Мектебінде

60

61

Саяхатқа  дайынсыңдар  ма?  Ендеше  автобусқа 

отырамыз.

1. Бірінші аялдамамыз – «Әңгімелесу бағы».

а) Күз мезгілінің ерекшелігі қандай?  

Күзде қандай өзгерістер болады?

Жалпы күз туралы мағлұматымыз бар екен. 

ә)  Make a cluster. Say some words characterizing the 

word  «Autumn »

Кластер  толтыру. Күз дегенде сендердің көз алдарына 

не елестейді? Күз сөзі қандай ассоциация тудырады?

 -Балалар, саяхатымызды әрі қарай жалғастырайық.

2.  «Сұрақ-жауап    тауына»  келіп  қалдық.  (ағылшын 

тілде)

Answer the questions:

1.What season is it now?

2. Let`s talk about the weather. Is it sunny? Is it cloudy? 

Is it rainy? Is it cold?

3. Look at the sky! What colour is the sky?

4. What colour are the leaves?

5. What holidays are in autumn?

6. Do you like autumn?

3.  Саяхатымызды  жалғастырамыз,  келесі  аялдама- 

осы өлкеміздегі «Егістік»  

 Күз. Күн салкын. Жер дүние тыныштық құшағына 

енгендей. Осы бір тылсым табиғат сырының құпиясын 

білуге мәтінмен жұмыс жасаймыз.

Мәтін  бойынша  жұмыс  істейміз.  Алдарынызда 

саяхат картасында мәтін жазылған.

  «Даналық ағашы» ойыны.

Ойынның шарты:

а) Мәтінді жылдам және мұқият оқып шығамыз.

ә)  1-топ  1  мәтінді  оқиды,  2-топ    2  мәтінді  оқиды, 

мәтінге сұрақтар қоямыз, сұрақтарға жауап береміз.

1-топ мәтіні.

   Қыркүйек (ерте күз)-күздің бірінші айы.  Бұл суық 

түсті, жайлаудағы мал келді деген мағынада айтылады. 

Ауа салқындай бастайды. Шық түседі.

Құстар  жылы  жаққа  ұшып  кетті.  Ағаштың 

жапырақтары  сарғайды.  Күн  салқындай  бастады. 

Қыркүйектің жиырма екісінде күн мен түннің ұзақтығы 

теңеледі.

а) «Ерте күзді» деп қай айды атаймыз?

2-топ  мәтіні.

  Қазан (алтын күз)-күздің екінші айы. Бұл кезде қара 

суық  басталады.  Кешегі  жасыл  жапырақтар  қызыл, 

сары, қоңыр түске еңіп, жерге төгіледі. Күздің сылбыр 

жаңбыры  толассыз  жауады.  Ағаштың  жапырақтары 

сары түске басым болады. Үйрек пен қаз жылы жаққа 

ұшып кетеді.

ә) «Алтын күз» деп қай  айды атаймыз?

4.  Мәтінді  пайдаланып,  сөйлемдердің  дұрыс-

бұрыстығын анықтаңдар.

Сөйлемдер

дұрыс

бұрыс

Қыркүйек-күздің бірінші айы 

Ағаштың жапырақтары 

сарғаймайды

Құстар жылы жаққа ұшып кетеді

Күн жылына  бастайды

Күздің сылбыр жаңбыры толассыз 

жауады

Қыркүйектің жиырма екісінде күн 

мен түннің ұзақтығы теңеледі 

 

62

63

   5.Сөз тіркесін дұрыс құрастыру (ағылшын тілде)

Match a line in A with a line in B.

A                               B

Cool                         weather                                                                                   

Warm                       wind                 

Yellow                      leaves

Early                         autumn

Pouring                     rain 

Strong                       fruit 

 

Ripe                          countries  

IV. Саяхатымызды жалғастырамыз «Күз алқабына» 

келдік, күздің кереметін  тамашалай отырып, балалар 

бір ойын ойнайық.

 «Алма теру» ойыны. 

Алманы теріп алу үшін тапсырмаларды орында.

1-алманың тапсырмасы. Let`s play the game “Gather 

apples”. And now tell me, what does autumn give us?

  What vegetables and fruits can we taste in autumn? You 

must take a vegetable or fruit, describe it in Kazakh and in 

English, then you will put it into a basket.

Жемістер  мен  көкөністердің  сипатап,  себетке 

толтыру.

Жазбаша жұмыс.

3-алманың 

тапсырмасы: 

Қазір 

бейнефильм 

көрсетіледі

Осы  бейнефильмнен  алған  әсерлеріңізді  5-6 

сөйлеммен сипаттайсыңдар.

СЕРГІТУ СӘТІ.

4-алманың  тапсырмасы:  Look  at  the  slide,  read  the 

questions  in  English  and  find  the  Kazakh  equivalents.

Сөйлемдердің ағылшын тілінде  сәйкестігін табыңдар, 

сұрақтарға жауап беріп, бір-біріңмен өзара сөйлесіңдер.

