Та рих са ба ғын бей не лі көр не кі лік

48
а) кар ти на маз мұ ны на жал пы ла ма анық та ма бе ру;
ә) кар ти на да бей не лен ген оқи ға ның уақы тын, өт кен же рін көр се ту;
б) оның маз мұ нын да ғы бас ты жә не қо сал қы мә се ле лер ге 
сипат та ма бе ру;
в) жал пы қо ры тын ды жа сау.
Кар ти на лар ды оқып үйре ну де ең жиі қол да ны ла тын тә сіл – 
оқу шы лар дың өз күш те рі мен бі лім кө зін аш уына кө мек те се тін 
әң гі ме ле су тә сі лі. Та ри хи тұл ға лар дың порт рет те рі бо йын ша 
олар ға ба ға бе ру, си пат тау оқу шы лар дың та ны мын арт ты ра тү се-
ді. Ал са бақ ба ры сын да бей не леудің ерек ше ны са ны ка ри ка ту ра-
лар ды қол да ну тә сіл де рін арт ты ра ды. Мә де ни-та ри хи кар ти на лар 
тұр мыс тық зат тар мен, ма те ри ал дық мә де ниет ес ке рт кіш те рі мен 
та ныс ты ра ды. Он да ғы сәу лет ес ке рт кіш те рі, мү сін өне рі, олар-
дың орын да лу ерек ше лік те рі мен ме ха ни зм де рі бей не ле нуі мүм-
кін. Бір про цес тің сы рын ашу үшін бір не ше кар ти на ны қа тар қол-
да ну ға бо ла ды. Са бақ та кар ти на мен жұ мыс жүр гі зу дің бі різ ді лі гі 
бы лай ша іс ке аса ды:
1. Мұ ға лім са бақ ба ры сын да қа же тт і сәт те кар ти на ны іле ді.
2. Оқу шы лар ға то лық та ныс уына уа қыт бе ре ді.
3. Әң гі ме леуді бас тар да та ри хи оқи ға ның ор ны мен уақы тын 
көр се те ді.
4. Жал пы жағ дайды баян дап бо лып, не гіз гі мә се ле ге тоқ та ла ды.
5. Көп те ген бө лік тер мен ерек ше лік тер ді ай қын дайды.
6. Баян даудың со ңын да қо ры тын ды жа сап, құ бы лыс тың өзін-
дік ерек ше лі гін көр се те ді. Осын дай жос пар мен қо са кар ти-
на лар ды тү сін ді ру де мы на ере же ні қол да ну ға бо ла ды:
1. Ав тор дың аты-жө ні жә не шы ғар ма ның жа зы лу ке зе ңі.
2. Шы ғар ма маз мұ ны: сю же ті, ке йіп кер ле рі (ал дың ғы бе ті, ор-
та, арт қы жақ ин терь ер, та би ғи кө рі ні сі).
3. Бей не леу тә сі лі: кө ле мі, про пор циялы ғы, тү сі.
4. Су рет ші өз туын ды сын да қан дай идея, се зім айт пақ бол ған.
Оқу шы лар ға кар ти на ның не гі зін де қан дай та ри хи аңыз, нақ ты 
оқи ға алын ған де ген сұ рақ қою ар қы лы да тал дау жа сауға бейім-
деуге бо ла ды. Сол сияқ ты оқу шы лар ды кар ти на ав то ры ның өмір-
баяны шы ғар ма шы лық зерт ха на сы қы зық ты ра ды. Оқу кар ти на сы 
мен жұ мыс іс теудің тә сіл де рі көп. Мы са лы: кар ти на бо йын ша әң-

49
гі ме құ рас ты ру, кар ти на лар да ғы бей не лер ді сөй ле ту, олар дың қи-
мыл әре ке тін инс це ни ров ка жа сау, т.б. Кар ти на мен жұ мыс істеу 
ба ры сын да оқу шы оны тал дай алу ға, кар ти на ның маз мұ нын өз 
әң гі ме сін де қол да ну ға үйре не ді. Са бақ ба ры сын да бір не ше кар-
ти на ны қол да ну ға бо ла ды, бі рақ ол екі-үш тен ас пау ке рек. Бе зен-
ді ру де ма те ри ал дың көп бо луы оқу шы зейі нін ажы ра та ды, оның 
қа был дау бел сен ді лі гін тө мен де те ді. Шарт ты икем ді лік – көр не кі-
лік та ри хи про цес тің сан дық жә не са па лық маз мұ нын ашып, қо-
ғам дық құ бы лыс тар дың бас ты бел гі ле рін, да му бө лік те рін ай қын-
дап, та ри хи ұғым дар дың, заң ды лық тар дың се беп-сал да ры бай ла-
ныс та рын иге ру ге кө мек те се тін рә міз дік бей не лер дің жиыны. 

жүктеу 10,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: