Мектеп дарындылықты шыңдаудың негізгі көЗІ

Дарындылық—адамның өз бейімділігі арқылы, шығармашылықпен жұмыс істеу арқылы қалыптасатын қасиет. Дарындылық пен қабілеттіліктің не екенін,оқушы дарындылығын анықтайтын психодиагностикалық әдістемелердің тиімділігін, нәтижелілігін білетін мұғалім ғана дарынды оқушымен нәтижелі жұмыс істей алады.

ету;
4.Дарынды оқушының қызығушылығына байланысты оқу жоспарын құру;

тығыз байланыс жасауына ықпал ету;

Дарынды бала деп қандай баланы айтамыз? «Дарынды бала-бұл белгілі бір салада жетістіктері айқын көрінетін немесе сондай жетістіктер әлеуеті мол бала» /Лейтис Н.С./.

Дарынды балалар интеллектуалды даму деңгейі орташа балалармен салыстырғанда, дамудың барлық көрсеткіштері бойынша алда болады.

Олар:

-үлкен тіл байлығына және сөз қорына ие

-абстраттік ойлау қабілеттері ертерек қалыптасады

-тапқыр, қажырлы, шығармашылыққа бейім

-өзгенің ұстанымын қабылдауы қиын келеді

-жоғары әлеуметтік мұраттарымен ерекшеленеді

-адамдардың көңіл-күйін байқағыш келеді

-әділетсіздікке ерекше ұшқыр жауап береді

/Синягина Н.Ю., Чирковская Е.Г./

бала дарындылығын дамытуда, оның бойындағы шығармашылық, зерттеушілік, танымдылық, адамгершілік тұрғыдан өсуге деген қабілеттерін толық деңгейде жетілдіруде жеке тұлғаға бағытталған іс-әрекеттерді пайдалану тиімді болады.

Жеке тұлға ретінде баланың ашылуы үшін педагог-мұғалім қолдауы:

-балалардың жетістіктерін ерекше тіркеп көрсетіп отыруы

-пән олимпиадасындағы жетістіктері

-ғылыми-жоба жарыстарындағы жетістіктері

-интеллектуалдық бәсекеге қатысуы

-шығармашылық байқауларға қатысуы

Марапаттау кезеңінде:

«Ең ақылды»

«Ең дарынды»

«Ең тапқыр»

«Ең үздік»

«Ең мықты»

«Эрудит»

«Дарын» т.б.

Бұл модельдер соңғы нәтижеге жету үшін іске асырылатын қозғалысты көздейді. Сондықтан,оған жеткізетін оқытудағы түрлі іс-әрекеттер жұмыстың тиімділігін анықтайды.

Қазіргі заман мектебі жеке тұлғаның даралық сапаларын қалыптастыруда көп ресурстарға ие.

Мектеп оқушыларының жеке тұлғасын және танымдық мүмкіндіктерін дамытуға бағытталған мұғалім іс-әрекетінің нәтижелілігін көрсететін көрсеткіштер төмендегідей болуы мүмкін:

-оқытуда белсенді шығармашылық

-алдағы іс-әрекетке мотив/себеп/қалыптастыру

-білімнің түрлі қайнар көздерін пайдалану

-оқушының күшті жақтарына сүйену

-оқушының дербестігіне және дербес іс-әрекет жасауына сүйену

-жеке тұлғаға бағытталған тәсіл

Дарындылық сабақтарында дарынды оқушылармен жұмыс жүргізудің арнайы жобасы және бағдарламасы жасалынған.Мақсаты:оқытудың басты ерекшелігі-жеке тұлғаның көзқарастары мен болмысына ден қою. Жеке тұлға тәрбиелеудің түп негізі, оқушының жеке басының дамуы, оқушының өзіндік тәжірибесі, даралық қызметі болмақ.

Проблеманы шешу жолдары: шағын зерттеулер, қарапайымнан күрделіге өту. 1989-1990 оқу жылдарынан бастап жалпы білім беретін мектептерде Қазақстан тарихы пәні дербес пән ретінде оқытылуда. Оқыту үрдісінде білімділік, тәрбиелік, дамытушылық жағын жүзеге асыруға ерекше назар аударылуда. Мәтіндер, сұрақтар, тапсырмалар, деректермен жұмыс істеу оқушыны отаншылдыққа, адамгершілікке тәрбиелеуге үлес қосса, түрлі бағдарламалар мен жұмыс дәптерлерін пайдалану танымдық белсенділігін арттыратындығы іс-тәжірибеде көрінді.Сонымен қатар, тапсырмалар бойынша жоспар жасау, диаграмма, кесте сызу, тарихи фактілер мен деректерге сүйене отырып, өздерінің қорытындылары мен берген бағаларын негіздеу, дәлелдемелер беруді жасай алатындығын көрсетті.

