерде цехтің айналым қоры толықтырылған немесе цехтің құралды бірінші рет алуы жағдайында ғана өзгертіледі.

Технологиялық жараққа қажеттілікті жоспарлау үрдісінде келесі мәселелер шешіледі:

Құралдың шығыны шығын мөлшері негізінде орнатылады – бір тетікті немесе бір бұйымды өңдегенде шығындалатын берілген типтік өлшемнің құралдар саны.

Н_р = 1000 ×t_м / Т_изн. × 60 × (1- α / 100) (10)

Р = N H_р / n_р , (11)

H_р – есеп айырысу бірлігі үшін құралдың шығын мөлшері;

n_р - есеп айырысу бірлігі үшін бұйымдар (біздің мысалда n_р=1000 шт).

Сонымен қатар технологиялық жарақ шығынын табу үшін берілген құрал түрін пайдалану және өндіру түрі де әсер етеді.

Р_{реж =} N ×t_м× n_и / Т_изн. × 60 × (1- α / 100) , (12)

мұнда l – құралды қайрау ұйғарынды көлемі;

Dl –1 қайта қайрау үшін құралды қайрау көлемі;

t_ст. - қайта қайрау аралығындағы құралдың шыдамдылығы.

мұнда Q – кезең үшін құрылғы тобы бойынша жұмы көлемі, норма-сағат;

, (16)

К_уд – пішін жасауға қажетті соққылар саны;

Ш_ст – мөртаңбаның беріктілігі.
Құрылғыларға қажеттілік
, (17)

мұнда m – жұмыс орындарынңы саны (құрылғы тобындағы білдектер);

Жалпызауыттық айналым қоры ОАҚ-дағы (орталық аспаптық қойма) құралдар қорынан және цехтық айналым қорынан құралады.

Жұмыс орнында орналасатын құрылғы саны анықталады:_. =

Z_{р. м} = Т_м / Т × С_пр. × n_и × (1+ Кр), (20)

Мұндағы Т_м - жұмыс орнына құрылғының берілу жиілігінің арасы, сағат (құрылғының берілу жиілігі);

Цехтың құрылғылы - жиналмалы қоймасында орналасатын құрылғы саны анықталады:

мұндағы Q_p - орталық құрылғылы қоймадан кезекті түсірілім жиілігі арасындағы ортақ тәуліктік құралғы шығыны;

Z_{з =} Т_з / Т_м × С_пр. × n_и (21)

n_и - бір жұмыс орнында бірмезгілде қабылданатын құралдар саны

Z_{т. з.} = Z_min + Т_о * Q_р, , (22)

мұндағы Т_о - орталық құрылғылы қоймасына түсу және тапсырыстың берілу уақытының арасындағы мезгіл, кун;

Қоймадағы максимальді қор түрі минимальді және қазіргі кезде бар қор мөлшерінен пайда болады. Қазіргі кезде бар қор толтырылып отырады, яғни осы цехтан жұмыс орнына осы қор құрылғылары барады, сондықтан ОҚҚ құрылғы тапсырысы түскен кезден бастап максимальді қорға қол жеткізіледі және ол формула бойынша есептеледі:

Z_mах = Z_min+ Z_тек. = Z_min + Т_цQ_p, (23)

Қазіргі кезде бар қор белгілі бір уақытта шығындалады (құралдың кезекті толықтырылуы арасында), содықтан қазіргі кезде бар қор формуласын ойша есептеуге болады.
мұндағы Т_ц – құралдардың текі түсірілімі арасындағы уақыт (айналым ұзақтығы), күн.

4.4 Құрылғыны шығаруды ұйымдастыру
Арнайы машинақұрылыс кәсіпорынды цехтартар мен мамандандырылған құрылғылы зауыттарда технологиялық жабдықталу өндірісі белсенді болып табылады. Машинақұрылыс зауыттарының өз құрылғы цехтары жөндеу, қалпына келтіру және технологиялқ жабдықтарды дайындайды. Олар мамандандырылуы мүмкін:
технологиялық белгісі бойынша (механикалық, термиялық, дәнекерлеу бөлу), заттық қасиетке иелік ететін кіші цехтар бойынша ( фрезді бөлу, пресс-форм, жабдықталу). Осы цехтарда. Құрылғыны шығаруды ұйымдастыру кәсіпорында қолданылатын құралдың классификациясына байланысты. Мұнда аса маңызды мағынаға құралдың қайталану классификациясына және кәсіпорнындағы ерекшелігіне көңіл бөлінеді.
Гр.1).

