шығуларына байланысты. Бұлар терінің майы мен бактерияның қосылуы арқылы пайда болған
ісік безеулер. Бұдан басты қорғаныс жеке басының гигиенасы. Міндетті түрде бет жуу керек,
(күніне 2 рет), безеулерді сықпау, кір қолмен бетті ұстамау керек. Тазалатқыш қол орамалдар,
ласьондар, бет кремдерін безеуге қарсы қолдануға болады. Егер де безеулер кетпесе дер-
мотологқа немесе косметологқа қаралу қажет. Жыныс мүшелерінің өзінше гигиенасы болады.
Бозбалардың жыныс мүшелерінің ұштарынан шәуіттің жағымсыз иісі шығып тұрады,
сондықтан күнделікті жуынып тұруы қажет.
Қыз балалар етеккір кезеңі болған кезде жеке басының гигиенасын қатаң түрде сақтау керек
және күнделікті жуыну қажет. Жыныстық жетілу кезінде артық салмақ үлкен мәселе болып
келеді. Себептері көп, бірақ оның ең бастысы күш көп жиылады да, аз жұмсалады. Оның
шешімі: дұрыс тамақтану, дене шынықтырумен айналысу. Бойжеткендердің ағзаларына ашығу
менен неше түрлі диеталар зиян келтіреді.
Қызбалалар мен ұлдарың жыныс мүшелерінің жетілу сатылары:
Қыз балалар:
омыраулары жетіледі, сүт бездері толығады;
қынаптың және жатырдың үлкеюі;
сырт бездеріндегі жыныс мүшелерінің үлкеюі;
ең бірінші етеккір немесе менархе, менархе бұл жыныстық жетілудің толық статиясы-
ның аяқталуы емес;
жұмыртқа ұяшықтары жетіледі, жетіліп біткен жұмыртқа ұяшықтары овумеция
құбылысы арқылы сыртқа шығады. Бұл менархеден кейін жүреді;
жанбастың кеңеюі;
қолтық асты және жыныс мүшелерінде шаштың өсуі басталады;
Ұлдар:
жыныс жұмыртқаларының кеңеюі;
қолтық асты және жыныс мүшелері маңайында шаш өседі;
жыныс мүшелерінің түсуі. Бұл құбылыс бірнеше жолдарға созылады;
беттерінде түктері пайда болады. Әсіресе иекте, мойында, еріннің үстінде;
простатаның үлкеюі байқалады;
жыныс мүшесінен алғашқы сұйықтықтың бөлінуі. Бұл құбылыс ұйқы кезінде болады;
кеудеде түктің түсуі;
дауыстың өзгеруі;
ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
! бұл кезеңде балалардың сексуалдықтары өрби түседі;
! көңіл күйлерінің тұрақсыздықтары;
! осы кезде бұлшық еттердің жетілуіне қарағанда қаңқаның жетілуі жылдам жүреді;
! қыз балаларды майлы клеткалары 10-20% толады, осыдан артық салмаққа
байланысты уайым түседі;
! қан қысымы өзгеріп отырады, көп жағдайда көтеріледі, бас жиі ауырады, вегетососудты
диетония;
! тұрақсыздық эмоция;
! көңіл-күйінің тұрақсыздығы;
! депрессия;
! зер салмау мұқияттылығы қалыптаспайды;
! осы кезеңде күйгелек болады;
! үрей сезімі пайда болады;
! ызақорлық пен мәселелі тәрбие;
! ұлдардағы поллюция мен қыздардың етеккірлерінде реакциялық өзгерістер болады.
ЕР
ЖЕТУ.
ЖЕТКІНШЕКТЕРДІҢ
АНАТОМИЯЛЫҚ,
ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ
ЖӘНЕ
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
41
42
Кесте “Еркектер мен әйелдердің репродуктивті жүйесі”
Еркектердің жыныс мүшелері және олардың қызметтері
Жыныс мүшесі/ шәуіт:
Еркектің жыныс мүшесі, жыныстық қатынаста қызмет етеді.
Жұмалақ:
Терілі қалташа, онда жұмыртқалар болады.
