3. ҚОРЛАРДЫ БӨЛУ
«МЕКТЕПТЕГІ ҚОРЛАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ» ЕЛДІК ШОЛУЫ: ҚАЗАҚСТАН 2015 © ЭЫДҰ ЖӘНЕ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК БАНК, 2015
«Есепке алынған» оқушылардың саны оқушылардың жекелеген қажеттіліктеріне байланысты
қосымша шығындарды есепке ала отырып, оқушылардың жекелеген топтары бойынша анықталған
қосымша коэффициенттерді (салмақ) беретін формуланың көмегімен белгіленеді. Формула
41 параметр бойынша қарастырылған салмақтық мәндерден тұрады, оның ішінде а) ауылды
жерлердегі мектеп оқушыларының салмағы, 0,38 тең, ол ауылды жердегі мектептің әрбір оқушысы
қала мектептері оқушыларының 138% құрағандағы санына тең болып табылады, және шағын ауыл
мектептеріндегі оқытуға жұмсалатын аса жоғары шығын мөлшерін көрсетеді, b) оқушылар
бойынша қарастырылған салмақтық мәндердің сериясы, ол 0,8 және 9,5 аралығында ауытқиды
(айрықша қажеттіліктердің түрі мен күрделілік деңгейіне байланысты), ол сыныптардың шағын
мөлшері мен мұғалімдерді қосымша пайдалану мүмкіндіктерін қарастырады, c) негізгі білім беру
мектебінің салмағы, ол 0.04 тең, орта білім беретін мектептің үлес салмағы, 0,08 тең және кәсіби
мектептердің салмағы, 0,15 тең, бұлар өз кезегінде әр түрлі оқу бағдарламаларын қарастырады,
d) өнер және музыка мектептері бойынша салмық мәндерінің сериясы, 0,92 және 3,42 аралығында
ауытқиды, ол әр түрлі оқу бағдарламаларын көрсететін өнер бағдарламасына байланысты
қарастырылады.
3. ҚОРЛАРДЫ БӨЛУ
«МЕКТЕПТЕГІ ҚОРЛАРДЫ ТИІМДІ ПАЙДАЛАНУ» ЕЛДІК ШОЛУЫ: ҚАЗАҚСТАН 2015 © ЭЫДҰ ЖӘНЕ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК БАНК, 2015
3. A3 ҚОСЫМШАСЫ
МҰҒАЛІМДЕРДІ САНАТТАР БОЙЫНША БӨЛУ
3.A3.1-
кесте Мұғалімдерді өңірлер, ауылды жерлер мен қалаларда санаттар бойынша үлестіру, 2010
жыл
Өңір
Қала
Ауыл
Жоғары
санат
Бірінші
санат
Екінші
санат
Санаты
жоқ
Жоғары
санат
Бірінші
санат
Екінші
санат
Санаты
жоқ
Ақмола
24.1
32.0
26.6
17.3
8.8
28.8
33.6
28.9
Ақтөбе
18.5
28.1
33.0
20.4
8.0
25.6
31.6
34.8
Алматы
21.0
33.1
24.1
21.8
12.9
32.7
28.1
26.3
Атырау
16.7
43.4
22.0
17.9
9.5
36.4
29.4
24.6
Шығыс-
Қазақстан
24.2
30.3
27.2
18.3
9.6
34.2
30.1
26.1
Жамбыл
25.6
25.9
23.9
24.5
15.8
26.0
31.1
27.1
Батыс-
Қазақстан
15.7
36.3
29.7
18.3
7.4
35.6
31.3
25.7
Қарағанды
21.6
30.8
28.1
19.5
11.9
36.1
27.5
24.6
Қостанай
23.6
29.5
25.6
21.2
9.5
26.6
30.5
33.3
Қызылорда
5.9
35.6
31.1
27.5
2.0
33.1
34.0
30.9
Маңғыстау
12.6
28.8
30.0
28.6
6.6
31.5
29.8
32.1
Павлодар
32.4
30.4
22.6
14.6
11.2
31.2
28.8
28.8
Солтүстік-
Қазақстан
29.1
31.5
22.4
17.0
10.5
32.0
29.7
27.9
Оңтүстік-
Қазақстан
21.2
26.6
29.9
22.4
11.3
31.1
34.9
22.6
Астана қ.