4.5 Қайрауды ұйымдастыру, жабдықтарды қалпына келтіру және жөндеу.
Құралдың қайралуын ұйымдастыру екі нұсқада жүргізіледі: не негізі жұмыспен бірге немесе орталықтандырылған ретте жұмыста қайрау арқылы.
орталықтандырылған ретте жұмыста қайрау кезінде қайрауға шығын әрі уақыт үнемделеді және оның сапасы артады ( қайрау аймағындағы жұмыс орының күшті мамандандырылуына байланысты, жқмыста қайрау біліктілігіне ие болады, арнайы құралдарды, технологияларды және қайрау ережелерін пайдалану) негізгі өндірістік жұмыс орындарды еңбек шығарылымы көбейеді (айналым құралдарында жөндеуде уақыты үнемдеу есебінен және жоғары сапалы қайраушы құралды қолдану)
Алайда орталықтандырылған қайрауышты кірістіру кезінде жұмысшы –қайраушылардың жалақыларын беру кезінде тұрмыстық жағдайына жөндеу және құралды қосуда және орталықтандырырылған қайрауыштардың ғимаратына, сонымен қатар айналымда болатын құралдар саны арттады (жұмыс орынына, ОҚҚ және қайрауышта), және оны жабдықтауға, сақтауға қосымша шығындар көбейе түседі. Осыған байланысты орталықтандырылу деңгейі экономикалық жағынан негізелуі тиіс, яғни нұсқалар бойынша шығындар келтіріліп есептелген. Келтірілген шығындар формулалар бойынша есептеледі: кәсіпорындық жұмысшылар қайраушылары кезінде:


З₁=SК_р.iN_зi(С_т.i+S_пр.i)t_з.i+РСЭО_.+Е_нК₁ (24)
орталықтандырылған қайрауыш кезінде:


З₂ = S К_{р. i} N_з. _i С^’_{т. i} t^’_{з. i} + РСЭО_{. пл} + Е_н К₂ (25)

мұндағы n – тасымалдаушы құрылғылардың атаулы саны (/=1,2,..., л);

- өндірісті, сапасын бақылау;

6.5.1 Құрылығының қозғаласының реті. Сатылмалы құрылғы құрылығы зауыттан немесе құрылғының сапасына куа болатын сертификат не құжатпен бірге жабдықталу аймағына келіп түседі. ОҚҚ – да оның мөлшерін қоймашы – қабылдаушы, сапасын – ОҚҚ техникалық бөлімінің бақылаушы арқылы тексеріледі. Осыдан кейін ғана барып құрылғы маркаланады.

5 ЖӨНДЕУ – ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ШАРУАШЫЛЫҚТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ БАСҚАРУ

Кәсіпорынның жөндеу шаруашылығы технологиялық құралдардың техникалық жағдайын анализдеумен айналасатын бөлімдердің және өндірістік тараулардың біртұтастығын, оның жағдайын бақылау, техникалық қызмет көрсетуін, қолдануылуы дұрысталу үшін ескірген құралды ауыстыру шарасын дайындауды көрсететін кәсіпорын. Осы жұмыстарды орындауды ұйымдастыру кезінде аз мөлшерлі шығынмен және сапалы, және уақытында тез арада аз мөлшерде құрылғыны құрастыру ұйымдастыруылу керек болып табылады.

Жоғары машинақұрылыс кәсіпорынның жөндеу шаруашылығының құрамына кіреді:

- жөндеу - құрылыс цехы,салымшылық құрылысты басқаруға немесе бөлімге бағынған имараттар мен ғимараттарды жөндеуші

- электржөндеу цехы (немесе шеберхана) басты энергетикаға бағынышты және жөндеуді орындаушы;

- жөндеу-механикалық цехы, құрылғының барлық түрін және технологиялық жөнделуін орындаушы, ауысымдық бөлімді дайындап, бастапқы механикаға тәуелді цех.

Машинақұрылыс кәсіпорынының қуатты үнемдеу келесі құрамдардан тұрады:

1. 
   Жылу қуат орталықты әдетте қуатты сыйымды өндірістерге ие, немесе аймақта жетекші кәсіпорынды, үлкен комбинаттарда кәсіпорындарда жобалайды.
   