Оның ішінде жұмыртқалар бір қалыпты температурада сақтаулы
тұрады. Шәуіттің жетілуіне сай.
Жұмыртқалар:
Еркектердің жыныстық бездері кең болып келеді. Спермотозойдтарды
өндіреді және тестостерондар өндіріледі.
Өндіруші
Жіңішке ұзын (35-47см) ағымшалар, олардың ағымшалар: жолдары
бойынша спермотозойдтар жүреді.
«Эпидидимиса» басталып өндіруші көпіршіктерге дейін жетеді.
Өндіруші
Қос “бездер” құрылымы бойынша зәр жинақтаушы көпіршіктің
көпіршіктер:
ар жағындағы дорбашыққа ұқсайды.
Өндіруші жіпшелерге жалғасады, сонымен бірге өндіруші тракт
туындайды. Зәр шығару түтіктері арқылы простатиттің арқасында
қоймалжың ашық түсті сұйықтық бөлінеді. Ол шәуіттің бір бөлігі.
Простатит:
Еркектерде зәр көпіршігінің астында кіші жамбас бөлігінде орналасқан.
Шәуітің басты бөлігімен бірігіп өндіреді.
Зәр шығару түтігі:
Жыныс мүшелерінің зәр шығару мүшесінен шәуіттен бөлініп шығады.
Эякуляция:
Жыныс мүшеден шәуіттің шығуы. Бұл жыныс қатынасында ғана
болатын құбылыс емес, поллюционалдық түс көру кезінде де болады.
Әйелдердің жыныс мүшелері және олардың қызметі.
Үлкен жыныс еріншелері:
Үлкен екі кейіпі бойынша екі қатпарға ұқсас келеді. Екі мүшенің жыныс
еріншелері көмкеріліп тұрады, олар клиторды қорғап тұрады,
уретраны
және қынапқа кіру жолын қорғайды.
Кіші жыныс еріншелері:
Кіші жыныс кейіпі бойынша екі қатарға ұқсас, қынапқа кіру жолындағы
еріншелері және уретрада сақтап тұрады.
Клитор:
Үлкен емес шұңғыл, екі кіші жыныс мүшелерінің ортасындағы қосын-
дысында орналасқан. Әйелдердің эрогенді жерлерінің бірі.
Қынапқа кіру:
Уретра мен анустың ортасында орналасқан. Осы тетікке кіру жолы
арқылы бала туылады: етеккір мен жыныстық қатынас келетін жол.
Қынап:
Жұмсақ бұлшық етті тетік ұзындығы 12-14см, кіре берісінде торлы
тереңдігінде кеңірек келетін мүше.
Қыздық:
Бұл мембрана, қынапқа кіре берісін жауып тұрады. Күш жұмсаған кезде
немесе жыныс қатынасында бұзылатын мембрананың біртұтастығы. Ол
бүлінсе қыздықтың бүлінгені деп түсінуге болады.
Жатыр мойыны:
Қынаптың жоғарғы бөлігінде орналасқан.
Жатыр:
Алмұрт тектес бұлшық етті мүше, кіші жамбас бөлігінде орналасқан.
Айына бір рет, ішкі қабыршықтан бөлініп шығады, осыдан етеккір
туындайды. Жүктілік кезінде жатырда өсіп жетіледі.
Фаллопиалды
Олар жатырдың екі шетінен шығып жұмыртқаларға түтіктер: дейін
барады, олар бойынша жұмыртқа түйіршігі жұмыртқадан жатырға дейін
жылжиды да, сол жерде аталық пен аналық жұмыртқалары қосылып
ұрықтану болады. Жатырлы емес түктіліктің пайда болу себебі
жұмыртқаның жатырға жетпеу жағдайы.
Жұмыртқалар:
Екі сопақша мүше жатырдың оң және сол жақтарында орналасқан.
Аналық гармондарды реттейді. Олар: эстроген және прогестерон.
ЕР
ЖЕТУ.
ЖЕТКІНШЕКТЕРДІҢ
АНАТОМИЯЛЫҚ,
ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ
ЖӘНЕ
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Достарыңызбен бөлісу: |
