Н. С. Сейітов г-м.ғ. д., профессор Оқулықта «Геология және пайдалы қазбалар кен орындарын барлау»

22- кесте 
Алмаз кеңіткіштер анықтамалары 
Кеніткіштің сыртқы 
диаметрі, мм 
Алмаз қондырылған штабиктердің 
Алмаздың салмағы, 
карат 
саны 
қаттылығы HR
C
36 
4 
20-25 
5 
46 
4 
20-25 
5 
59 
6 
20-25 
8 
76 
8 
20-25 
10 
Өндірістерде екі түрлі алмаз кеңіткіштер шығарылады: 1) РМВ-1;2) РМВ-2. 
РМВ-1 кеңіткіші қажағыштығы аз немесе орташа бұрғыланғыштығы VIII— 
XII категориялы тау жыныстарын бұрғылаганда ұңғы калибрін дұрыс сақтауға 
арналған. 
РМВ-2 кеңейткішi де осындай жағдайда колданылады. Мұның РМВ-1-ден 
айырмашылығы штабиктері төмен түcipілген жэне оның төменгі жағы 
конусталған. РМВ-2 кеңіткішінің iшіндe кернжұлғыш тұратын конусталған жер 
бар. Сондықтан кернжұлғыш үшін арнайы тұлға керек емес. 

5.3 Бұрғы ұштары мен қашаулар 
 
Ұңғы бұрғыланатын аймақта жер қыртысы жете зерттелген болса, ұңғының 
қыймасы жақсы анықталған болса ұңғыны керн алмай бұрғылау тиімді болады. 
Ce6e6i керн алып бұрғылау кернсіз бұрғылаумен салыстырғанда қиындау екенін, 
бурғылаудың өзіндік құнының жоғарылайтынын және өнімділігінің азайып 
кететінін байқауға болады. Сондықтан керн керек емес жағдайда колонкалық 
бұрғылауды тұтас забойлы, яғни
кернсіз, бурғылауға ауыстырады.
Тұтас забойлы бұрғылауда забойдағы тау жыныстарын арнаулы бұрғы 
ұштарымен немесе әр түрлі қашаулармен талқандайды. Кернciз бурғылауда 
қолданылатын бұрғы ұштарына найза бұрғылар, қалакты, шарошкалы және алмаз 
қашаулар жатады. 
 
28- сурет. В.П.Новиковтың найза бұрғысы 
 
Найза бұрғылар. 
Керн алмай бұрғылауда бұрғыланғыштығы I—III 
категорияларына кіретін, иілімді жұмсақ, тау жыныстарын бұрғылауда найза бур-
лары кеңінен колданылады. Өндірісте конструкциясын В.П. Новиков жасаған 
найза бұғры өте 
жиі 
колданылып жүр (28- сурет). Ол диаметрі 150 
мм 
бұрғы 
құбырынан 
3 
тұрады. Ұзындығы
500–750 
мм. 
Құбыр сыртына үш катар етіліп 
тоғыз қабырға 
2 
бектлген. Олардың пішіні трапецияға ұқсайды. Әр катардағы 
қабырғалар арасындағы бұрыш 120°-қа тең. Қабырғалардың 
2 
саты тәрізді етіліп 
қондырылғаны забойдағы және ұңғы қабырғасындағы тау жыныстарын 
талқандауға қолайлы жағдай туғызады.. Қабырғалар төменнен жоғары қарай конус 
тәрізді етіліп ұлғая түседі. Олардың алдыңғы және 6үйip 6eттepi катты 
қорытпалармен дәнекерленген. Кескіштердің формалары, кесу бұрыштары жэне 
найза бұрғының сүйірлеу бұрышы әр түрлі болуы мүмкін. 
Олардьщ мәнін бұрғыланатын тау жынысына сәйкес eтіп алады. Найза 
бұрғының жоғарғы ұшында бұранда бар. Ол найза бұрғыны өзгерткішпен 

жалғастыру ушін керек. Төменгі бұранда найза бұрғыға болат ұш 
4 
жалғастыруға 
жасалған. Бұрғының жынысқа қадалуын жеңілдету ушін ол ұш қатты қорытпамен 
дәнекерленген. 

жүктеу 8,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: