Ресурстық материал 10.1
АҚТҚ алдын алуына себеп болатын өмір дағдысын оқытудың формасы мен әдісі.
1. Интерактивтік тұжырымдаманы оқыту.
Жаңадан білім игерген қатысушыларға көмек көрсетуді жүзеге асыру.
Қатысушыларға алған білімін өмірдегі тәжірбиемен байланыстыруға көмек көрсету.
Қатысушылардың әлеуметтік даму дағдысын, әңгімелесу дағдысын байқау.
Оқушылардың сыни тұрғыдан ойлау қабілетін дамыту.
Қатысушылардың топпен жұмыс дағдысын қалыптастыру, ойларын жүйелеуге
үйрету.
Оқушыларды жас ерекшелік психологиясына қарай АҚТҚ/ЖҚТБ-ның алдын-алу
білімдерін оқуға ынталандыру.
2. Интерактивті әдіс
Интерактивті әдісті оқытудың мысалдары
! Алдын-ала және қайталау тесті.
! Топпен жұмыс
! “Теңбе-тең” принципіне оқыту
! өмірлік жағдайды жүйелеу
! Рольдік ойындар
! Визитермен кездесу
! Сөзжұмбақтарды шешу т.б.
Алдын ала және қайта алынған тесттер
Алдын ала және қайта алынған тесттер оқушыларда сабақ барысында үйренгендеріне
байланысты жауаптарын растауға немесе түзетуге мүмкіндік береді.
Топтағы жұмыс
Топтағы жұмыс- интерактивті оқытудың негізі бұл нәтиже оқушылардың бір-біріне деген
көмегін олардың әлеуметтік және коммуникативті қалыптасуын көрсетеді. Бұл әдісті қолдануда
педагогтар оқушылардың өмірлік белсенділігін, шығармашылық және тәжірибелік ойлау
қабілетін қалыптастырады. Мұндағы тапсырмалар әр оқушыны жауапкершілікке тәрбиелейді.
Нәтижесінде оқушылар топтағы жұмысқа дайындықпен келіп, өз жетістігіне сенімді болып,
мотивацияға ие болады.
“Теңбе-тең” принципі бойынша оқыту
Мұндай оқытудың мысалы ретінде “сыңарлап оқытуды” алсақ болады. Мұнда екі оқушы бір-
біріне кезек кезек өтілген материал бойынша сұрақ қойып, оған жауап беру арқылы жұмыс
істейді.Бұл әдіс оларға өз қатарластарымен тең болуға, білім деңгейін көтеруге икемділік пен
қолайлы жағдайға машықтануға үйренуге мүмкіндік береді.
Өмірлік жағдайды талдау
Оқушыларға берілетін жағдайлар өмірден алынуы немесе нақты бір мәселе немесе жағдай
ретінде көрсетілуі қажет. Талдау кезінде, жағдайларды талдағанда сұрақтар мен түсіндірме
жауаптарға: қорытындыларға (оқушылардың өз бетінше істегені) оқытушының жасаған
талдауына ерекше назар аудару керек және соңында тесте, оқушылардың жалпы жасағаны
немесе қабылдаған шешімдері бойынша талдау жасау.
155
ӨМІР
ТАЛАБЫНА
ҮЙРЕТУ
Ұсынылған өмірлік жағдайға байланысты сұрақтар:
! Сіздің ойыңызша, мәселе неде?
! Бұл мәселені қалай туғызды?
! Мәселенің бар болуы жайлы сіздің дәлеліңіз бен қарсы пікіріңіз қандай?
! Берілген мәселеден шығу жолдарына ұсынысыңыз қандай?
Қабылданған шешімдер жайлы әңгімелер.
Бұл аяқталмаған эпизодтар, сұрақты немесе проблеманы суреттейді. Олар оқушыны
шешім қабылдауға итермелейді. Бұл оқиғалар өмірден алынып, оқушының жасы мен өмірлік
іскерлігіне сай болуы керек.
Жаттығулар нәтижелі болуы үшін, сыныпқа ұсынған оқиғалар, әр түрлі болуы керек.
Мұғалімнің шебер таңдалған оқиғасы оқушылардың өз сенімдерін, сезімдерін ретке келтіруге
көмектеседі.
Шешім қабылдауға ұсынылатын оқиға.
Ойы аяқталмаған қысқа эпизод проблемасы мен сұрағы. Олар оқушыларды тез шешім
қабылдауға жетелейді. Бұл оқиғада үйренушінің жас ерекшелігіне, өмірлік тәжірибесіне сай
келетін жағдаяттар берілуі керек.
Сыныпқа ұсынылған оқиға оқушыларға әсерлі болуы үшін, оны түрлендіруге беру керек.
Мұғалімнің таңдаған оқиғасы оқушының адамгершілік сана сезімін, өзіне деген сенімін туғызуға
көмектесетіндей болуы керек.
Бұл оларды ойлануға, талдау жасауға және бірыңғай шешім қабылдауға мәжбүр ететіндей
болу керек.
