Методические рекомендации по изучению учебного предмета «география» (7-9классы) в рамках обновления содержания образования

11 
 
7-
сынып 
8-
сынып 
9-
сынып 
Географиялық 
картосхемаларды 
қолдану 
Тақырыптық карталар 
және оларды қосымша 
сипаттайтын элементтер 
Географиялық 
нысандарды, үдерістер 
мен құбылыстарды 
картадан көрсету 
тәсілдері 
Географиялық 
номенклатура 
Тақырыптық карталарды 
оқу 
Географиялық 
номенклатура 
нысандарын көрсету 
тәсілдері 
 
4-
кесте.  «Географиялық  деректер  базасы»  бөлімшесінде    қарастыралатын 
тақырыптар 
 
7-
сынып 
8-
сынып 
9-
сынып 
Географиялық 
деректерді ұйымдастыру 
Географиялық деректер 
базасын құрастыруда 
ақпараттық-
коммуникациялық 
технологиялардың рөлі 
Географиялық 
нысандарды, үдерістер 
мен құбылыстарды 
картадан көрсету 
тәсілдері 
 
 
Географиялық 
номенклатура 
нысандарын көрсету 
тәсілдері 
 
«Географиялық  карталар»  бөлімшесі  бойынша  7-сыныпта  географиялық 
картосхемаларды  қолданатын  болса,  8-сыныпта  тақырыптық  карталар  және 
оларды  қосымша  сипаттайтын  элементтерді  қарастырып,  9-сыныпта 
географиялық  нысандарды,  үдерістер  мен  құбылыстарды  картадан  көрсету 
тәсілдерін игереді және т.с.с.  
Осы бөлімшені игеруде оқыту мақсаттарының 7-9-сыныптарда орналасуын 
қарастырайық (5-кесте).  
 
5-
кесте.  «Географиялық  карталар»  бөлімшесінің  тақырыптарын  игерудегі 
оқыту мақсаттары 
 
7-
сынып 
8-
сынып 
9-
сынып 
тақырып бойынша 
картосхемаларды 
жасай алады 
тақырыптық 
карталарды 
сипаттайтын 
қосымша 
элементтерді 
(профиль, диаграмма, 
график, кесте) 
маңызды географиялық 
нысандарды, үдерістер мен 
құбылыстарды карталардан 
көрсету барысында 
сипаттайды 

12 
 
 
5-
кестеден  оқыту  мақсаттарының  сыныптан  сыныпқа  көшкен  сайын 
кеңейіп,  күрделене  түсетінін  көруге  болады.  Мысалы,  оқушылар  7-сыныпта 
тақырып  бойынша  картосхемаларды  жасайтын  болса,  8-сыныпта  тақырыптық 
карталарды сипаттайтын қосымша элементтерді (профиль, диаграмма, график, 
кесте) құрастырады, 9-сыныпта маңызды географиялық нысандарды, үдерістер 
мен құбылыстарды карталардан көрсету барысында сипаттайды және т.б.  
«Географиялық  деректер  базасы»  бөлімшесі  бойынша  7-сыныпта 
географиялық  деректерді  ұйымдастыруды  қарастыратын  болса,  8-сыныпта 
географиялық  деректер  базасын  құрастыруда  ақпараттық-коммуникациялық 
технологиялардың рөлін, 9-сыныпта географиялық нысандарды, үдерістер мен 
құбылыстарды картадан көрсету тәсілдерін игереді.  
«Географиялық  деректер  базасы»  бөлімшесін  игеруде  оқыту 
мақсаттарының сыныптар бойынша орналасуы 6-кестеде берілген.  
 
6-
кесте.  «Географиялық  деректер  базасы»  бөлімшесінің  тақырыптарын 
игерудегі оқыту мақсаттары 
 
 
құрастырады 
географиялық 
номенклатура 
нысандарын картадан 
көрсетеді 
географиялық 
шартты белгілер мен 
карталарды 
сипаттайтын 
қосымша 
элементтерді қолдана 
отырып, тақырыптық 
карталарды оқиды 
географиялық номенклатура 
нысандарын картадан 
көрсетеді 
 
географиялық 
номенклатура 
нысандарын кескін 
картадан көрсетеді 
 
7-
сынып 
8-
сынып 
9-
сынып 
географиялық 
нысандарды 
топтастырып кесте 
түрінде көрсетеді 
ақпараттық-
коммуникациялық 
технологияны 
қолдана отырып, 
географиялық 
деректер базасын 
құрастырады 
Жерді қашықтықтан 
зерделеудің әдістерін 
сипаттап, маңыздылығы мен 
ерекшеліктерін түсіндіреді 
 
 
шаруашылық пен ғылым 
салаларында геоақпарат 
технологияларын қолдану 
маңыздылығын сипаттайды 

13 
 
6-
кестеден  оқыту  мақсаттарының  сыныптан  сыныпқа  көшкен  сайын 
кеңейіп,  күрделене  түсетінін  көруге  болады.  Мысалы,  оқушылар  7-сыныпта 
географиялық  нысандарды  топтастырып  кесте  түрінде  көрсететін  болса,  8-
сыныпта  ақпараттық-коммуникациялық  технологияны  қолдана  отырып, 
географиялық деректер базасын құрастырады, 9-сыныпта Жерді қашықтықтан 
зерделеудің  әдістерін  сипаттап,  маңыздылығы  мен  ерекшеліктерін  түсіндіреді 
және  шаруашылық  пен  ғылым  салаларында  геоақпарат  технологияларын 
қолдану маңыздылығын сипаттайды.  
3. «Физикалық география» бөлімінің мазмұны «Литосфера», «Атмосфера», 
«Гидросфера», «Биосфера» және «Табиғи-аумақтық кешендер» бөлімшелерімен 
берілген.  Осы  бөлімшелердің  сыныптар бойынша  қарастыратын  тақырыптары 
сәйкесінше 7-11-кестелерде берілген.   
 
7-
кесте. «Литосфера» бөлімшесінің  тақырыптары 
 
7-
сынып 
8-
сынып 
9-
сынып 
Литосфераның 
құрылысы мен заттық 
құрамы 
Жер бедерінің қалыптасу 
және таралу 
заңдылықтары 
Қазақстан аумағының 
геологиялық тарихы 
және тектоникалық 
құрылымы 
Жердің тектоникалық 
құрылысы 
Жер бедерінің жіктелуі 
Қазақстанның басты 
орографиялық 
нысандары 
Литосфераның 
тектоникалық 
қозғалыстары 
Материктер мен 
мұхиттардың ірі 
орографиялық 
объектілері 
Қазақ оронимдері 
Литосфералық 
катаклизмдер 
Тау жыныстары мен 
минералдардың жіктелуі 
Қазақстанда минералды 
ресурстардың таралу 
заңдылықтары 
 
Тау жыныстары мен 
минералдардың 
қалыптасу 
заңдылықтарына 
байланысты пайдалы 
қазбалардың таралуы 
Минералды ресурстарды 
өндіру және өңдеу 
орталықтары 
 
Тау жыныстары мен 
минералдардың 
қасиеттері 
Қазақстанның 
минералды ресурстарына 
баға беру 
 
Тау жыныстарының 
жасын анықтау 
Минералды ресурстарды 
игерумен байланысты 
проблемалар 
 
Геологиялық жыл санау 
мен геохронологиялық