28.9
26.0
25.9
19.3
-
-
-
-
Алматы қ.
28.8
25.1
26.6
19.5
-
-
-
-
Ел
бойынша
орташа
22.6
29.6
27.2
20.6
10.4
31.4
31.3
26.9
Дереккөз: ЭЫДҰ (2014b), Білім берудің ұлттық саясатына шолу: Қазақстандағы орта білім, ЭЫДҰ Publishing, Париж,
http://dx.doi.org/10.1787/9789264205208-en
.
1
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 желтоқсандағы №1684 Қаулысы.
«Мектептегі қорларды тиімді пайдалану» Елдік шолуы: Қазақстан 2015
© ЭЫДҰ және Дүниежүзілік банк, 2015
4-БӨЛІМ ҚОРЛАРДЫ ПАЙДАЛАНУ
Қазақстанда мектепке жетекшілік ету жөніндегі міндеттер оқу процесіне де таралады. Бұл
стратегиялық және педагогикалық басшылықты ұзақ уақыт бойы бір адам жүзеге асыра
алмайтыны көрсетілген белгіленген нормалармен айқындалады. Алайда, практикада сарапшылар
тобы байқаған мектеп әкімшілігі командасының мүшелері арасындағы өзара іс-қимыл деңгейі
мен жалпы көрініс басшылықтың көлденең бөлінген құрылымына қарағанда иерархиялық
модельдің басым болуын көздейді. Бұдан басқа, мектеп басшылығын дамытудың жүйелі тәсілі
жоқ және біліктілікті арттыру курстарын таңдау мүмкіндіктері аз. Қазақстанда
оқушылардың оқудың екінші жылына сирек қалуы оң аспект болып табылады. Оқу жылы ішінде
оқудағы олқылықтарды, мысалы, сыныптан тыс қосымша іс-шаралар арқылы жою бойынша
бірнеше стратегия бар. Дегенмен, сарапшылар тобы оқуда артта қалған оқушыларды ерте
анықтау және оларға жеке әрі белсенді қолдау көрсету бойынша ақпараттың жеткіліксіздігін
анықтады. Сонымен бірге, Қазақстанда сабақтар оқушылардың тәртібіне не мұғалімнің
болмауына байланысты уақыт жоғалтпай, тәртіп бойынша өткізіледі. Ресми оқу уақыты елеулі
ауытқуларсыз жүзеге асырылады және сыныптан тыс іс-шаралардың ауқымды көлемімен
толықтырылады. Алайда, оқу уақытын басқару алаңдаушылық туғызады: Қазақстанда
таралған бірнеше ауысымда оқу ресми оқу уақытын азайтуы мүмкін; оқу күнтізбесі жергілікті
жағдайлар мен қажеттіліктерді ескере отырып түзетілмейді; бастауыш сыныптардағы
оқушылардың оқу уақыты әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардан шыққан оқушылар үшін
жеткіліксіз болуы мүмкін. Бұдан басқа, кәсіптік дамудың қолданыстағы моделі мұғалімдердің
мұқтажын тиісінше қанағаттандырмайтыны жөнінде алаңдаушылық бар: қолданыстағы
жүйенің икемділігі аз; мұғалімдердің оқу үшін жеткілікті мүмкіндіктерінің бар-жоғы түсініксіз;
жекелеген мұғалімдердің кәсіптік дамуға қатысуы үшін ынталандырулар көбінесе еңбекақыны
көтерумен және қызмет бабындағы өсумен байланысты. Және Қазақстан сыртқы бағалаудың
тұрақты кезеңдерімен мектептерді бағалауға (мектептерді аттестаттау) және
сертификаттаудың ресми процесінен өтуге (мұғалімдерді аттестаттау) негізделген сыртқы
есептілік мәселелеріне бейімділігін байқатады. Жалпы алғанда, сарапшылардың мұғалімдерді
бағалауда есептілік функциясына өте көп және оқытдың тиімділігі туралы ашық кәсіптік
талқылауларға тым аз назар аударылады деген әсері қалыптасты.
Достарыңызбен бөлісу: |