Оқиғаны дайындауға басшылық!
! 50-ден 150 сөзге дейін жететін қысқа оқиға таңдаңыз.Ол шын мәнінде көрсетілгендей
болсын.Бұл оқиғаның кейіпкерлерін анықтаңыз.
! Бұл оқиға оқушылардың немесе оларды қоршаған адамдардың өмірлік жағдайына
ұқсамауын қадағалаңыз..
! Фактілер мен оқиға болып жатқан негізгі себепке назар аударыңыз.
! Оқиғаның түрлі нұсқаларын көрсетіңіз.
! Атын ойлап табыңыз.
! Оқиғаның соңына қарай мазмұнын еске түсіру үшін, негізгі сұрақты қойыңыз.
! Негізгі сұраққа негізделе отырып, оқушылардың ойларын жинақтаңыз.
Сөзжұмбақты шешу:
Сөзжұмбақты шешу-балалардың сөздік қорын байытып қана қоймай, сонымен қатар
өмірлік позициясын дамытуға негіз болады. Сөзжұмбақтарды мұғаліммен қатар оқушылар да
құрастыруы мүмкін. Бұл олардың белсенділігін, оқуға деген қызығушылығын арттырады.
Ойындар
Ойындар ойын-сауық ретінде болады және сол кезде сауықтыру түрінде оқушыларды
өмірлік ережелерге, қоршаған ортамен қарым-қатынаста болуға да үйретеді. Міндетті түрдегі
шарт ойынның оқушылардың жас ерекшеліктері мен жеке дара ерекшеліктеріне сай болуы.
Міндетті түрде ойынның жарысқа ауысып кетпеуін қадағалау керек.
156
ӨМІР
ТАЛАБЫНА
ҮЙРЕТУ
Оқушылармен ойынды өткізгенде уақытты ұстану керек, өйткені тым созылып кеткен
ойындар олардың назарларын бұзуы мүмкін және оқытушыға оларды сабақтың негізгі
тақырыбына оралтуы қиынға соғуы мүмкін.
3. Дәстүрлі және интерактивті әдістерді салыстыру
4. Өмірде қандай дағдылар үлгілі болып саналады?
Өмірлік дағдының белгілі тізімі болмайды. Тізім — төменде келтірілген, әдетте қажетті
есептелетін психологиялық және адам аралық дағдыны өзіне қамтыған. Дағды таңдау пәнге
және жергілікті жағдайларға негізделеді (мысалы, АҚТҚ алдын алуында қажетті
қорытындыларды қабылдау, ал келіспеушіліктерден шығу басқа жағдайларда қажет болуы
мүмкін). Бұл тізім бойынша категориялар арасында ерекшелік бар десе, дағдылардың көбісі бір
уақытта қолданылады. Мысалы, шешім қабылдай білу көбінесе критикалық толғаныстарға
негізделеді және бағалануымен білінеді.
Жеке адам арасындағы қарым-қатынас дағдысы:
Ауызша араласу дағдысы;
Адамды қызығушылықпен тыңдай алуы;
Сезімдерін білдіре алу дағдысы;
Сұрақ қоя және жауапты реакцияға назар аудара білу;
Келіссөз жүргізу дағдысы, қабылдамау:
Әңгімені құрау дағдысы;
Келіспеушілікті бақылау дағдысы;
Өз көз қарасын дәлелдей білу дағдысы
Әдіс компоненті
1. Мақсаты
2. Тапсырмалар
3. Оқушылар алдына
қойылатын талап
4. Күтілетін нәтиже
5. Үлгерім
6. Бағалау
7. Түзету
8. Басқару ережесі
9. Оқу материалдарын
қайта қарау
Дәстүрлі
Оқулықтарға негізделген
Оқытушының жұмысына
негізделген
Оқушылар алдына
тапсырмалар берілмейді
Қарапайым білімді бағалауға
негізделген
Бірнеше оқушылар көптеген
сабақтардан үлгереді
Басқа оқушылармен
салыстыруға негізделеді
Әдетте жоспарланбайды
Ұстаздардың білімдері мен
қажеттіліктеріне негізделеді
Оқу материалының қол
жетерлігіне негізделген
Интерактивті
Тұтыну бағасына негізделген
Оқушылардың жұмысына
негізделген
Сабақта дұрыс бағдар болу
үшін оқушыларға тапсырма
беріледі
Өмірлік тәжірибелердің
қалыптасу бағасына
негізделген
Оқушылардың көбі бірнеше
сабақтан үлгереді
Оқушылардың жеке дара
мүмкіндіктеріне қарай
негізделеді
Көмек қажет етілетін
оқушыларға жоспарланады
Қойылған талаптардың
қойылған жұмыстардың
анализі мен тұтыну және
жүзеге асырылу нәтижелеріне
негізделеді
Берілгенді бағалау мен жиі
орындалуына негізделген
157
ӨМІР
ТАЛАБЫНА
ҮЙРЕТУ
Достарыңызбен бөлісу: |
