Microsoft Word Баяндама толық дайын tk2018 20062018. doc

95 
 
екеуінде  -  ұпайлардың  санын  қысқартты,  бір  рейтинг  өзгеріссіз  қалды.  Сыбайлас 
жемқорлықты  қабылдау  индексін  зерттейтін  алты  рейтингілік  агенттіктің  сарапшылары 
Қазақстанның күш-жігерін оң бағалады: Globa  lInsight Country Risk Ratings 2016 жылмен 
салыстырғанда 34-тен 35-ке дейін 1 пунктке өсті. 
  Bertelsmann  Foundation  Transformation  Index–2016  жылы  20-дан  5  ұпайға  дейін, 
2017 жылы 25-ке дейін өсті. 
  IMD  World  Competitiveness  Yearbook–  Қазақстанға  бірден  41-ден  55-ке  дейін  14 
ұпайға көтерді. 
  World  Justice  Project  Rule  of  Law  Index–  2017  жылы  жалпы  есептік  көрсеткіш  34 
болды, 2016 жылы 32 ұпай болған. 
  Varities of Democracy Project–8 ұпайға өсті, 16-дан 24-ке дейін.  
  Economist Intelligence Unit Country Ratings– 1 ұпай, 19-дан 20-ға дейін.  
PRS International Country Risk Guide– рейтингкті өзгеріссіз қалдырды- 24 ұпай. 
Екі  рейтингте    —  World  Economic  Forum  және  Freedom  House  Nations  in  Transit  Ratings, 
Қазақстан ұпайды төмендетті 9 және 4 сәйкесінше: 
  World Economic Forum– 36 ұпайдан 2017 жылы және 45 – 2016 ж. 
  Freedom House Nations in Transit Ratings– 24  -  2017 жылы және 28 – 2016 ж. 
1999 жылдан бастап Қазақстан ең жоғары ұпай жинады. Республика 2007 жылы сыбайлас 
жемқорлықты қабылдау индексінде ең үлкен нәтижелерді көрсетті, бұл 21 ұпаймен. Бұған 
дейін біздің еліміздің ең жақсы нәтижесі 2000 жылы қабылданған 100-ден 30 ұпай болды.  
«Транспаренси Қазақстан» сарапшылары былай санайды: 
1.  Сыбайлас  жемқорлықты  қабылдау  индексі  бойынша  әлемдік  құлдырау  аясында 
Қазақстан  Республикасы  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  күресте  ілгерілеуді 
көрсетіп отыр. 2017 жылы көрсеткен оң өзгерістер бар. 
2.  СЖҚИ    одан  әрі  жетілдіру  үшін  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  күресті  бірдей 
деңгейде  жалғастырып,  мемлекеттің  қоғамға  ашықтығы  мен  есеп  берушілігіне 
бағытталған реформаларды ілгері жүргізу қажет. 
3.  СЖҚИ  өсуіне  негізгі  үлес  билік  тармақтары  арасында  өкілеттіктерді  қайта  бөлу, 
Мемлекеттік  қызмет  істері  агенттігі  мен  Сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  іс-қимыл 
агенттігінің  қызметі,  Бас  прокуратураны  реформалау,  сот  жүйесіндегі  өзгерістер 
және жергілікті өзін-өзі басқару жүйесі реформасы арқылы жүзеге асырылды. 
4.  Теріс 
нәтиже 
бұқаралық 
ақпарат 
құралдары 
мен 
телекоммуникациялар 
саласындағы  заңнамалар  саласындағы  реформалар,  сондай-ақ  үкіметтің  басқа  да 
салаларымен шектелетін  экономикалық шешімдерімен берілді. 
5.  Жалпы  жағдайды  жақсарту  үшін  Қазақстан  үкіметі  ел  экономикасына  ықпалын 
азайтып,  мемлекеттік  сатып  алулар  үдерісін,  оның  ішінде  квазимемлекеттік 
секторда  бақылаудың  тиімді  шараларын  енгізіп,  журналистер  мен  азаматтық 
белсенділердің  сыбайлас  жемқорлыққа  қарсы  тергеу  жүргізу  мүмкіндігін 
айтарлықтай  шектейтін  БАҚ  заңнамасын  қайта  қарауы  керек.  Сондай-ақ,  елдің 
парламентін,  сондай-ақ  жергілікті  өкілді  органдарды  ұйымдық  және  қаржылық 
тұрғыдан нығайту қажет. 
Дүниежүзілік банктің рейтингі 
Біріккен  Ұлттар  Ұйымының  Даму  тобында  байқаушы  болып  табылатын  әлемдегі  ең  ірі 
және  танымал  даму  банкі  -  Дүниежүзілік  банк  беделді  рейтингтер  қорытындылап  отыр.  