2. 
   Дайындаушы аялдамалар оларда электорлизді цехтар болады (ауыспалы токты жасау, күнделікті)
   
3. 
   Электркүшті шаруашылық, олар өздеріне қажетті кернеумен кәсіпорын цехын қамтамасыз етеді, төмендеткіш аялдамалар, қуаттаушы аядлдамалардың генераторлы орнатпаларын, компрессорлы орнатпаларға қуаттықозғалтқыштарға жоғары кернеулерді, балқымалы агрегеаттарды, электрлі желіліерді трансформаторлы орнатпаларға қосады.
   
4. 
   Жылулық күшті шаруашылық, ол отындық, компрессорлық орнатпаларды, булық және ауалық желілерді, сумен қамтамасыз етуді, суды тасалау құралдарын қосады.
   
5. 
   Газдық шаруашылық, газбен қамтамасыз ету желісінде кәсіпорынды газбен жабдықтайды немесе генераторлы газшығарушы, өндірістік желдетуді, газдық желіні, ацетиленді, қышқылдық, газды генераторды құрамына кіреді.
   
6. 
   Электржөндеу шаруашылығы.
   
7. 
   Негізгі цехтардың энергия үнемдеуі.
   
8. 
   электрбайланыс қызметі (телефон, радиоорнатпалар және т.б.).
   

Жөндеу шаруашылығы аз мөлшерлі шығынмен құралдарды жөндеуде және техникалық қызмет көрсетуде кәсіпорын бөлімшелерінің өндірістік қажеттіліктерін толық көлемде және уақытылы қамтамасыз етуі керек.

Жөндеу шаруашылығы келесі функцияларды атқарады:

- құралдарды бағалау және құжаттандыру;

- технологиялық үрдістерді жөндеу және оларды жабдықтауды дайындау

- жөндеу қызметкерлерінің еңбегін, құралдарды жөндеуді және техникалық қызмет көрсетуді жобалау және ұйымдастыру;

- құралдарды жөндеуді және техникалық қызмет көрсетуді жобалау бойынша жұмыстар жасау

5.4 Орындалатын жұмыс мен жөндеу түрлері.

Жөндеу шаруашылығын ұйымдастыру мен құралдардың техникалық қызмет көрсетуі жоспарлы – ескертпелі жөндеуге (ЖЕЖ) негізделеді, және ол отандық кәсіпорынмен қатар шетел кәсіпорындарында да қолданылады.

Жөндеудің қайталануы мен реттілігі құралды тағайындаумен, оның құрылымдық және жөндеудегі ерекшеліктеріне, сонымен қатар жөндеу шарттарына сәйкес анықталады. ЖЕЖ құралдары келесі жұмыстардың істелінуін қарастырады:

- Жөндеу аралық қызмет көрсету;

- мерзімдік қаралу;

- мерзімдік жоспарлы жөндеуді: кіші, орта, салымдылық.

Барлық заманауй жалған кәсіпорынның жұмысы сол кәсіпорын ішінде, сонымен қатар оның сыртында әр қилы жүктердің көп бөлігін ауыстырумен байланысты. Зауыттың жалпы зауыттық немесе цехтық қоймасына материалдар, мұнай, құрылымдық бұйымдар және бағалық материалдар, ал қоймалар мен цехтардан өндірістен қалған қалдықтар немесе дайын өнім шығарылады.

Кәсіпорындағы көлік шаруашылығының тағайындалуы – аз мөлшерлі көлік әрекеттерінің сәйкестенуі мен көп мөлшерде көлік құралдарын жүк тасымалдауда пайдаланғанда кәсіпорын бөлімшелерінің толық қанағаттануы Бұл технологиялық көлік үрдістердің және өндірістің дұрыс пайдалануында, олардың жұмыс кестесінің келісуінде, кәсіпорынның көлік шаруашылығын дұрыс ұйымдастыруда және де жүк тасымалдаудың ұтымдылығында ған мүмкін болып табылады. Қөлік шаруашылығы кәсіпорынның жүк тасымалдауды қамтамасыз ету аймағындағы қажеттіліктерді өтейді.

Көліктік құрылғыларда жүкті дәстүрлі ұйымдастыру және қажеттілікті есептеу үшін кәсіпорынның газ айналымын, жүктік ағынды және әкелінетін жүктердің топталуын анықтауы қажет болып саналады.

Газайналым – белгілі уақытқа (тәулік, ай, тоқсан, жыл) кәсіпорынға ауыстырылған жүктердің мөлшері (тоннамен).

Жүктік ағын —Бір уақыт аралығындағы кәсіпорын шекарасында шығару және кіргізу бөлімшелері арасында белгілі бағыттағы ауысқан жүктер мөлшері.

