және фирма мен оның бөлімшелер арасында әрекеттесудің қағазсыз
технологиясы. Ақпаратты қоса қолдануы дерек форматтарын стандарттаумен
және компьютерлік жүйелер пайдалануымен қамтамасыз етіледі. CALS-
технологиясын іске асыру құралдары – бұл өнімнің өмір циклінің және оның
барысында істелінетін өндірістік процестердің интегралданған ақпараттық
үлгілердің жиынтығы.
Өндіріс
басқарудың
интегралданған
автоматтандырылған
жүйе
концепциясын кеңейте отырып, CALS тек өндірісті емес, өмір циклінің барлық
кезеңдерін камтиды, және де қолданбалы есептерді шешкенде бұйымның, оның
өмір циклінің және бұйым жасау кезінде орындалатын бизнес-процестерінің
ақпараттық үлгілерінде негізделеді.
Сонымен, CALS кәсіп орнының нарық ортасында басқа кәсіп орындарымен
кооперациясы арқасында әрекет саласын кеңейтуге және тиімділігін
жоғарылатуға мүмкіндік туғызып тірі қалу стратегиясы деп қарастырылады.
ЭЕМ жүйелерін қолдануы партнер кәсіп орындарының орналасуына
тәуелсіз олардың ақпараттық өзара әрекеттесуін жеңілдетеді, жеке фирмаларға
жаңа өнім дайындауды шапшандататын және оның өмір циклінің тиімді өтуін
қамтамасыз ететін құрылыстарға біріктірілуге мүмкіндік береді.
Жадығаттар мен құраушыларды, дайын компоненттерді алған кезде
кооперация, жобалаудың, техникалық дайындаудың, өндіріс пен пайдаланудың
бөлек этаптарын қатар орындау, ақпараттың қайта енгізуін және өңдеуін
болдырмау, кешенді жобаларда жұмыстар жалғастырушылығын қамтамасыз
ету, нәтижені жоғалтпай жұмыс орындаушы құрамын өзгерту, құжаттар
айналдыру үшін шығындарын кемиту, өндіріс процестер басқарушулуғын
көтеру, жобаланған және жасалған бұйымдардың бәсекелесу қабілеті мен
сапасын жоғарылату мумкін.
Бұйым не жабдықтың сынама даналарын жылдам дайындау мақсатымен
кәзіргі кезде үлгіні тез істеу технологиялары (RP – rapid prototyping) кеңінен
қолданады.
Ұсынылатын әдебиеттер: [1, 2, 3, 4, 15].
СДЖ арналған бақылау тапсырмалары
1. Бұйымдарды жобалағанда және жасағанда CALS-технологиясының ролі.
2. Тез үлгі жасаудың кәзіргі заман технологияларын баяндау.
4 Зертханалық жұмыстар орындау үшін әдістемелік нұсқаулары
№ 1-зертханалық жұмыс. КОМПАС
-
3D V7 жүйе ортасында бөлшек
контурын сызу (6 сағ.)
Жұмыс мақсаты: Екі өлшемді редактор көмегімен бөлшек контурын
орындау дағдыларын қалыптастыру.
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Дербес тапсырманы беру.
2. Жаңа құжатты құрып сақтау.
3. Бөлшек нұсқасын сызу.
4. Өлшемдер түсіру.
Ұсынылатын әдебиеттер: [5, 8].
СДЖ арналған бақылау тапсырмалары
1. Координаталардың жергілікті жүйесін жасау.
2. Қабаттар қолдану.
3. Бөлшек кескінінің элементтер салу амалдары (әр студентке жеке
беріледі).
№ 2-зертханалық жұмыс. Проекциялар құру (6 сағ.)
Жұмыс мақсаты: Сызбада тік бұрышты проекциялар жасау дағдыларын
қалыптастыру.
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Дербес тапсырманы беру.
2. Жаңа құжатты жасау және сақтау.
3. Бөлшек нұсқасын сызу.