(2 оқушы тақтаға шығып өзара сөйлеседі).

 

      1-оқушы

 2-оқушы

1. What season is it 

now? 

2. Name, please, the 

autumn months!

3. What is the weather 

like in autumn?

4. Where do birds fly 

away?

5. Do you like autumn?

6. What do people gather 

in autumn?

1.Қазір қандай жыл 

мезгілі?

2.Күз айларын ата.

3.Күзде қандай ауа райы?

4.Құстар қай жаққа ұшады?

5.Күзде не піседі?

6.Саған  күз  мезгілі  ұнай 

ма?

V. «Мақал-мәтел» ауылына келдік.

Балалар,  суретші,  мүсінші,  ақын-жазушы,  әнші  де 

табиғаттың  өзі.  Асқар  тау,  нулы  орман,  байтақ  дала, 

айдын көл, кәусар ауа, салқын, самал жел, көгілдір аспан, 

қарлы боран, аптап ыстық, киелі жер, сарқыраған өзен, 

мәуелі ағаш, шүйгін шөп, мұның барлығы табиғаттың 

жасаған сұлулығы. Табиғаттын сұлулығы  ақындардың 

өлең-жырлары, музыка, қылқалам шеберлерінің ғажап 

туындылары арқылы суреттеліп, жетіп отырады.

Назарларыңызға 

атақты 

суретші 

Левитан, 

Остроуховтың  суреттері,  орыс  ақындары  Пушкин, 

64

65

Тютчев  тағы  басқа  ақындар  табиғаттың  тамаша 

кезеңдерін  жырлаған  екен.  Вивальди,  Чайковский 

жыл  мезгілдеріне  арнап  музыкалық  шығарма  жазды, 

сондықтан  табиғатты  сүю  керек.  Күздің  сұлулығын, 

кереметін  Абай,  Мұзафар  Әлімбаев,  Мұқағали 

Мақатаев,  Мағжан  Жұмабаев,  тағы  басқа    ақындар 

жырлаған  екен.  Сіздер  күз  туралы  қандай  мақал, 

өлеңдер жақсы білесіңдер? (ағылшын, қазақ тілінде) 

VI.Саяхатымыз аяқталып келеді. Соңғы аялдамамыз- 

«Дастарқан алаңы». 

Постермен  жұмыс  істейміз:  «Әр  топ  өз  атын 

қорғайды»  (екі  тілде)  «Жомарт  күз»    «Алтын  күз», 

неліктен жомарт, неге алтын күз? Make a poster “Golden 

autumn”.

VII. Қорытынды. Рефлексия.

-  Сонымен,  балалар,  саяхат  сендерге  ұнады  ма? 

Ағаштың  жапырақтары  түсіп  қалыпты,  түскен 

жапырақтарды  жапсырамыз.

Егер де сабақ ұнаса сары жапырақтар жапсырасыңдар, 

ұнамаса жасыл жапырақ ілеміз.

Енді, міне, көріп тұрмыз алтын күз келгенін.

Осымен,  балалар,  біздің  саяхатымыз  аяқталды.  

Балаларға  көп-көп  рахмет.  Great!    Thank  you  for  your 

work, you were very active.

VIII. Үйге тапсырма: «Күзгі көрініс» шығарма.

Home task: To write a short essay  about  holidays in 

autumn.

IX. Бағалау.

Әдебиеттер:

1  «Қазақ  тілі  мен  қазақ  әдебиеті  орыс 

мектептерінде» журналы, №3/2008ж.

И.ЖАНАЛИЕВА,

№ 23 жалпы орта білім 

беретін мектебі.

Батыс Қазақстан облысы,

Орал қаласы 

 

ҚЫСТЫРМА СӨЗДЕР

Сілтемелер:

Оқулық.    «Қазақ  тілі»  11-сынып, 

қосымша ресурстар (мәтіндер).

Сабақтың 

мақсаты:

Қыстырма сөздер туралы білу, олардың 

түрлерін дұрыс айқындау, оларды өз ойларын 

жеткізуде, сөйлемдер құрастыруда қолдана 

білу,  қосымша  материалдар  бойынша 

(лексикалық материал), қыстырма сөздерді 

қолдану  арқылы  сөйлем  құрылымын 

өзгертуге  дағдыландыру,  өз  жұмысын, 

қасындағы  жолдасының  жұмысын  қорыта 

және бағалай білу.

Күтілетін 

нәтиже: 

Қыстырма  сөздерді  естеріне  алады. 

Семантикалық  қатар,  Венн  диаграммасын 

құрастыру  кезінде  барлық  қыстырма 

сөздердің  түрлерін,  айырмашылығы  мен 

ұқсастығын саралайды. Қыстырма сөздерді 

сөйлемде  қолдана  отырып,  олардың 

сөйлемге беретін реңін ажыратады. «Көңіл 

– күйлерің қалай?» тренингі арқылы өздерін 

келер сабаққа дайындайды.