Жүк айналым кәсіпорын бойынша оның барлық жүктік ағындар мөлшерлемесіне тең. Берілген жүк көлемі негізінде ( тоннамен) белгілі арақашықтыққа (киллометрмен) ауысқандағы көлік жұмысының көлемі (тонна – километрмен) анықталады.

7 ҚОЙМА ШАРУШАЛЫҒЫН ҮЙЫМДАСТЫРУ

Кәсіпорынның материалды-техникалық қамбасының басым бөлігі қоймалар арқылы өтеді, олар маңызды орын алады. Завод территориясында, бүкіл өндіріс циклында. Бұдан қойма шаруашылығы кез келген өндірістің маңызды бөлігі болып табылатынынын байқаймыз.

Қойма шаруашылығын жай ғана қоймалар арасында жұмыс атқаратын шаруашылық деп қарастырсақ, бұл қате пікір болар еді. Қойма шаруашылығы қосалқы бөлшектерді сақтайтын және материалмен қамтуда логистикалық қатардың жеткізілімі жатады. Қойма шаруашылығы көбінесе кәсіпорынның шығысын азайтуға керек болғанда пайдаланады.

Қойма шаруашылығының негізгі жұмысы:

• 
  Кәсіпорынды үздіксіз керек материалдармен қамтамасыз ету
  
• 
  Материалдардың сандық және сапалық сақталуын қамтамасыз ету
  
• 
  Тетіктерді, материалдарды комплекттеу және тағы басқа даярлаушы ақырғы жұмыстарды орындайды.
  

Материалды қабылдау кезінде саны мен сапасына мән беріледі. Қабылдауды қойма жұмыскерлерімен қабылданатын материалға байланысты іс атқаратын маман өткізеді. Мысалға жабдықтарды қабылдау кезінде бас механик бөлімінің маманы қатысса, негізгі материалдарды қабылдағанда техникалық бақылау бөлімінің мамандары қатысады.

Әр материалға қоймада арнайы орын бекітіледі. Орын бекіткенде материалдарды қабылдауға және жіберуге қалатын орынды ескеру қажет. Онымен қоса өртке қарсы сақтануды да ұмытпау қажет.

• 
  Материалдың уақытында берілуін қамтамасыз ету цех аралық қоймаға, одан цех қоймаларына, одан тура жұмыс орнына.
  
• 
  Қойма арасында материалдың дұрыс есеппен жеткізілуін бақылау
  
• 
  Цехтарға шамадан тыс материал берілмеуін бақылау
  
• 
  Босалқы қорлардың барлық көрінісінің тағайынды өлшемінің дұрыстығының тексеру
  
• 
  Қоймадағы материалдың шамадан тыс мөлшерінің жоғалу себебін анықтау
  

Бұндағы Sпол мен Sобщ – пайдалы және ортақ қойманың ауданы. Қойманың пайдалы ауданы былай есептеледі. Стеллажда сақталатын материалдар үшін

бұндағы Sст – бір стеллаждын алатын орны nст – қажет стеллаждың саны.

Қажет стеллаждың саны былай анықталады

бұндағы Зст – материалдардың максималды қоры, стеллажда сақталатын, V – стеллаж көлемі _, _ - стеллаж көлемін толтырылу коэфиценті, _ – материал тығыздығы т/м3; кг/см3; г/см3

Бұндағы _ – штабельдарда сақталатын максималды материалдар саны (ыдыстарда) т, кг. Н – жіберілетін жүктеме 1_ қойма ауданына т, кг.

8 ӨНIМНІҢ САПАСЫН БАСҚАРУ
8.1 Өнімнің сапасын басқарғанда жүйелі тіл табуды дамыту
ҚР халықтық шаруашылығының экспортының құрылымында машинажасаудың өнімі салыстырмалы шағын аумақты алады, бұл дегеніміз біздің экспортымызда әлі күнге дейін шикізаттың бағытталғандығы.

Машинажасаудың өнімінің экспортының аздық көлемінің негізгі себебі, оның бәсекеге қабілеттілігі төмен болып табылуы, ал осы себепті дүниежүзілік базарларда бәсекке қарсы тұра алмау.

Машинажасаудың басқармасының рәсімделген және функциялайтын кешенді жүйелерінің бар кәсіпорындарында біраз тиянақты базамен зерттеме және өнімнің сапасының қамсыздандырылған барлық талаптарға халықаралық қалыптарға жауап бере алады. Бұл жүйелер өнімнің сапасын басқаруда тиімді құралға, тәсілге айналмақ және бәсеге тұрарлық өнім жасайды.