4. Жетпейтін проекцияны құру.
Ұсынылатын әдебиеттер: [5, 8].
СДЖ арналған бақылау тапсырмалары
1. Геометриялық объекттер туралы жалпы мәлімет.
2. Жетпейтін проекция салу амалдары (дербес тапсырма).
№ 3-зертханалық жұмыс. Үш өлшемдік кескін құрастыру (8 сағ.)
Жұмыс мақсаты: Сызбадағы тік бұрышты проекциялар арқылы үш
өлшемдік кескін істеу дағдыларын қалыптастыру.
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Жеке тапсырма беру.
2. Жаңа құжат құру және сақтау.
3. Бөлшек контурын түсіру.
4. Бөлшектің үш өлшемдік кескінің құрастыру.
Ұсынылатын әдебиеттер: [5, 8].
СДЖ арналған бақылау тапсырмалары
1. Үш өлшемдік үлгілеудің түрлері.
2. Құрастырулар мен бөлшектерді қатты денелі үлгілеудің жалпы
принциптері.
3. Бөлшектің екі проекциясы бойынша үш өлшемдік кескінің істеу әдістері
(әрбір студентке дербес беріледі).
№ 4-зертханалық жұмыс. Машина жасауда сызбаларды дайындау (8
сағ.)
Жұмыс мақсаты: Машина жасауда графикалық құжаттар дайындау
дағдыларын қалыптастыру.
Жұмысты орындау тәртібі:
1. Рамка мен бұрыштық штампты түсіру.
2. Сызбаларды редакциялау.
3. Спецификациялар дайындау ережелерін игеру.
4. Сызбадағы техникалық талаптарды көрсету ережелерін игеру.
Ұсынылатын әдебиеттер: [5, 8].
СДЖ арналған бақылау тапсырмалары
1. Сызбада өлшемдер салу.
2. Сызбада техникалық талаптар жазуларын орындау.
3. Сызбаны редакциялау және біржолата дайындау ( берілген жеке
тапсырмалар арқылы).
5 Студенттің оқытушымен дербес жұмысының тақырыптамалық
жоспары
СОДЖ тақырыбының
атауы
Сабақтың мақсаты
Сабақты өткізу
түрі
Тапсырманың
мазмұны
Ұсынылатын
әдебиеттер
1 2
3
4
5
1-тақырып. КОМПАС-
3D V7 жүйесінің сызу
ортасымен танысу
(6 сағат)
Үш өлшемдік
үлгілер,
графикалық және
мәтіндік құжаттар
салу ережелерін
зерделеу
Пайдаланушы
нүсқауымен
жұмыс істеу
Қойылған
сұрақтарға жауап
беру
[8], 38-50 б.
2-тақырып. Жүйеде
жұмыс істеудің базалық
амалдары (8 сағат)
Меню пайдалану,
объектер жасау
тәсілдері
Пайдаланушы
нүсқауымен
жұмыс істеу
Қойылған
сұрақтарға жауап
беру
[ 8], 50-96 б.
3-тақырып. КОМПАС-
3D V7 жүйесінің
геометриялық
объекттері (10 сағат)
Объектер құру
әдістері
Пайдаланушы
нүсқауымен
жұмыс істеу
Қойылған
сұрақтарға жауап
беру
[ 8], 98-146 б.
4-тақырып. КОМПАС-
3D V7 жүйесінде
өлшемдер мен
белгілеулерді қою
(10 сағат)
Өлшемдер мен
белгілеулерді
түсіру амалдары
Әнгімелесу
Қойылған
сұрақтарға жауап
беру
[ 8], 146-206
б.
5-тақырып. КОМПАС-
3D V7 жүйесінде
объекттерді
редакциялау (11 сағат)
Редакциялау
әдістері:
ығыстыру,
көшіру, объектер
өзгерту т.б.
Әнгімелесу
Қойылған
сұрақтарға жауап
беру
[ 8], 208-243
б.
