1
«TRANSPARENCY KAZAKHSTAN» ҚОҒАМДЫҚ ҚОРЫ
ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ СЫБАЙЛАС
ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ ІС-ҚИМЫЛ
ТУРАЛЫ БАЯНДАМА
(АЗАМАТТЫҚ ҚОҒАМ ПІКІРІ)
АЛМАТЫ, 2018
2
Баяндама авторлары:
1. Марат Шибұтов – «Transparency Kazakhstan» қоғамдық қоры Қамқоршылар
кеңесінің төрағасы, жоба жетекшісі;
2. Ольга Диденко – ақпаратқа қолжетімділік мәселесі бойынша сарапшы, медиа-
заңгер;
3. Сергей Злотников – заңгер, «Қазақстандағы құқықтық реформалар» ақпараттық-
сараптамалық журналының бас редакторы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл
саласындағы
сарапшы,
«Transparency
Kazakhstan»
қоғамдық
қорының
құрылтайшысы;
4. Светлана Арыстамбаева – құқықтану магистрі, философия ғылымдарының
кандидаты, МАИН академигі, қаржы полициясының запастағы полиция
подполковнигі, «Transparency Kazakhstan» қамқоршылық кеңесінің мүшесі;
5. Наталья Малярчук – «Kesarev Consulting» аға кеңесшісі, сыбайлас жемқорлыққа
қарсы іс-қимыл саласындағы сарапшы;
6. Наталья Ковалева – «Transparency Kazakhstan» орындаушы директоры, жоба
үйлестірушісі;
«Transparency Kazakhstan» қоғамдық қоры – коммерциялық емес, үкіметтік емес
ұйым. Мақсаты – сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жұмысы. Жүйелі деңгейде
сыбайлас жемқорлықты жоюға арналған зерттеулер жүргізу және ұсыныстар әзірлеуге бар
күш-жігерімізді жұмылдырамыз. «Транспаренси Қазақстан» – «Transparency International»
халықаралық ұйымының ұлттық филиалы. Жеке тұлғалардың, бизнес пен мемлекеттік
қызметкерлердің қолдауымен «Транспаренси Қазақстан» үкіметтің және қоғамның
ашықтығын арттырады және сыбайлас жемқорлықты төмендетеді. «Транспаренси
Қазақстан» қызметі сыбайлас жемқорлықты ауыздықтауға бағытталған халықаралық
тәжірибені меңгеру, заманауи технологиялар мен ресурстарды игеру, осы салада зерттеу
жұмыстарын жүргізу арқылы еліміздегі апробациядан өткен әдіс-тәсілдерді қолданысқа
бейімдеуге бағдарланған.
Баяндама Сорос-Қазақстан қорының қаржылық қолдауымен дайындалды.
Жарияланым мазмұнында авторлардың көзқарасы көрініс тапқан, сәйкесінше
Сорос-Қазақстан қорының көзқарасымен сәйкес келмеуі мүмкін.
Сорос-Қазақстан Қайырымдылық қоры (СҚҚ) Корпоративтік қоры – 1995 жылы
«Ашық қоғам» институты құрған қазақстандық үкіметтік емес қайырымдылық ұйымы.
Қор міндеті – Қазақстандағы ашық қоғам құндылықтарын насихаттау.
СҚҚ бағдарламалары аясында мынадай іс-әрекеттер жүзеге асырылады:
теңдік, әділдік, адам құқықтарын құрметтеу және заң үстемдігі қағидаларын
ұстану;
бюджеттің ашықтығы мен есептілігін қамтамасыз ету;
толеранттылықты және азаматтық белсенділікті арттыру.
3
Мазмұны
1. Кіріспе............................................................................................................................................................... 5
1.1. Баяндама мақсаты .....................................................................................................................................5
1.2. Баяндама міндеті..............................................................................................................................................6
1.3. Зерттеу барысындағы кедергілер .............................................................................................................. 5
2. Түйіндеме................................................................................................. Ошибка! Закладка не определена.
3. Қазақстандағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес тарихы .......................................................................... 8
3.1. Сыбайлас жемқорлық қатысты қылмыс түрлерінің статистикасы................................................. 8
3.2. Сыбайлас жемқорлық қатысты қылмыс салдарынан келген шығын............................................. 11
3.3. Жемқорлар............................................................................................................................................... 12
3.4. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы негізгі іс-шаралар................................................................................. 15
4. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнама........................................................................................................ 16
4.1. Жалпы мәлімет........................................................................................................................................ 16
4.1.1. Заң жинағы....................................................................................................................................... 16
4.1.2. Заңдар............................................................................................................................................... 17
4.1.3. Стратегиялық құжаттар ................................................................................................................... 18
4.1.4. Заңға қосымша актілер ................................................................................................................... 18
4.2. Қазақстанның Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасының мәні мен негізгі ережелері.................... 19
4.2.1. Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасына қатысты Шолу және
Есеп ережелерін талдау............................................................................................................................. 20
5. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша мемлекет стратегиясы........................................ 32
5.1. Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі халықаралық
міндеттемелері ............................................................................................................................................... 32
5.1.1. БҰҰ-ның сыбайлас жемқорлыққа қарсы конвенциясы .................................................................. 32
5.1.2. ЭЫДҰ-ның сыбайлас жемқорлыққа қарсы жүйесі. Шығыс Еуропа мен Орталық Азиядағы және
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі Ыстамбұл іс-қимыл жоспары....................................... 33
5.1.3. Өзге де халықаралық шарттар мен келісімдер................................................................................ 33
5.2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл ішкі саясатымыздың құрамдас бөлігі ретінде........... 34
5.2.1. Қазақстанның 2025 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспары ............................................ 34
5.2.2. Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі
сыбайлас жемқорлыққа қарсы стратегиясы.............................................................................................. 35
5.3. Сыбайлас жемқорлықпен күрестегі құқықтық негіздер және олардың халықаралық стандарт
пен қағидаларына сәйкестігі ...................................................................................................................... 35
5.3.1. Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Заңы ......... 35
5.3.2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес саласындағы басқа да кодекстер мен заңдар, заңға
қосымша актілер ...................................................................................................................................... 37
5.4. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша мемлекеттің стратегиясын жүзеге
асырудағы өзекті мәселелер ....................................................................................................................... 37
5.4.1. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы халықаралық стандарттарды енгізудің осал тетіктері .................. 37
5.4.2. Сыбайлас жемқорлықтың осал институттары................................................................................. 38
5.4.3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қылмыстық саясаттың жетілмеуі .................................................. 38
6. Экономикалық саясат және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-әрекет ........................................................... 39
6.1.Қазақстандағы көлеңкелі экономика деңгейі .......................................................................................... 40
6.2. Мемлекеттің экономикаға қатысуы ........................................................................................................ 41
6.3. Бюджет қаражатын тиімді пайдалану .................................................................................................... 41
6.4.Халықтың тұрмыс деңгейі ....................................................................................................................... 44
6.5. Елдің инвестициялық тартымдылығы .................................................................................................... 45
6.6. Сыбайлас жемқорлық салдарының экономикаға кері әсері туралы – қорытынды ................................ 46
7. Жергілікті өзін-өзі басқару және жемқорлыққа қарсы іс-әрекет ................................................................... 48
7.1. Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқару ............................................................................................. 48
7.2. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылдағы мәслихат рөлі................................................................. 48
7.3. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимылдағы Қоғамдық кеңестің рөлі ................................................. 50
8. Сот жүйесі және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл (Злотников) ........................................................ 52
8.1. Қазақстандағы сот жүйесінің жалпы жағдайы ....................................................................................... 52
8.2. Электронды нұсқадағы сот ақпаратын пайдалану және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-
әрекет............................................................................................................................................................. 55
8.2.1. Сот отырысының аудио және бейнежазба туралы заңнамасын антикоррупциялық талдау
................................................................................................................................................................... 55
Бейнеконференция арқылы байланыс жүйесімен сот отырысын өткізу
8.2.3. Жоғарғы сот интернет-ресурсының жұмысы және сот ақпаратына қол жеткізу мәселелері .... 61
9. ҚР-дағы сыбайлас жемқорлықты әлеуметтік зерттеу .................................................................................... 63
9.1. «Коррупция барометрінің» нәтижелері .................................................................................................. 63
Достарыңызбен бөлісу: |