Жүйелі тіл табу нысанның байқауын сияқты іліктес элементтің біртұтас кешенінің жүйелерін біріктіреді

Әр жүйенің өзінің мақсаты бар, бұл мақсаттар жүйенің ішіндегі өзара қарым қатынасты мінездейлі. Ең бірінші басқару обьектісін бөліп шығару қажет артынан субьектісін арасында байланыс болуы керек. Бас-басы жүйелерден ашық болуға керек және кіре берісті, шыға берісті, сыртқы, биік және аласа тәртіптің жүйелерімен түзу және қарама-қарсы байланыстарды.

Атқаратын қызметім және мақсат, әдіс-айлалар және сапаның жүйесінің жүзеге асуының әдістері кәсіпорынның қалыбының кешенінде орнайды. Кәсіпорын стандартына мыналар еңгізілген:

• 
  Өнімнің сапасын мен техникалық деңгейін болжау
  
• 
  Өнімнің сапасын көтеруді жоспарлау
  
• 
  Өнім сапасына талаптарды мөлшерлеу
  
• 
  Өнімді аттестациялау
  
• 
  Кәсіпорынға өнімнің жеткізілуін ұйымдастыру
  
• 
  Кәсіпорынның технологиялық дайындығын ұйымдастыру
  
• 
  Метрологиялық қамтамасыздауды ұйымдастыру
  

• 
  Эттингер-Ситтиг модулі. Европалық сапаны басқару ұйымы (ЕСБҰ) мамандарымен жасалып шығарылды, сызбасы дөңгелек секторларға бөлінген. Әр сектор ол жұмыстың кезеңі. Бұл модельде өнімнің сапасына сұраныстың әсері ескерілген. Және өнімді өткізу нарығы қарастырылған.
  
• 
  Джуран моделі Бұл өрлемелі спираль , дөңгелекте үшбұрышта емес. Спираль өнімнің сапасының үздіксіз жақсарғандығын толық көрсетеді. Оған алдында көрсетілген екі модель кіреді, яғни кәсіпорын тапсырыс берушінің сұранысына және нарық сұранысын толық қамтиды.
  

Өнімнің сапасының жүйелік жолын пайдалануда қазіргі уақытта индустриялық дамыған мемлекеттердің тәжірибесі мол. Өнімнің сапасын басқару жүйесінің (Ө.С.Б.) әр түрлі модельдер ойлап табылған. Бұлардың ішінде Фейгенбаума, Эттингера-Ситтига және Джурана модельдері қызығушылық тудырады.

Әр модельді графикалық түрде көруге болады. Фейгенбаум моделі үшбұрыш тәрізді, үшбұрыш беске бөлінген көлденеңнен және тігінен де бөлінген барлығын қосқанда 17 бөлімшелері бар:

• 
  Материалды техникалық қамту ұйымы
  
• 
  Арнайы дайындық және кадрларды оқыту
  
• 
  Өнімнің сапасын басқаруда жоспарланған тұрақтылықты қамту,
  
• 
  Өнімнің сапасының жоғарлауын стимулдау
  
• 
  Сапаны бақылау және өнімді сынау
  
• 
  Өлщеу құралдарына және техникалық шарттарды стандарттарды сақталғанын байқау
  
• 
  Өнімнің сапасын басқаруда құқықпен қамту
  
• 
  Өнімнің сапасын басқаруда информациялық қамту
  

9 ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ ЖҮЙЕСІН БАСҚАРУ

Басқару обьектісі – жұмыс орнындағы қауіпсіздік цехта, участікте, бүкіл зауытта. Адамдардың еңбек құралдарымен жалпы өндірістегі қарым қатынастарды көрсетеді.

Басқару бөліміне өндірісті басқарушылары, бөлімшелер басқарушылары, еңбектің күзетінің қызметі кіреді. Бұнда жүйелік жолмен тіл табу қалыптасқан.

9.2 Машина жасау өндірісінде еңбекті қорғауды ұйымдастыру. Әкімшілік қызметкерлерінің.

Еңбекті қорғау талаптарына сәйкес өндіріс әкімшілігі жұмыс орнында қауіпсіздікті қамтамасыз етуі қажет. Еңбекті қорғау жұмыстарын ұйымдастыруда бас инженер мен директор жауапты тұлға болады.