Тарихи маңызды оқиғалар мен құбылыстардың негізгісін ажырату үшін үзіндіні оқып, ондағы ойды жіктеп, ең басты деп саналатындығын дәлелдеп беруі тапсырылады. 8 класс Қазақстан тарихы «Қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы азаттық күресі» /Рольдегі оқушылар, мини-спектакль қойса да болады/

Рольдегілер:Жоңғар қонтайшысы-Қалдан-Серен

Қазақ ханы-Абылай

Қалдан-Серен: «Әлемдегі ең күшті әмірші кім?!»

Абылай: «Дүниедегі ең құдіретті әмірші-түріктің қоңдыгері, одан соң орыстың ақ

патшасы, олардан соң сен екеуміз»

Қалдан-Серен: «Рас,рас»

Абылай: «Кіші халықты басқарып отырсың, үлкен халыққа лайық әміршісің»

Қалдан-Серен: «Осыдан 100 жыл бұрын тусаң, жарым дүниенің патшасы болар едің».

/Осыдан соң оқушылар олардың айтпақ ойын талқылайды, негізгі ойды ажыратады/

Тарих сабағында қайраткерлерді сипаттауға, олардың іс-әрекеті, мінез-құлқы, өзіндік ерекшеліктерін ашуға ерекше назар аударылған.

Суретті неге олай атадыңыздар?

Жауап:Ол елі үшін қанға батты.

Нәтижесі:Әр түрлі жаднамаларды оқулықпен ұштастыра отырып пайдалану-баланы аналитикалық-салыстырмалы жоспар бойынша талдауға, үйретуге, себеп-салдарлық байланыстарды ашуға, басқа да шеберлігін қалыптастыруға көмектесетіндігін көрсетті.

Қайталау-қорытындылау сабақтарында кесте бойынша жұмыс жүргізу және сауалдар ұсыну. Деректер мен фактілер келтіру.
Кесте1 Кесте 2

Проблемалық сипаттағы тапсырмаларды және сөздерді талдау.

1. 
   «Қазақ ұлтының өмір сүруінің өзі проблемаға айналды».
   

2. 
   «Қарусыз халық үкіметтің жазалау шараларының құрбаны болады»
   

3. 
   «Қазақстан отар болып келді және солай болып қала берді»
   

Мұғалімнің тұлғасы, оның ролі мен маңызы туралы пікірлер көп. Солардың арасында К.Д.Ушинский: «...Тікелей жеке ықпалсыз мінезге сіңетін шынайы тәрбие жоқ. Тек тұлға ғана «тұлғаның» дамуы мен қалыптасуына ықпал жасайды»,-деген пікірі ерекше.Өзінің педагогикалық қызметінде шығармашылық табыстарға жетуге мақсат тұтқан мұғалімнің жұмысы жинақы, әрекеті жүйелі болады.

1.Тарихты,құқық негіздерін 2.Сыныптық,сыныптан

азаматтану,адам және қоғам тыс, дарындылық,

пәндерін оқыту факультатив сабақтарын

жүргізу

3.Тәрбие жұмыстарын, Нәтижесінде – қызметтік

біліктілігін көтеру дағдылар жиынтығы құралады.

/семинар, конференция т.б./

К.Д.Ушинский педагогикалық қызметті «...практикалық өнердің бір түрі»,-деп бағалаған еді.Мұның мәнісі? Мұғалім мамандығының шығармашылық сипатын,оның еңбегінің үнемі даму жағдайында болатын өзгермелі табиғатынан туындайды.

Оқу – тәрбие процесінде жеке тұлғаның өзгеруі, дамуы, мұғалім әрекетінің мазмұнымен ұштасып,үнемі жаңа педагогикалық міндеттерді шешумен айналысуға итермелейді.

Бұл міндеттерді шешудің жолы көптеген құралдардың арасынан ең тиімдісін таңдап алу ғана жеткіліксіз, сонымен бірге өз қызметін шығармашылық ізденістен кейін де атқара алатын қабілеттілік те қажет.Олар:

-әр тақырып пен тарауларға жасалынған сабақ жоспарлары

-ашық сабақ бағдарламалары

-әртүрлі деңгейдегі тапсырмалар дайындау / олимпиада,ғылыми жоба/

тағы басқа міндеттерді шешуден туындаған шығармашылық іс-әрекеттер.

Мұғалім қызметінің ең маңызды кезеңдерінің бірі - өзінің педагогикалық қызметіне талдау жасап,баға беру.Бұл әрекет педагогикалық мақсат пен құралдың,қажетті жағдай мен мүмкіндіктің арасындағы қарама – қайшылықты,өзінің қызметінде орын алған олқылықтар мен кемшіліктерді анықтауға мүмкіндік береді.

Өзінің тұлғалық сапаларына өзі талдау жасап,оған шығармашылық тәсілдер енгізеді,сонымен қатар қазіргі талаптарға сай тұрақты кәсіптік өсуді қамтамасыз ете алады.

Бүкіл іс-әрекеттердің нәтижелері:

-өз әрекетіне зерттеу жасайтын ойшыл мұғалімнің қалыптасуы