96 
 
Банктің міндеті - кедейліктің шектелуіне және жалпы өркендеуді нығайтуға қол жеткізу. 
Дүниежүзілік  банк  бес  ұйымнан  тұрады:  Халықаралық  қайта  құру  және  даму  банкі, 
Халықаралық  даму  қауымдастығы,  Халықаралық  қаржы  корпорациясы,  Көпжақты 
инвестициялық  кепілдеме  агенттігі  және  Инвестициялық  дауларды  реттеу  жөніндегі 
халықаралық  орталық.  Қазақстан  Дүниежүзілік  банктің  барлық  бес  ұйымының  мүшесі 
болып табылады. 
Дүниежүзілік  банк  тиісті  ұсыныстарды  әзірлеу  арқылы  қатысушы  елдердің  әлеуметтік-
экономикалық  саладағы  саясатына  мерзімді  талдау  жүргізеді.  Дүниежүзілік  банктің 
сыбайлас  жемқорлыққа  қатысты  негізгі  зерттеуі  -  «Сыбайлас  жемқорлықты  бақылау» 
индексі және бизнес жүргізудің қарапайымдылығының рейтингі.  
«Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес индексі» 1996 жылдан бері 200-ден астам елдер мен 
аумақтардың  жиынтық  және  жеке  басқару  көрсеткіштерін  ұсынатын  Дүниежүзілік 
басқару индикаторларының бір бөлігі болып табылады.  Әлемдік басқару көрсеткіштері - 
басқару  сапасына  қатысты  пікірлерді  жинақтайтын  деректер  жиынтығы.    Бұл  деректер 
бірнеше  ғылыми-зерттеу  институттарынан,  сараптамалық  орталықтан,  үкіметтік  емес 
ұйымдардан,  халықаралық  ұйымдардан  және  жеке  секторлық  фирмалардан  жиналады. 
WGI  кіріс  деректерінің  төрт  түрлі  түрін  пайдаланады:  тұрмыстық  және  фирмалық 
сауалнама,  коммерциялық  ақпарат  көздері,  үкіметтік  емес  ұйымдар  және  мемлекеттік 
сектордағы ұйымдар
176
.  
«Сыбайлас жемқорлықты бақылау» индексі мемлекеттік биліктің жекеше пайда табу үшін 
пайдаланылатын  дәрежесін,  оның  ішінде  кішкене  және  ірі  сыбайлас  жемқорлық 
нысандарын  қабылдауды  көрсетеді.  Сондай-ақ,  элиталар  мен  жеке  мүдделер  арқылы 
мемлекеттік билікті «басып алу» фактілері ескеріледі. Сыбайлас жемқорлықты бақылауды 
өлшеу  «сыбайлас  жемқорлық»  терминін  мемлекеттік  қызметті  жеке  пайда  табу  үшін 
пайдалану  арқылы  анықтауға  негізделген.  Деректерге  сүйене  отырып,  кесте  жыл  сайын 
жинақталады,  ол  осы  шараны  әлемдік  басқару  саласында  құру  үшін  пайдаланылатын 
әрбір  деректер  көзінен  жеке  айнымалылардың  тізімін  береді.  Кесте  интерактивті,  кез-
келген қол жетімді деректерді ыңғайлы түрде көрсетілген
177
. 
 Зерттеудің  әдіснамасы  жақын  арадағы  таяу  жылдарды  салыстыру  ел  ішіндегі  үдерістің 
динамикасы  туралы  қажетті  түсінік  бермейді  деп  есептейді.  Сондықтан  біз  1996  жылдан 
бастап  Қазақстан  туралы  мәліметтерді  ұсынамыз.  Сыбайлас  жемқорлықты  бақылаудың 
бірінші көрсеткішінің динамикасы, басшылықты бағалау (Governance Score) -2,5-ден +2,5 
шкаласына дейін өлшенеді. Жоғары құндылықтар жақсы басқаруға сәйкес келеді. Суретте 
Қазақстанның динамикасы -1,13-тен 0,80-ға дейін, яғни бұл ілгерілеу, бірақ 20 жыл бойы 
елде нөлдік шекті жеңе алмады. 
Екінші  көрсеткіш  -  Пайыздық  ранкинг  (Percentile  Rank)  -  әлемнің  барлық  елдерінің 
арасында 0-нің дәрежесі, мұнда 0 төмен дәрежеге, ал 100-і жоғары дәрежеге сәйкес келеді. 
2000  жылы  9,64  ең  төменгі  көрсеткішпен  және  2014  жылы  22,6  жоғары  көрсеткішпен 
Қазақстан  2016  жылы  20,67  орынды  иеленіп  отыр,  яғни  ол  әлем  елдерінің  төрттен  бір 
бөлігін кем дегенде бақыланатын сыбайлас жемқорлықпен қалдырған жоқ. 
Қазақстан бизнесті жүргізу оңай Рейтингісінде 
Бизнесті  жүргізу  оңай  Рейтингісі  –  бұл  бизнесті  реттеудің  объективті  шараларын  және 
олардың  190  елде  қолданылуын  қамтамасыз  ететін  жоба.  Ол  отандық  шағын  және  орта 
компанияларды  қарастырады  және  олардың  өмірлік  циклі  кезінде  қолданылатын 
ережелерді  өлшейді.  Әртүрлі  елдердегі  бизнесті  реттеу  шарттарын  салыстыру  үшін 
кешенді  сандық  деректерді  жинау  және  талдау  және  уақыт  өте  келе,  бизнесті  жүргізудің 
                                                
176
 http://info.worldbank.org/governance/wgi/#doc 
177
 http://info.worldbank.org/governance/wgi/#reports