Барлық жұмысты бас инженер немесе оның көмекшісі атқарады.

Кішкентай өндіріс орындарында еңбекті қорғау жұмыстарын арнайы еңбекті қорғау инженері атқарады. Еңбекті қорғауды бақылау түрлеріне жатады:

• 
  Оперативті бақылау
  
• 
  Әкімшілік бақылау ЕҚ бөлімі атқарады
  
• 
  Ведомствалық бақылау
  
• 
  Техникалық инспекция және мемлекеттік бақылау орындарының атқаратын бақылауы. Үш қадамнан тұрады
  
• 
  Бірінші қадам мастермен, бригадирмен және қауммен орындалады
  
• 
  Екішщі қадам апта сайын өткізіледі цех басшысымен, цех қызметкерлерімен және қаум инспекторымен.
  
• 
  Үшінші қадам бас инженер, өндірістің бас мамандары және бас инспектормен
  
• 
  Тексеріс нәтиежесі арнайы журналда белгіленеді
  

- үлкен алымдылықтың қазіргі өндірістік бірлігінің жаралғаны, өндірістің көлемінің өсуіне қарамастан, демек, өндірістік ортаға деген түсетін зарарлы заттың сандары;көп

- өндірістік үдерістің қарқындандыруы, демек, өндірістің серпінінің шапшаңдату;

- жабдықтың күрделілкінің көтермелеуімен;

- жаңа зарарлы және қауіпті өндірістік фактордың пайда болуы;

- ақпараттың көлемінің уақыттың бірлігіне байым үшін түсетін аумақтауымен;

- персоналдың біліктілігінің көтермелеуінің шапшаңдығының қал- жаңа техниканың енгізуінің шапшаңдықтарынан;

- қауіпсіздіктің техникасының жаңа енгізілген техникад мерзімінен қалып қалуы;

- зарарлы фактор туралы жетімсіз ақпаратпен кеш ескертуі;

- еңбектің бірсарындылқының және гиподинамиялық жүктің зорайғандқымен.

- перспективті(5 жылдық) – жақсарту бойынша жоспардың болуы. Олар бизнес жоспардың бөлігі болып табылады;

- ағымдағы(жылдықтар) - олар ұжымдық келісімнің еңбегті қорғау әкімшіліктің және еңбектің ұжымының арасында жыл сайынғы келісімге деген тықпаланады;

- шұғыл-күнтізбелік жоспарлар ша еңбектің (ШКЖ) күзетінің, айлық және кварталдық.

Еңбекті қорғау бойынша кешендік жұмыстарға кіреді:

- зарарлы және қауіпті факторлармен(айғай-шу, сәулелену, вибрация және т.д.) күрес;

- әлеуметтік іс-шаралар.

Жоспарда мерзімдері мен қаржының аяқталуы көрсетіледі.

Еңбекті қорғау бойынша қаржыланжыруға кіреді:

а)\пайдалану бойынша шығындар, егер шығындар күрделі болмаса;

б)амортизациялық қор, іс-шаралар мезгілдес мен негізгі қордың жөндеуімен жүзеге асса;

в)күрделі жұмсалымдар;

г)банктік кредит.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1 . Организация и управление машиностроительным производством: учебник/ Сачко Н.С – Мн.: Новое знание, 2008. – 636 с.:

2 Вороненко В.П. Проектирование машиностроительного производства :

учебник / В.П. Вороненко, Ю.М. Соломенцев, А.Г. Схиртладзе - М.: ДРОФА,

2006. - 380 с.
Дополнительная
3 Смирнов С.В. и др. Управление машиностроительным предприятием /

Под ред. С.Г. Пуртова, С.В. Смирнова. –М: Высшая школа, 1989. -240 с.

4 Родионов Б.Н. Организация, планирование и управление машиностроительным производством: Учебное пособие для студентов машиностроительных вузов /Б.Н. Родионов, Н.А. Соломатин, Л.Г. Осадчий / Под ред. Б.М. Родионова . –М: Машиностроение, 1989. - 328 с.

5 Советов Б.Я. Автоматизированное управление машиностроительным предприятием / Б.Я Советов, В.В. Цехановский. - Л: Машиностроение, 1988. - 168 с.

6 Вальков В.М. Автоматизированные системы управления технологическими процессами / В.М Вальков, В.Е. Першин . - Л: Политехника, 1991. - 296 с.

7 Фатхутдинов Р.А. Организация производства. М.: Инфра-М 2000